Τα χρήσιμα απόνερα και τα σκουπίδια της πολιτικής

Τι σχέση έχουν τα απόνερα του αποχετευτικού, τα σκουπίδια του κάθε κυπριακού νοικοκυριού και τα διαβατήρια; Πέραν του ότι όλα έχουν τη θέση τους, κυριολεκτικά και μεταφορικά, στον απέραντο κυπριακό σκουπιδότοπο, εκ πρώτης όψεως καμιά σχέση, ίσως απαντούσε κάποιος. Από την άλλη, αν βάζαμε στον προβληματισμό μας τον όρο ανταποδοτικά οφέλη, ίσως βρίσκαμε κάποια κοινά στοιχεία και διαφορές.

Το νερό

Η Κύπρος είναι μια χώρα που οι κάτοικοι καταναλώνουν κατά μέσο όρο 100-120 λίτρα νερού ημερησίως. Από τη χρήση του νερού, προκύπτουν τα λεγόμενα υγρά απόβλητα. Πρόκειται για λύματα που προέρχονται από ανθρώπινες δραστηριότητες μιας πόλης ή χωριού, από κατοικίες ή τουριστικά συγκροτήματα, ξενοδοχεία ή και βιομηχανίες. Τα οικιακά και βιομηχανικά αυτά απόβλητα περιέχουν βοθρολύματα, υγρά καθαρισμού κουζίνας, υπολείμματα τροφών, νερά αποσύνθεσης, χημικές ουσίες κ.λπ.

Κάθε νοικοκυριό ή βιομηχανία έχει πληρώσει τεράστια ποσά ώστε τα λύματα αυτά να τυγχάνουν διαχείρισης, μέχρι δε πρόσφατα αυτά τα λύματα δεν είχαν καμιά αξιοποίηση. Τα τελευταία χρόνια, βλέπουμε μια τεράστια αλλαγή με την κατασκευή σε κάθε πόλη και χωριό κεντρικών αποχετευτικών συστημάτων. Στη χώρα μας, λειτουργούν περίπου 20 βιολογικοί κρατικοί σταθμοί, ενώ και πολλές βιομηχανίες και ξενοδοχεία έχουν δικούς τους παρόμοιους σταθμούς. Μέσα από διάφορες φάσεις, τα υγρά αυτά καθαρίζονται και μπορούν να χρησιμοποιηθούν για γεωργικούς σκοπούς. Από κάπου εδώ ξεκινά μια ανταποδοτική κοινωνική αλυσίδα. Οι πολίτες πληρώνουν για την κατανάλωση νερού, πληρώνουν τέλη αποχέτευσης, αλλά στη συνέχεια το νερό αυτό τυγχάνει επεξεργασίας και σε πολύ φθηνή τιμή βοηθά τους αγρότες μας να παράγουν οπωροκηπευτικά, να ποτίζουν εσπεριδοειδή, ελιές, φυτώρια και άλλες καλλιέργειες. Σε πρώτη φάση, το όφελος ανήκει σε αυτήν την κατηγορία των εργαζομένων, αφού μπορούν να παραμείνουν στο επάγγελμα, καλλιεργώντας τη γη, πληρώνοντας 7 σεντ αντί 17 τον τόνο για νερό από τα φράγματα. Μικρότερο όφελος έχουν και οι υπόλοιποι πολίτες, αφού κατά καιρούς κάποια αγροτικά είδη διατίθενται σε πιο φθηνές και λογικές τιμές. Επωφελούνται όμως οι δήμοι. Ποτίζονται τα πάρκα, τα δέντρα και οι κήποι στις πόλεις, συντηρούνται γήπεδα ποδοσφαίρου. Η πιο σημαντική ανταπόδοση σε περιόδους μόνιμης λειψυδρίας είναι ότι οι βιολογικοί σταθμοί καλύπτουν το 11% των αναγκών άρδευσης στην Κύπρο (με προοπτική το ποσοστό να φτάσει το 25%), επιτρέποντας έτσι να μην ξοδεύονται τα αποθέματα των υδατοφρακτών που χρησιμοποιούνται για πόσιμο νερό. Όσο περισσότερο νερό έχουμε στους υδατοφράκτες, τόσο λιγότερο λειτουργούν τα ενεργοβόρα εργοστάσια αφαλάτωσης στη χώρα μας. Σε μια χώρα όπως η δική μας, που μαστίζεται από λειψυδρία και απειλείται με απερήμωση, κάθε προσπάθεια εξοικονόμησης νερού είναι θετική.

