Μην περιμένετε. Απαιτείστε

Φίλος οικονομολόγος και τουιτεράς απόρησε (έριχνε μπηχτή στις τράπεζες) με την ανάρτηση: «Τα τέλη και οι χρεώσεις των τραπεζών ανέβαιναν όταν κατέβαιναν τα επιτόκια. Τώρα που ανέβηκαν τα επιτόκια θα κατέβουν τα τέλη και οι χρεώσεις;». Την ίδια περίπου απορία είχα εκφράσει και εγώ πριν αρκετά χρόνια όταν και πάλι οι τράπεζες αντιμετώπιζαν προβλήματα.

Αρχικά είχα (τη λανθασμένη) εντύπωση ότι οι τράπεζες λίγο πολύ διατηρούν ένα σταθερό επιτοκιακό περιθώριο, ανεξάρτητος του βασικού επιτοκίου. Ένας φίλος τραπεζίτης με προσγείωσε απότομα.

Όταν μειώνονταν τα επιτόκια μου είπε πως αυτό τρομάζει τις τράπεζες. Ο λόγος απλός. Είναι πολύ πιο εύκολο για ένα πελάτη τράπεζας να αποδεχτεί 1% περιθώριο όταν το βασικό επιτόκιο είναι 4% απ’ ότι αν ήταν 1%. Το τελευταίο διπλασιάζει τη χρέωση. Κτυπά άσχημα. Προκαλεί αντιδράσεις. Δυστυχώς ή ευτυχώς δεν είμαστε τόσο λογικά όντα όσο νομίζουμε.

Αν για παράδειγμα σας ρωτούσα ποιους βοηθούν οι υψηλοί φόροι κατανάλωσης στα τσιγάρα τι θα απαντούσατε; Ότι και να έχετε σκεφτεί η απάντηση είναι τις μεγάλες – γνωστές καπνοβιομηχανίες. Στην Ιρλανδία οι φόροι σε ένα πακέτο τσιγάρων είναι κοντά στα 7 ευρώ. Η τιμή πώλησης κοντά στα 15 ευρώ. Μείον ο ΦΠΑ 23%, βγαίνει καθαρή τιμή πώλησης 11,55 ευρώ. Αυτό αφήνει για κόστη, κέρδη (παραγωγού, διανομέα, περιπτερά κλπ.) 4,55 ευρώ. Χωρίς του φόρους (και χωρίς ΦΠΑ) θα βρίσκατε στα περίπτερα της Ιρλανδίας ένα πακέτο «Γνωστή Μάρκα» στα 5 ευρώ και ένα «Άγνωστη Μάρκα» στα 4 ευρώ. 25% διαφορά. Με τους φόρους των 7 ευρώ, το πακέτο «Γνωστή Μάρκα» πωλείται προς 15 ευρώ (με τον ΦΠΑ) και το πακέτο «Άγνωστη Μάρκα», 13,85 ευρώ (με τον ΦΠΑ). Μόλις 9% διαφορά. Άρα δεν υπάρχει τόσο μεγάλος λόγος να συμβιβαστεί κάποιος καπνιστής στην «ποιότητα» για μόλις 9% και έτσι περισσότεροι τείνουν προς τη «Γνωστή Μάρκα», έστω και αν σε απόλυτους αριθμούς η εξοικονόμηση είναι η ίδια και στα δύο σενάρια.

Επιπρόσθετα αν το περιθώριο κέρδους μιας καπνοβιομηχανίας, είναι 5 σεντ, η αύξηση στα 6 με όλους αυτούς τους φόρους είναι λιγότερη αισθητή και αποδεχτή, σε σχέση με το αν δεν υπήρχαν φόροι. (σημ. : Δεν υποστηρίζω να μειωθούν οι φόροι. Απλά εξηγώ πως συμπεριφερόμαστε).

Σίγουρα οι φόροι επηρεάζουν αρνητικά τη συνολική κατανάλωση. Όμως για προϊόντα όπου η ζήτηση είναι ανελαστική, όπως στα τσιγάρα που υπάρχει εθισμός, όπως και στο δανεισμό, οι ψηλοί φόροι και με τον ίδιο τρόπο τα ψηλά βασικά επιτόκια ευνοούν τους μεγάλους και επιτρέπουν την πραγματοποίηση μεγαλύτερου περιθωρίου κέρδους.

Συμπερασματικά… μην περιμένετε και πολλά από τις τράπεζες. Οι χρεώσεις ήρθαν και θα μείνουν…. Εκτός και αν αρχίσουμε να αντιδρούμε. Να μορφωθούμε χρηματοοικονομικά. Να απαιτούμε. Να συγκρίνουμε. Να αλλάζουμε τράπεζες. Να βρίσκουμε εναλλακτικές επιλογές για τις υπηρεσίες που χρειαζόμαστε. Μόνες τους, το έχουν αποδείξει πολλές φορές, δεν πρόκειται να μας χαριστούν. Και για να είμαστε δίκαιοι, και εμείς στη θέση τους, το συμφέρον μας θα κοιτάζαμε. Αυτό κάνουμε και στο δικό μας μικρόκοσμο.

* Μέλος της Ένωσης Οικονομολόγων Κύπρου