H επιστροφή στον τόπο του εγκλήματος

Αντιδικίες επί ερειπίων μοιάζουν οι συζητήσεις στην Κύπρο για όσα συνέβησαν τα τελευταία έξι χρόνια στο Κυπριακό με την κλιμάκωση της προεκλογικής εκστρατείας. Οι τρεις βασικοί προεδρικοί υποψήφιοι (Νεοφύτου, Μαυρογιάννης, Χριστοδουλίδης) άνοιξαν τον κύκλο των ευθυνών με αλληλοκατηγορίες και καρφώματα. Τους ακολουθεί τώρα ο αποχωρών Πρόεδρος Ν. Αναστασιάδης που δεν άντεξε στον πειρασμό και μπήκε στην αρένα. Ο καθένας επιχειρεί να δικαιολογήσει τους χειρισμούς του, αλλά τα γεγονότα γίνονται μπούμερανγκ και τα ερωτήματα πληθαίνουν.

Ο Κύπριος ψηφοφόρος χρειάζεται αυτή τη φορά να βγάλει συμπεράσματα: ο Αναστασιάδης διηύθυνε μια …ξεκούρδιστη ορχήστρα. Όμως, πέρασαν 6 χρόνια και το ρολόι της Κύπρου κτυπά. Με ψήφισμά του, το Συμβούλιο Ασφαλείας (28/7) προειδοποιεί για την αποξένωση των δύο κοινοτήτων, τις εντάσεις στη νεκρά ζώνη και τις θάλασσες και τις ανέκκλητες αλλαγές επί του εδάφους.

Έριδες πάνω σε ερείπια

Οι έριδες που ξέσπασαν θα είναι δύσκολο να κοπάσουν. Οι «τρεις», ο Αβέρωφ Νεοφύτου, ως πρόεδρος του ΔΗΣΥ, ο Ανδρέας Μαυρογιάννης, τέως διαπραγματευτής και ο Νίκος Χριστοδουλίδης, πρώην ΥΠΕΞ και κυβερνητικός εκπρόσωπος, βρίσκονταν τόσα χρόνια σε θέσεις ευθύνης και επιρροής για το Κυπριακό. Ήταν δίπλα στον Ν. Αναστασιάδη και στις πιο επίμαχες επιλογές του. Τι έκαναν και γιατί συγκάλυπταν τον Αναστασιάδη;

Η αντιδικία των «τριών» (ΡΙΚ, 21/7) για το Μον Πελαράν (2016) και το Κραν Μοντάνα (2017) πήρε νέες διαστάσεις από τη στιγμή που μπήκε στον χορό ο ίδιος ο Κύπριος Πρόεδρος. Μόλις όμως ο διεθνολόγος Τουμάζος Τσελεπής, στέλεχος του ΑΚΕΛ, (Ράδιο Πολίτης, 26/7), του καταλόγισε την κύρια ευθύνη για το ναυάγιο στο Κραν Μοντάνα, ο Αναστασιάδης δεν άντεξε: το αφήγημα του ΑΚΕΛ διαψεύδεται «με δεκάδες συνεντεύξεις του διαπραγματευτή Ανδρέα Μαυρογιάννη» – τώρα προεδρικού υποψηφίου του ΑΚΕΛ. Ο πρόεδρος του ΔΗΚΟ Νικόλας Παπαδόπουλος αμέσως ανήρτησε στο Twitter μία από τις …δεκάδες συνεντεύξεις Μαυρογιάννη.

Οι αποκαλύψεις

Το τι ακριβώς συνέβη, ρίχνει φως γύρω στα σημερινά συσσωρευμένα αδιέξοδα.

Η προεκλογική συζήτηση έχει εστιάσει στα δύο γεγονότα σταθμούς:

Πρώτο, την αποχώρηση Αναστασιάδη από το Μον Πελαράν (Νοέμβριος 2016).

Ο Μαυρογιάννης επιβεβαίωσε την αποχώρηση από το τραπέζι του Αναστασιάδη, προβάλλοντας ψέματα για να παραπλανήσει τον ΟΗΕ και τον Τ/Κ ηγέτη Μ. Ακιντζί, που μόλις είχε ανοίξει τα χαρτιά του – (breakthrough) στο καίριο για τους Ε/Κ το εδαφικό. Το ψέμα – το ΑΚΕΛ ζήτησε αναβολή – χρησιμοποιήθηκε από τον Αναστασιάδη για να παραπλανηθεί ακόμα και ο Πρωθυπουργός Τσίπρας.

