Η βασίλισσα και οι απαγχονισθέντες αγωνιστές της ΕΟΚΑ

Ο θάνατος της βασίλισσας Ελισάβετ αποκάλυψε μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης (ΜΚΔ) την παντελή άγνοια πολλών Κυπρίων όσον αφορά βασικές πτυχές της λειτουργίας τού Βρετανικού Πολιτεύματος. Εκτός από τις χυδαίες βρισιές κατά της βασίλισσας («καλή κόλαση», «ψόφισε το ερπετό» και άλλα τοιούτα), κάποιοι «ειδήμονες» επαναλαμβάνουν, με ύφος προφεσόρου, τα λίγα που ξέρουν για το Βρετανικό Σύνταγμα, ασχέτως αν αυτά είναι ελλιπέστατα, σε σημείο που αγγίζουν την πλήρη άγνοια. Θυμίζει την αμερικάνικη ρήση: «ο αμαθής είναι σαν το τύμπανο: κάνει θόρυβο χάρη στην κενότητά του». Αλλά -κι εδώ είναι το δράμα- ο ιός της παραπληροφόρησης μεταδίδεται στα ΜΚΔ με ταχύτητα που θα τη ζήλευαν ακόμα και τα ταχύπλοα σκάφη της Αγίας Νάπας. Γι΄ αυτό, λοιπόν, υπάρχει σήμερα διάχυτη η άποψη στην κυπριακή κοινωνία ότι η βασίλισσα Ελισάβετ ήταν υπεύθυνη για την εκτέλεση των αγωνιστών της ΕΟΚΑ, αφού «υπέγραψε», όπως λένε, την εκτέλεσή τους.

Διερωτώμαι πώς μπορεί αυτή η παραπληροφόρηση που προωθείται από ημιμαθείς και επηρμένους να καταπολεμηθεί και καταλήγω στο συμπέρασμα ότι αυτό μπορεί να γίνει μόνο με την παιδεία. Πιστεύω ότι ένας απόφοιτος λυκείου όφειλε να γνωρίζει βασικούς όρους της πολιτικής επιστήμης, όπως λ.χ. ενιαίο κράτος, ομοσπονδία, διοικητικό δικαστήριο, πολιτική ισότητα, διάκριση εξουσιών, υπολειπόμενες εξουσίες κ.λπ., και να ήταν, βέβαια, ενημερωμένος για τον ρόλο που διαδραματίζει η συνταγματική μοναρχία στο πολιτικό γίγνεσθαι, ούτως ώστε να μην παρασύρεται από αμαθείς ή ημιμαθείς. Μ΄ άλλα λόγια, να εμποδισθεί η κυριαρχία των ουτιδανών! Αυτό το μάθημα είναι αναγκαίο ειδικά για την Κύπρο που μπορεί να κληθούμε να ψηφίσουμε μια νέα προτεινόμενη λύση (ίσως στο απώτερο μέλλον). Σε μια τέτοια περίπτωση, δεν πρέπει να ψηφίσουμε στα τυφλά -όπως κάναμε το 2004- αλλά με «μάτια δεκατέσσερα» και γι΄ αυτόν ακριβώς τον λόγο, η εισαγωγή ενός μαθήματος Πολιτικών Επιστημών θα ήταν, αναντίλεκτα, ευχής έργον. Παράλληλα, θα υπάρξει κι ένα άλλο όφελος: μια στοιχειώδης γνώση Πολιτικής Επιστήμης εξουδετερώνει σε μεγάλο βαθμό τους ψευδολόγους και λαοπλάνους πολιτικούς. Πιθανότατα τότε να εκλέγουμε μετά από πιο ώριμες σκέψεις και να μην έχουμε κυβερνήτες όπως τους σημερινούς, που μετατόπισαν «λίγο» τον στόχο επίτευξης λύσης κάνοντας αποκλειστική τους μέριμνα την ευδαιμονία των «δικών τους παιδιών».