Τα σκουπίδια

Η Κύπρος είναι η έκτη χώρα στην ΕΕ σε κατά κεφαλήν παραγωγή σκουπιδιών, με 640 κιλά ανά άτομο. Για την αποκομιδή τους, οι Κύπριοι πληρώνουν υψηλές φορολογίες, αλλά η ανταπόδοση από την επεξεργασία τους είναι από ελάχιστη έως ανύπαρκτη. Το θέμα δεν αφορά μόνο την Κύπρο. Ακόμα και σε προηγμένες χώρες, υπάρχει σοβαρός προβληματισμός για το πόσο ανταποδοτική είναι η ανακύκλωση. Για παράδειγμα, ένα μπουκάλι ή ένα πλαστικό που διαχωρίζει στην ειδική σακούλα ένας φιλότιμος δημότης, πόσο σίγουρος είναι ότι θα φτάσει στον προορισμό του και θα ανακυκλωθεί; Το ποσοστό δεν φτάνει το 10%. Τα υπόλοιπα πού πάνε;

Στην Κύπρο, ένα μέρος από αυτά πηγαίνει για επεξεργασία σε ΟΕΔΑ και ΧΥΤΑ, για τα οποία οι Κύπριοι πληρώνουν επιπλέον 40 ευρώ τον τόνο για επεξεργασία. Κανένας διαχωρισμός, καμιά επαναπροώθηση υλικών στη βιομηχανία. Λόγω κακών προδιαγραφών (εργοστάσιο Πεντακώμου), πηγαίνουν για ταφή, με αποτέλεσμα να επιβαρύνεται το περιβάλλον. Τουλάχιστον σε σοβαρές χώρες, ένα μεγάλο ποσοστό της τάξης του 80% σε χαρτί, γυαλί και μέταλλα και αλουμίνια, τυγχάνουν επεξεργασίας, παράγονται ως δευτερεύοντα προϊόντα και διατίθενται στις αγορές τους. Με λίγα λόγια, καταστρέφονται λιγότερα δάση και λειτουργούν λιγότερα μεταλλεία. Αυτή η διαδικασία αφήνει ως κέρδος σίγουρα το οικολογικό της αποτύπωμα, κάτι το οποίο στην Κύπρο είναι ακόμα ζητούμενο. Την ίδια στιγμή, στο εξωτερικό, άλλα ανακυκλώσιμα υλικά υπό μορφή Rtf προσφέρονται ως βιοκαύσιμο σε μεγάλες βαριές βιομηχανίες. Αντί πετρελαίου και φυσικού αερίου, χρησιμοποιούνται τα σκουπίδια ως βιοκαύσιμο, με τους βιομήχανους κατά κύριο λόγο να επωφελούνται, διότι αυτές οι βιομηχανίες παράγουν προϊόντα τα οποία ξαναπληρώνουμε σε πολύ ψηλές τιμές. Κατά βάση, δεν υπάρχει σε αυτόν τον κύκλο σοβαρή ανταποδοτική ανακύκλωση προς τους πολίτες, με θετικό, βέβαια, ότι περιορίστηκαν οι άναρχοι σκουπιδότοποι.

Στην Κύπρο, τίποτα από τα πιο πάνω ισχύει. Ο πολίτης πληρώνει τα πάντα, με τα σκουπίδια να οδηγούνται στις χωματερές. Δεν υπάρχει καμιά ανταπόδοση.

Τα διαβατήρια

Αναρωτιέται κάποιος τι ανταπόδοση είχαν οι Κύπριοι πολίτες από το Κυπριακό Επενδυτικό Πρόγραμμα, με βάση το οποίο χορηγήθηκαν πάνω από 6.000 διαβατήρια κατ' εξαίρεση σε αλλοδαπούς, για να πραγματοποιήσουν επενδύσεις στην Κύπρο.