Ακολούθως, το Κυπριακό άρχισε να εκτροχιάζεται. Ο Ν. Χριστοδουλίδης έβαζε προσκόμματα για τη σύνθεση της Διάσκεψης και ο Έλληνας ΥΠΕΞ Ν. Κοτζιάς αξίωνε να προηγηθεί συμφωνία με την Τουρκία για μηδέν εγγυήσεις και μηδέν στρατεύματα. Ο Αναστασιάδης άφηνε σκόπιμα τα ζητήματα να προκαλούν χαοτική κατάσταση.

Δεύτερο, το ναυάγιο στο Κραν Μοντάνα (Ιούνιος, Ιούλιος 2017).

Με ακατανότητες ενέργειες, ο Ν. Αναστασιάδης προκάλεσε τον τορπιλισμό της Διάσκεψης. Ο Τ. Τσελεπής επανέφερε στη δημοσιότητα πρακτικό του ΟΗΕ από συνομιλία Γκουτέρες – Αναστασιάδη (ώρα 6.15 μ.μ. πριν από το τραγικό δείπνο). Ο Γενικός Γραμματέας, με βάση το πρακτικό, βεβαιώνει ότι είχε στα χέρια του εμπιστευτικό έγγραφο από τον Τσαβούσογλου για κατάργηση Εγγυήσεων και αντικατάσταση τους με μια νέα Συνθήκη Ασφάλειας. Ακόμα και την ύστατη στιγμή, ο Γκουτέρες πρότεινε να συνεχιστεί η Διάσκεψη λίγες ημέρες μετά, αλλά ο Αναστασιάδης δεν ανταποκρίθηκε και όλα ναυάγησαν.

Τα debate του Σεπτέμβρη

Κι άλλα πρέπει να βγουν στο φως! Λίγο πριν από το τραγικό δείπνο, ο Αναστασιάδης είχε μυστική συνάντηση με τον Τσαβούσογλου. Ο Τούρκος ΥΠΕΞ δημόσια υποστήριξε μετά το ναυάγιο ότι ο Αναστασιάδης τον βολιδοσκόπησε για δύο κράτη. Ο Μ. Ακιντζί – που ετοιμάζει βιβλίο για όσα συνέβησαν – επιβεβαιώνει ότι τον ενημέρωσε αμέσως μετά ο Τσαβούσογλου για το τί διαμείφθηκε. Ο Ακιντζί δεν εξεπλάγη! Προειδοποίησε τον Τσαβούσογλου ότι όλα αυτά ήταν τέχνασμα του Αναστασιάδη για να φύγει από τη Διάσκεψη γιατί, όπως του εξήγησε εύστοχα, δεν θα βρεθεί Ε/Κ ηγέτης που θα πάρει πάνω του ευθύνη για δύο κράτη.

Τον Σεπτέμβριο θα οργανωθεί σειρά τηλεοπτικών συζητήσεων. Οι «τρεις» είναι αναπόφευκτο να ξεφυλλίσουν κι άλλα γεγονότα. Οι Α. Νεοφύτου, Α. Μαυρογιάννης και Ν. Χριστοδουλίδης θα κληθούν να απαντήσουν για όσα ξέρουν σε σχέση με τις μυστικές συναντήσεις Αναστασιάδη – Τσαβούσογλου και την ιδεοθύελλα για τα δύο κράτη. Ποια στάση τήρησαν; Είναι δύσκολο να προσποιηθούν τους ανήξερους.

