Έρευνες για πιθανούς τόπους ταφής στη Ζώδια και το Καπούτι

Sevgul Uludag

caramel_cy@yahoo.com

Τηλ: 99966518

Στις 9 το πρωί της 10ης Αυγούστου 2022, ο Okan Oktay συντονιστής Ερευνών στην Κυπριακή Διερευνητική Επιτροπή Αγνοουμένων και ο Onur Yarkin ερευνητής στη ΔΕΑ, με πήραν από το σπίτι μου στη Λευκωσία να πάμε μαζί για να συναντήσουμε έναν από τους αναγνώστες μου στην περιοχή της Μόρφου.

Αυτός ο αναγνώστης που δεν είχα ξανασυναντήσει, επικοινώνησε μαζί μου πριν από λίγες μέρες και ήθελε να μου πει την ιστορία που είχε ακούσει από τον πατέρα του και τους γείτονές του. Ο πατέρας του, του είχε πει ότι ο Τούρκος διοικητής ή αξιωματικός στην περιοχή της Ζώδιας του είχε πει ότι είχαν βρει δύο Ελληνοκύπριους που κρυβόντουσαν στο σπίτι ή στη γύρω περιοχή και ότι τους είχαν σκοτώσει και τους έθαψαν έξω από το σπίτι. Μου είπε ότι η περιοχή όπου υποτίθεται ότι ήταν θαμμένοι κάποιοι Ελληνοκύπριοι ήταν ένα άδειο κομμάτι γης. Όταν τον ρώτησα αν μπορούσε να δείξει σε μένα και τους λειτουργούς της Κυπριακής Διερευνητικής Επιτροπής Αγνοουμένων αυτόν τον πιθανό τόπο ταφής, συμφώνησε και κανόνισα να πάμε εκεί μια μέρα που μπορούσαμε όλοι.

Επομένως, στις 10 Αυγούστου το πρωί πάμε στη Ζώδια για να τον συναντήσουμε .

Τον συναντήσαμε και τον ακολουθήσαμε στην περιοχή που ήθελε να μας δείξει.

«Ο διοικητής είπε στον πατέρα μου ότι βρήκαν δύο Ελληνοκύπριους στο σπίτι μας και τους σκότωσαν και τους έθαψαν έξω» μας εξήγησε.

Μας εξήγησε επίσης ότι όταν ήταν παιδί, θυμόταν ένα είδος κοιλότητας όπου η μητέρα του και οι γείτονες έκαιγαν σκουπίδια. Η κοιλότητα έμοιαζε σαν να είχε ξανασκαφτεί το μέρος πριν. Και ότι αυτή η κοιλότητα ήταν επίσης σε αυτό το κομμάτι γης.

Μας είπε επίσης ότι και οι γείτονες γνώριζαν αυτήν την ιστορία. Τον ρωτάμε λοιπόν για να δούμε αν μπορούμε να μιλήσουμε και με τους γείτονες και πάει και τους ρωτά και συμφωνούν, έτσι πάμε στο σπίτι του γείτονα.

Μας χαιρετά μια ηλικιωμένη κυρία. Και μας προσφέρει μανταρινάδα που είχε φτιάξει. Καθόμαστε κάτω από το κλήμα για να μιλήσουμε για τον πιθανό τόπο ταφής.

«Ο Ελληνοκύπριος που είχε το σπίτι μας», εξηγεί, «είχε φέρει ένα φορτηγό και πήρε τα περισσότερα από τα έπιπλα του. Είχε πάρει τα στρώματα και τα πράγματα από την κουζίνα. Έτσι, όταν εγκατασταθήκαμε σε αυτό το σπίτι ως πρόσφυγες τον Οκτώβριο του 1974, το σπίτι ήταν άδειο. Δεν υπήρχε τίποτε στο σπίτι. Ενώ έπαιρνε τα έπιπλά του με το φορτηγό, νομίζω ότι κάποιοι στρατιώτες τον πυροβόλησαν και τραυματίστηκε και κούτσαινε εξαιτίας του πυροβολισμού. Επισκέφτηκε το σπίτι μια φορά και μετά ήρθε ο γιος του με την κοπέλα του και η γυναίκα του ήρθε επίσης μια φορά. Μας κάλεσαν επίσης να πάμε να τους επισκεφτούμε, αλλά όταν προσπαθήσαμε στο παρελθόν, είπαν ότι ήταν στο εξωτερικό, οπότε δεν μπορούσαμε να τους συναντήσουμε. Ίσως λόγω εκείνου του πυροβολισμού, δεν ήθελαν να μας δουν, δεν ξέρω».