Παλαιότερα, έγινε λόγος για έσοδα πέραν των 10 δις στην κυπριακή οικονομία, η τελευταία έκθεση ωστόσο της Ελεγκτικής Υπηρεσίας έρχεται να αμφισβητήσει και αυτό το νούμερο, αφού αφήνει να αιωρείται ότι περίπου τα μισά από τα έσοδα αυτά είναι δυνατόν να μην υπήρξαν ποτέ από απώλειες σε ΦΠΑ και άλλες επενδύσεις που δεν έγιναν. Επίσης, οι περισσότεροι από αυτούς δεν ζουν στην Κύπρο, οπότε δεν υπάρχουν σταθερά και επαναλαμβανόμενα έσοδα από τη διαμονή τους. Τα όποια έσοδα υπήρξαν είναι σίγουρο ότι βοήθησαν κάποιους τραπεζίτες να βελτιώσουν τη ρευστότητα των τραπεζών, κάποια δικηγορικά και λογιστικά γραφεία να κερδίζουν εκατομμύρια και βεβαίως, κάποιους πολιτικούς οι οποίοι έγιναν πολυεκατομμυριούχοι. Για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, επωφελήθηκαν κάποιοι εργολάβοι, κτίστες, υδραυλικοί, ηλεκτρολόγοι.

Από την άλλη, η εικόνα της Κύπρου ως περιφερειακό κέντρο υπηρεσιών αμαυρώθηκε βάναυσα, μέσα από υποθέσεις όπως αυτή του Τζο Λόου με τα τσεκ προς τον Αρχιεπίσκοπο που αποκάλυψε ο «Πολίτης», αλλά και του καταιγιστικού ρεπορτάζ του Αλ Τζαζίρα, το οποίο κατέδειξε τον τρόπο με τον οποίο μια ολόκληρη κρατική μηχανή λειτουργούσε ώστε να δίνει full support ακόμα και σε απατεώνες, οι οποίοι εν γνώσει του Υπουργικού Συμβουλίου πολιτογραφούνταν. Έγινε φανερό ότι ολόκληρη η Κύπρος όζει διαφθοράς.

Επιπλέον, κάποιες κυπριακές πόλεις -κυρίως η Λεμεσός- άρχισαν να παραμορφώνονται χάνοντας την αρχιτεκτονική φυσιογνωμία τους, γεμίζοντας άναρχα με κακόγουστους πύργους, ενώ θα μπορούσαν να συγκεντρωθούν σε μια περιοχή δημιουργώντας το λεγόμενο City της πόλης. Ας μην μιλήσουμε για την παράλογα κατακόρυφη αύξηση της αξίας της γης, η οποία οδηγεί σε απόγνωση τις νέες γενιές οι οποίες δεν μπορούν να ενοικιάσουν ένα απλό διαμέρισμα ή να μπουν στη διαδικασία αγοράς μιας πρώτης κατοικίας. Με λίγα λόγια, πουθενά δεν υπήρξε σοβαρή ανταπόδοση στους Κύπριους πολίτες.

Πράσινη ανάπτυξη

Στην Κύπρο, η μόνη καλή πρακτική πράσινης μετάβασης στο πλαίσιο της Πράσινης Συμφωνίας της ΕΕ, την οποία υιοθετήσαμε, είναι αυτή των υγρών αποβλήτων μετά τη χρήση του νερού. Υπάρχει και εξελίσσεται μια συγκροτημένη προσπάθεια αξιοποίησης και ανταποδοτικής ανακύκλωσής του. Όλοι πληρώνουμε και τουλάχιστον κάτι μας επιστρέφεται. Αυτή η λογική πρέπει να διέπει κάθε σοβαρό κράτος σε όλα τα επίπεδα και σε όλες τις πολιτικές. Η πράσινη μετάβαση δεν έχει σχέση μόνο με τις ζώνες του Ακάμα, αλλά και με την καθημερινή λειτουργία ενός κράτους, μιας κοινωνίας και κάθε πολίτη χωριστά.