Συντάξεις και στρεβλώσεις

Η κατάργηση της αναλογιστικής μείωσης των συντάξεων όσων επιλέγουν να αποχωρήσουν από την αγορά εργασίας στο 63ο έτος της ηλικίας του αντί στo 65ο, που είναι το γενικό όριο ηλικίας συνταξιοδότησης στην Κύπρο, αποτελεί ένα σταθερό αίτημα συνδικαλιστικών οργανώσεων και οργανώσεων συνταξιούχων. Η αναλογιστική μείωση έχει επικρατήσει να χαρακτηρίζεται ως «πέναλντι 12%» καθώς όποιος συνταξιοδοτείται στο 63ο χάνει κάθε μήνα 0,5%.

Υπάρχουν πολλά επιχειρήματα υπέρ της κατάργησης με βασικότερο ότι είναι δύσκολη στην Κύπρο η παραμονή στην αγορά εργασίας ατόμων μεγάλης ηλικίας. Η συνταξιοδότηση, συνεπώς, αποτελεί μια λύση. Παράλληλα υπάρχουν εργαζόμενοι που έχουν εισέλθει αρκετά νωρίς στην αγορά εργασίας. Αν κάποιος εργάζεται από τα 20 έτη στα 63 εργάζεται ήδη 43 χρόνια και έχει καταβάλει ένα μεγάλο ποσό σε εισφορές, σίγουρα πολύ μεγαλύτερο από κάποιον που εργάζεται από 30 ετών και στα 65 έχει συμπληρώσει 35 χρόνια εργασίας.

Τέλος, υπάρχουν εργαζόμενοι σε κλάδους που η απασχόληση σε μεγάλη ηλικία είναι ίσως και επικίνδυνη, όπως πχ. ψήστες σε εστιατόρια, οικοδόμοι ή εργάτες στο λιμάνι.

Είναι, όμως, στρέβλωση η αναλογιστική μείωση; Η απάντηση είναι όχι. Το δημογραφικό και η αύξηση του προσδόκιμου της ζωής απαιτεί να ενθαρρύνεται η παραμονή στην αγορά εργασίας και η πολιτεία πρέπει να λαμβάνει μέτρα για να μπορεί ένας 65χρονος ή 67χρονος να διατηρεί την απασχόλησή του. Και αυτοί οι εργαζόμενοι θα πρέπει να λαμβάνουν ένα μπόνους για κάθε επιπλέον μήνα εργασίας.

Παράλληλα, ορισμένες κατηγορίες εργαζομένων θα μπορούσαν να δικαιούνται πλήρη σύνταξη σε ηλικία μικρότερη των 65 χρόνων αν πληρούν ορισμένες προδιαγραφές. Η συμπλήρωση ενός υψηλού αριθμού ετών απασχόλησης (π.χ. 37) μπορεί να οδηγεί σε συνταξιοδότηση ανεξάρτητα από την ηλικία. Το ίδιο μπορεί να ισχύει και για ορισμένα επαγγέλματα, τα λεγόμενα βαρέα και ανθυγιεινά.

Τώρα ερχόμαστε στο πιο κρίσιμο σημείο: κάθε εξαίρεση από το γενικό όριο ηλικίας συνταξιοδότησης έχει κόστος και η κάλυψη του κόστους απαιτεί αύξηση εισφορών.

Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας όταν μίλησε την περασμένη εβδομάδα για αναλογιστικές μελέτες που θα εξετάσουν πώς θα διορθωθεί η στρέβλωση, όπως την αποκάλεσε ο ίδιος, του πέναλτι του 12% (χαρακτηρισμό τον οποίο απέφευγε να χρησιμοποιήσει η κυβέρνηση), παρέλειψε να αναφερθεί στο κόστος. Ίσως όταν μιλούσε για αναλογιστικές μελέτες να θεωρούσε ότι το ακροατήριό του γνώριζε το αντικείμενο μιας αναλογιστικής μελέτης. Ωστόσο καλλιέργησε προσδοκίες.

Κάθε σύστημα πρέπει να αναθεωρείται και να μεταρρυθμίζεται ανά τακτά χρονικά διαστήματα και αυτό ισχύει και για το συνταξιοδοτικό σύστημα. Ειδικά όμως το συνταξιοδοτικό αποτελεί ένα σύνθετο ζήτημα, με πολλές παραμέτρους, και είναι κρίμα να επικεντρωνόμαστε σε ένα θέμα. Συζητάμε για το πέναλτι, αλλά δεν συζητάμε για την επάρκεια των συντάξεων, τις χαμηλές αμοιβές στην κυπριακή αγορά εργασίας (που στο μέλλον οδηγεί σε χαμηλές συντάξεις) και την απουσία ενός καθολικού δεύτερου πυλώνα (ταμεία προνοίας για όλους).