Επειδή δεν υπήρχαν έπιπλα στο σπίτι, ο Τούρκος αξιωματικός ή διοικητής της περιοχής, μαζί με έναν από τους συγχωριανούς της μια μέρα τους έφεραν μερικά στρώματα για να έχουν ένα κρεβάτι να ξαπλώσουν.

Ο διοικητής ή αξιωματικός στεκόταν μαζί με τον σύζυγό της, τον συγχωριανό της και τους έλεγε ότι είχαν βρει κάποιους Ελληνοκύπριους κρυμμένους στο καταφύγιο έξω από το σπίτι του αναγνώστη μου και τους πήραν και τους σκότωσαν και τους έθαψαν «εκεί». Έδειξε το μέρος. Θυμάται ότι εκεί υπήρχε ένας σωρός με χώμα.

Η «κοιλότητα» για την οποία μιλούσε ο αναγνώστης μου ήταν ξεκάθαρα το καταφύγιο - ήταν ένα καταφύγιο καλυμμένο με τσίγκο και από πάνω είχε λίγο χώμα.

Η αναζήτηση

Μετά τις διακοινοτικές μάχες του 1963-64, οι Ελληνοκύπριοι σε μερικά χωριά έσκαβαν καταφύγια στις αυλές τους γιατί φοβόντουσαν μήπως έρθουν τουρκικά πολεμικά αεροπλάνα για να βομβαρδίσουν το χωριό τους. Έχω δει φωτογραφίες με τέτοια καταφύγια που έσκαβαν οι χωριανοί, που δημοσιεύτηκαν στην ομάδα του φίλου μας Σωτήρη Σάββα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης .

Έτσι η ιστορία είναι πιο ξεκάθαρη τώρα: Κάποιοι Ελληνοκύπριοι κρύβονταν σε εκείνο το καταφύγιο και τους βρήκαν οι Τούρκοι στρατιώτες και τους σκότωσαν και τους έθαψαν έξω.

Θα μπορούσε να μας δείξει τον πιθανό τόπο ταφής; Λέει «ναι» και σηκώνεται να μας δείξει.

Περνούμε μέσα από έναν όμορφο κήπο - υπάρχει ένα κοτέτσι, πολλές ροδιές, γεμάτες καρπούς. Μετά βλέπουμε την παπουτσοσυκιά -τα φραγκόσυκα- έχει μεγαλώσει σαν φράχτης. Προφανώς ο γείτονας έτρωγε παπουτσόσυκα και πετούσε τα υπολείμματα και σύντομα αυτά ρίζωσαν και μεγάλωσαν και έγιναν σαν φράχτης ανάμεσα στα δύο σπίτια.

Ο αναγνώστης μου μας εξηγεί ότι υπήρχε ένα μικροσκοπικό σπίτι που ήταν φτιαγμένο από τούβλα από λάσπη και μια μικρή τουαλέτα έξω - ότι τα είχαν κατεδαφίσει και μας δείχνει τα μπάζα που είχαν απομείνει από αυτό το παλιό σπίτι.

Στο τέλος των παπουτσοσυκιών, υπάρχουν δύο σωροί από χώμα. Μας εξηγεί ότι ο Τούρκος διοικητής είχε υποδείξει αυτό τον σωρό χώματος και τους είπε ότι αυτό ήταν το μέρος που είχαν θάψει κάποιους Ελληνοκύπριους. Μας εξηγεί ότι είχαν ανοίξει μια κοιλότητα με ένα shοίρο (μπουλντόζα) και τους έθαψαν. Ο διοικητής τους είχε εξηγήσει αυτό. Ο διοικητής ήταν φιλικός με τον συγχωριανό της που τους είχε φέρει τα στρώματα και τα παπλώματα, εξηγεί.

Ο αναγνώστης μου μάς εξηγεί ότι δεν είχαν γίνει μάχες στη Ζώδια από όσο γνωρίζει και υποψιάζεται ότι αυτοί μπορεί να ήταν πολίτες.

Πρέπει να μάθουμε ποιοι ζούσαν σε αυτά τα σπίτια και ο Onur Yarkin, ο νεαρός ερευνητής από τη ΔΕΑ παίρνει συντεταγμένες για να μπορέσει να σημειώσει τον πιθανό τόπο ταφής.

Αποχαιρετούμε τον αναγνώστη μου και τους γείτονές του και τους ευχαριστούμε και φεύγουμε για να πάμε στο Καπούτι για να συναντήσουμε έναν άλλο αναγνώστη που μας είχε δείξει διάφορους πιθανούς τόπους ταφής. Μας είχε δείξει έναν πιθανό τόπο ταφής όπου, όπως είχε εξηγήσει, μπορεί να είχαν θαφτεί πέντε Ελληνοκύπριοι κάτω από μερικά πεύκα. Δεν ήταν σίγουρος για την ακριβή περιοχή, αλλά θα ρωτούσε τον συγγενή του που θα ερχόταν από το εξωτερικό για να το επιβεβαιώσει.