Επί της ουσίας τώρα, λόγω χώρου, δεν μπορώ να σκιαγραφήσω το Βρετανικό Σύνταγμα και γι΄ αυτό θα επικεντρωθώ στον ρόλο της βασίλισσας (του βασιλέως τώρα). Αυτό που πρέπει να καταλάβουμε όλοι είναι ότι ως συνταγματικός μονάρχης, η βασίλισσα δεν είχε καμία εξουσία. Επαναλαμβάνω: ΚΑΜΙΑ εξουσία. Πάντα, χωρίς εξαίρεση, ενεργεί σύμφωνα με τις συμβουλές της κυβέρνησης. Kάποια, όμως, επιρροή μπορεί να έχει. Αυτή η επιρροή ασκήθηκε κυρίως στο εμπιστευτικό εβδομαδιαίο ακροατήριό της, με τους Πρωθυπουργούς της. Μπορεί, π.χ., να εκφράσει τις επιφυλάξεις της για ένα νομοσχέδιο, όπως θα ίσχυε άλλωστε και για τους βουλευτές της κυβέρνησης, αλλά ποτέ, μα ποτέ, δεν ασκεί βέτο σε καμιά απόφαση της κυβέρνησης, διότι αν έκανε κάτι τέτοιο θα συγκρουόταν με την εκλεγμένη κυβέρνηση, δηλαδή θα ήταν μια ενέργεια κόντρα στη θέληση του Βρετανικού λαού και, επομένως, αντιδημοκρατική. Η Αγγλία δεν είναι απόλυτη μοναρχία όπως, π.χ., η γειτονική Ιορδανία, όπου ο βασιλιάς είναι η ανώτατη κυβερνητική αρχή και, επιπλέον, ελέγχει τις τρεις εξουσίες του κράτους (νομοθετική, εκτελεστική και δικαστική).

Κάποιοι αναφέρονται στο «βασιλικό προνόμιο της χάριτος» ( the royal prerogative of mercy) ως απόδειξη ότι μπορούσε η βασίλισσα να επέμβει και να αποσοβήσει την εκτέλεση των αγωνιστών της ΕΟΚΑ. Ουδέν αναληθέστερο! Και αυτή η εξουσία ασκείται από τον μονάρχη με τη συμβουλή του υπουργού Εσωτερικών που αντιπροσωπεύει την κυβέρνηση. Στην ουσία, ο μονάρχης δεν έχει καθόλου ανάμειξη στο θέμα των μετριασμών των ποινών. Αξίζει να υπομνησθεί ότι υπήρξε μεγάλη κινητοποίηση να μην απαγχονισθούν οι Καραολής και Δημητρίου, τον Μάη του 1957. Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής δεν επικοινώνησε με τη βασίλισσα, αλλά με τον Άγγλο Πρωθυπουργό Άντονυ Ήντεν, τηλεφωνικώς, για να ματαιωθούν οι εκτελέσεις. Ο Αμερικανός πολιτικός και διπλωμάτης, υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ (1953–59) Τζων Φόστερ Ντάλλες παρεκάλεσε τον ομόλογό του και φίλο του Σέλγουιν Λόιντ, κι όχι τη βασίλισσα, να αναβληθούν τουλάχιστον οι εκτελέσεις. Επίσης, 30 βουλευτές του Εργατικού Κόμματος έκαναν έκκληση στην κυβέρνηση, κι όχι στη βασίλισσα, για μετριασμό της θανατικής ποινής των δύο αγωνιστών της ΕΟΚΑ. Οποιαδήποτε έκκληση προς τη βασίλισσα προσωπικά για απονομή χάριτος, υποδηλώνει παντελή άγνοια της λειτουργίας της συνταγματικής μοναρχίας.

Το ξέσπασμα εναντίον της βασίλισσας Ελισάβετ, τη δεκαετία του 1950 και σήμερα, αποκαλύπτει μια θλιβερή υποκρισία της κυπριακής κοινωνίας. Στην Ελλάδα εκτελέστηκαν χιλιάδες αριστεροί επί βασιλίσσης Φρειδερίκης, αλλά πόσοι Ε/Κ ζήτησαν απονομή χάριτος από τη Φρειδερίκη η οποία, παρεμπιπτόντως, θα μπορούσε να μετριάσει τις ποινές διότι, σε πλήρη αντίθεση με την Ελισάβετ, «ασκούσε ρόλο ενός διαπιστευμένου εκπροσώπου της κυβέρνησης ή των ενόπλων δυνάμεων» (Βλ. Γρηγοριάδης Σόλων, Ιστορία της Σύγχρονης Ελλάδας 1941-1974, σελ. 16). Επιπλέον, πόσοι από εμάς διαμαρτυρηθήκαμε που επιφανείς Έλληνες, που τίμησαν την Ελλάδα, όπως οι Μίκης Θεοδωράκης, Γιάννης Ρίτσος, Μάνος Κατράκης, ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης και πολλοί άλλοι, σέρνονταν στο στρατόπεδο της Μακρόνησου -το Νέο Νταχάου όπως ονομάσθηκε- λόγω της ιδεολογίας τους; Αλήθεια, πόσοι;

*Οικονομολόγος, κοινωνικός επιστήμονας