Δεν σε αγαπώ Κύπρος

Καθώς αρχίζω να γράφω αυτό το άρθρο, θυμάμαι τον Χασάν και τη Χαρούλα. Και δύο τάφους τον ένα δίπλα στον άλλον. Σε μια ψηλή βουνοκορφή ενός μακρινού χωριού της Πάφου. Στην Αντρολίκου. Και δύο κυπριακές σημαίες. Ανάμεσα στους δύο τάφους κατόπιν της τελευταίας επιθυμίας του Χασάν. Τι αγάπη. Τι σεβντάς είναι αυτός. Από την παιδική ηλικία μέχρι τον τάφο. Ούτε η εκκλησία, ούτε το τζαμί μπόρεσε να τους χωρίσει. Ούτε οι παπάδες με τα ράσα. Ούτε οι χότζες με τα σαρίκια. Και αναμφίβολα, οι μάζες με τα αραχνιασμένα μυαλά. Ακόμα και όταν οι δύο φυλές στο νησί έχυναν η μία το αίμα της άλλης, εκείνοι δεν ξέκοψαν ο ένας από τον άλλον σε αυτό το έρημο χωριό, στο οποίο δεν μένει κανείς. Ο Χασάν ήταν βοσκός. Μιλούσε με τα ζώα, τα δέντρα, τα χόρτα και όχι με τους ανθρώπους. Ήταν μακριά από το πλήθος που είχε χάσει το μυαλό του.

Θυμάμαι τον Καβάζογλου και τον Μισιαούλη όταν κοιτάζω τους τάφους τους που βρίσκονται πλάι-πλάι και ατενίζουν τη θάλασσα από τη βουνοκορφή. Δεν είναι πλάι-πλάι ο δικός τους τάφος. Θάφτηκαν σε χωριστά κοιμητήρια. Δολοφονήθηκαν ύπουλα μαζί, μέσα σε ένα αυτοκίνητο. Έπεσαν ο ένας πάνω στον άλλον μέσα στα αίματα. Το αίμα τους έσμιξε. Όμως, θάφτηκαν χωριστά. Το φέρετρο του ενός τυλίχτηκε με την ελληνική σημαία και του άλλου με την τουρκική σημαία. Όμως, ήταν και οι δύο γνήσιοι Κύπριοι. Αλλά δεν υπάρχει κυπριακή σημαία! Δεν ζήτησαν ποτέ συγνώμη εκείνοι που τους έκαναν αυτήν την προδοσία. Ιδού, γι’ αυτό στη μια πλευρά μας πέφτουν τα φύλλα. Και η άλλη είναι ανοιξιάτικος κήπος.

Αν είχαν τόσο χρόνο ώστε να σκεφτούν τον θάνατο και να έγραφαν διαθήκη, οπωσδήποτε δεν θα ήθελαν μια τέτοια κηδεία, έναν τέτοιο χωρισμό. Θα έλεγαν «μην μας χωρίσετε και όταν πεθάνουμε, θάψτε μας πλάι-πλάι και να υπάρχει μια κυπριακή σημαία ανάμεσα στους δύο τάφους. Όπως τον βοσκό Χασάν στην Αντρολίκου. Δύο θαυμάσια σύμβολα της ειρήνης. Πώς χωρίζονται το ένα από το άλλο; Αγαπούσαν και εκείνοι την Κύπρο, όπως ο Χασάν αγαπούσε τη Χαρούλα και η Χαρούλα τον Χασάν. Ένας καρά σεβντάς. Ένας σεβντάς για την πατρίδα. Ο καρά σεβντάς δεν χώρισε τους δύο αγαπημένους και χώρισε η αγάπη για την πατρίδα τις δύο θαρραλέες καρδιές; Είναι τρελά αυτά τα ερωτήματα. Τρελές σκέψεις. Η αγάπη για την πατρίδα δεν μοιάζει με την αγάπη δύο ατόμων. Μήπως η αγάπη δύο ατόμων είναι μεγαλύτερη από την αγάπη για την πατρίδα; Είναι πιο βαθιά; Κάποτε, μας παρομοιάζω με την τελευταία σκηνή μιας ταινίας που είδα. Μια ερωτευμένη γυναίκα απέκτησε άλλον σύντροφο, κι όχι εκείνον που επιθυμούσε η καρδιά της. Όμως, στο μυαλό της ήταν πάντα εκείνος που αγαπούσε παλιά. Ακόμα είναι ερωτευμένη μαζί του. Όταν προσβάλλεται από μιαν ανηλεή ασθένεια και πεθαίνει, έρχεται τρέχοντας ο άντρας τον οποίο αγαπούσε. Την πήρε στην αγκαλιά του. Περπατά στην άκρη ενός γκρεμού. Ανάμεσα σε κλαδιά και πέτρες. Και φωνάζει στα λαγκάδια με όλη του τη δύναμη. «Δεν σε αγαπώ»! Δεν τον ακούει η νεκρή γυναίκα που κρατάει στην αγκαλιά του. Όμως, εκείνος φωνάζει: «Δεν σε αγαπώ»! Αυτή πρέπει να είναι η πιο τρελή μορφή της αγάπης, η πιο απρόσιτη κορφή της.

Χάσαμε και εμείς. Στην αγκαλιά μας είναι μια νεκρή Κύπρος. Μια Κύπρος με κατεστραμμένα τα νεκροταφεία των δύο θρησκειών στα πιο μακρινά της χωριά. Θρηνούμε. Θρηνούμε ακόμα και όταν χορεύουμε στοιβάζοντας ποτήρια στο κεφάλι μας μέχρι το ταβάνι. Διότι οι αναμνήσεις μας κολυμπούν μέσα στο αίμα. Διότι η καλοκαιρινή μπόρα κάποτε καταπνίγει και τη χειμωνιάτικη βροχή. Οι νεκροί περιμένουν μια συγνώμη από εμάς, όχι δάκρυα. Υπάρχουν καιροί που ανοίγουμε μόνο σε εκείνα τα πνεύματα τις πόρτες και τα παράθυρά μας. Και τις περισσότερες φορές, προτιμώ να μιλώ με αυτά. Ρωτώ τον Αϊχάν: «Ποιος σε σκότωσε καθώς κοιμόσουν στο κρεβάτι σου;». Ρωτώ τον Αυξεντίου: «Ποιος σε πρόδωσε στα βουνά του Μαχαιρά;». Πήραμε στην αγκαλιά μας τη νεκρή Κύπρο. Στα τέλη του Αυγούστου του 1974. Μου έρχεται να φωνάξω: «Δεν σε αγαπώ». Ούτε την πράσινη γραμμή σου. Ούτε την κόκκινη γραμμή σου. Ούτε τη γαλάζια γραμμή σου. Ένας πρόσφυγας τραγουδάει μια μελωδία στο βαθύ σκοτάδι:

«Θα έρθει και αυτό

Θα περάσει και αυτό

Μην κλαις».

Ο Χασάν και η Χαρούλα κείτονται πλάι-πλάι στη βουνοκορφή της Αντρολίκου. Φυσάει ένα αεράκι τα βράδια. Κουνιούνται τα φύλλα. Ένα πουλί κελαηδάει. Ένα φύλλο πέφτει στον τάφο τους. Ψιθυρίζουν ο ένας στον άλλον: «Σε αγαπώ».

Αν θα κλάψετε τώρα, κλάψτε. Να μην μας μείνουν δάκρυα να φυλάξουμε για αύριο. Κλάψτε. Ακόμα και αν δεν πιστεύει πλέον στα δάκρυά σας αυτό το κακόμοιρο νησί…