Το σπίτι του

Μας υποδέχεται στο υπέροχο σπίτι του και καθόμαστε στον κήπο όπως έχουμε κάνει πολλές φορές στο παρελθόν. Λέει ότι επιβεβαίωσε με τον συγγενή του ότι αυτός ήταν ο πιθανός τόπος ταφής και ο Okan Oktay, επικεφαλής των ερευνών του γραφείου του Τουρκοκύπριου μέλους της ΔΕΑ χαίρεται που το ακούει. Λέει ότι τώρα, μπορεί να ολοκληρώσει αυτόν τον φάκελο και να προχωρήσει σε περαιτέρω έρευνες. Μιλούμε για άλλους πιθανούς τόπους ταφής που μας είχε δείξει και ο Okan του εξηγεί τι είχε κάνει. Η υπέροχη σύζυγός του μας προσφέρει καφέ και σύκα από τον κήπο τους. Το καλοκαιρινό φρούτο μας θυμίζει πως η φύση δίνει χωρίς να περιμένει αντάλλαγμα. Μας θυμίζει ότι αυτό το σπίτι είναι σαν την παλιά Κύπρο που προσφέρεις χωρίς να περιμένεις τίποτε σε αντάλλαγμα. Ότι χαμογελάς, ότι οι πόρτες σου και τα παράθυρα είναι ανοιχτά και το αεράκι που έρχεται από τη Μεσόγειο μπορεί να τριγυρίζει ανεμπόδιστα στα δωμάτια - άνθρωποι με καθαρή καρδιά, ίσιοι άνθρωποι με τους οποίους δεν έχεις αμφιβολίες και ερωτηματικά. Πρωτότυποι Κύπριοι που δεν κρύβονται πίσω από το δάκτυλό τους, αλλά πάντα προσπαθούν να κάνουν αυτό το νησί ένα καλύτερο μέρος για όλους, με την πλήρη έννοια της λέξης.

Η γυναίκα του και η φιλοξενία

Τέτοιο άτομο ήταν και η γυναίκα που γνωρίσαμε, η γειτόνισσα του αναγνώστη μου στη Ζώδια. Δεν κρύβεται πίσω από το δάκτυλο της. Και η μητέρα μου ήταν από εκείνη τη γενιά των Κυπρίων που μιλούσε με ευθύ τρόπο, που δεν έλεγε ψέματα και μοιραζόταν ό,τι είχαν γιατί ήξεραν ότι αν μοιράζεσαι, θα σου έρθουν περισσότερα, θα πλουτίζεις με τέτοιες προσφορές.

Ευχαριστούμε τον αναγνώστη μου στο Καπούτι και επιστρέφουμε στη Λευκωσία. Κάθομαι και γράφω ένα e-mail στα μέλη της Κυπριακής Διερευνητικής Επιτροπής Αγνοουμένων, τόσο στον Ελληνοκύπριο όσο και τον Τουρκοκύπριο, με λεπτομέρειες σχετικά με αυτή την έρευνα και τα προκαταρκτικά μας ευρήματα ώστε να είναι καταγεγραμμένα και έτσι και οι δύο πλευρές να είναι ενημερωμένες. Ευχαριστώ επίσης τον Okan Oktay και τον Onur Yarkin από τη ΔΕΑ που ήρθαν μαζί μου για να μιλήσουν με τους αναγνώστες και τους μάρτυρες μου.

Ας ελπίσουμε να βρούμε περισσότερες λεπτομέρειες για αυτόν τον πιθανό τόπο ταφής.

Αυτός είναι ο πιθανός τόπος ταφής στη Ζώδια.

Η περιοχή πίσω από τον Καλλή μπορεί να είναι ένας πιθανός τόπος ταφής στο Καπούτι. Ο αναγνώστης μας μάς έδειξε την περιοχή αυτή το 2016 .

Στη Ζώδια, ερευνώντας μαζί με τον Okan Oktay, τον συντονιστή Ερευνών της ΔΕΑ για το γραφείο του Τουρκοκύπριου μέλους της ΔΕΑ.

Σύμφωνα με τον αναγνώστη μου σε αυτή την περιοχή στη Ζώδια υπάρχει ένας πιθανός τόπος ταφής, όπως επίσης και ένα καταφύγιο που δεν είναι πλέον ορατό.