Ο Αναστασιάδης υποστήριζε για δύο χρόνια – από τον Ιούλιο του 2017 μέχρι τον Νοέμβριο του 2019 – ότι υπήρχαν «δύο πλαίσια Γκουτέρες», ένα της 30ής Ιουνίου και ένα δεύτερο της 4ης Ιουλίου. Αξίωνε έγγραφο που δεν υπήρχε – αυτό δήθεν της 4ης Ιουλίου. Γιατί άραγε; Tο έκανε σκόπιμα για να απορρίψει δημόσια πρόσκληση του Μ. Ακιντζί, τον Απρίλιο και τον Μάιο του 2018, να συνυπογράψουν το πλαίσιο Γκουτέρες, να κλειδώσουν όσα πέτυχαν στο Κραν Μοντάνα και να καταλήξουν σε συμφωνία. Αυτό τους ζητούσε επίμονα και ο Γενικός Γραμματέας, αλλά ο Αναστασιάδης εφάρμοσε ένα πρωτοφανές παίγνιο λέξεων και τακτικής για να καταστρέψει κάθε νέα προσπάθεια.

Ποιος έγραψε και κυκλοφόρησε ένα χαλκευμένο έγγραφο που δεν δεσμεύει τον ΟΗΕ; Γιατί ο Χριστοδουλίδης και ο Μαυρογιάννης επιμένουν μέχρι σήμερα (ΡΙΚ, 21/7) ότι το πλαίσιο Γκουτέρες είναι προφορικό! Αβίαστα συμπεραίνει κανείς ότι ο Αναστασιάδης επινόησε το τέχνασμα αυτό, παραπλανούσε και ροκάνιζε τον χρόνο μέχρι την υπόσκαψη του Ακιντζί που βρέθηκε σε ευθεία σύγκρουση με την Τουρκία.

Διαλυμένο τοπίο

Οι εκλογές του Φεβρουαρίου θα αναδείξουν νέο Πρόεδρο της Κύπρου που θα παραλάβει ένα κυριολεκτικά διαλυμένο τοπίο: «το στάτους κβο είναι μη βιώσιμο, η κατάσταση επί του εδάφους δεν είναι στατική και η απουσία συμφωνίας επίλυσης διευρύνει τις πολιτικές εντάσεις και την αποξένωση των δύο κοινοτήτων, με κίνδυνο ανέκκλητων αλλαγών που αποδυναμώνουν την προοπτική διευθέτησης…» (ψήφισμα Συμβουλίου Ασφαλείας, 28/7)

Οι ΗΠΑ και η Βρετανία είχαν τον βαρύνοντα λόγο στις συζητήσεις και στηρίζουν τη «συνέχιση της προσωπικής ανάμειξης του με την ομάδα του» στο Κυπριακό. Η Ρωσία δεν είπε λέξη. Ο Γκουτέρες κατέθεσε πρόταση για «προσωρινό απεσταλμένο» που «θα αναλάβει να ηγηθεί μιας περαιτέρω προσπάθειας και να προσφέρει ζωτική υποστήριξη στην προσπάθεια για κοινό έδαφος, με στόχο την επιστροφή σε επίσημες διαπραγματεύσεις». Συγκεκριμένα, ο Γκουτέρες έχει ορίσει προσωρινό απεσταλμένο την πιο υψηλόβαθμη υπηρεσιακό της Γραμματείας, την αναπληρώτρια γενική γραμματέα Ροζμαρί Ντι Κάρλο και τον βοηθό της, Αλεξάντερ Τζέγκα, να αναλάβουν αυτή την αποστολή. Εκκρεμεί η τελική συγκατάθεση της τουρκικής πλευράς.

Οι Αμερικανοί και οι Βρετανοί έθεσαν πολύ επιτακτικά το ζήτημα της επιδείνωσης της θέσης της τ/κ κοινότητας, με αιχμές για τη συνολική προσέγγιση της ε/κ πλευράς για τα ανέκκλητα γεγονότα επί του εδάφους. Στήριξαν την επιβεβαίωση της Διζωνικής, Δικοινοτικής Ομοσπονδίας και ενίσχυσαν αναφορές για το θέμα των Βαρωσίων, αλλά θα βρουν αξιόπιστο Ε/Κ ηγέτη για να επαναφέρουν τη συνολική επίλυση; Επειδή δεν μπορούν να απαντήσουν αυτό το κρίσιμο ερώτημα, άνοιξαν τη συζήτηση για την άρση της απομόνωσης των Τ/Κ. Σε αυτό τον άξονα είναι βέβαιο ότι θα κινηθούν με μέτρα, για να μην εκτραχυνθούν οι σχέσεις και να συγκρατηθεί η τ/κ κοινότητα μπροστά στον κίνδυνο ενσωμάτωσης από την Τουρκία.