Άμεση ανάλυση: Γιατί η Ευρώπη πρέπει να απλώσει χέρι φιλίας στον Πούτιν

Η χθεσινή επεισοδιακή συνάντηση του Ουκρανού προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι με τον Αμερικανό ομόλογό του Ντόναλντ Τραμπ στο Οβάλ Γραφείο έστειλε με τον πιο ηχηρό τρόπο το μήνυμα ότι νέα αμερικανική διοίκηση δεν είναι πλέον μέρος της δυτικής συμμαχίας στο ουκρανικό μέτωπο. Το μεγάλο ερώτημα είναι εάν η μετατόπιση των ΗΠΑ αφήνει περιθώρια κινήσεων στο Κίεβο και την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Οι δύο επιλογές

Δύο επιλογές υπάρχουν υπό αυτά τα νέα δεδομένα. Η Ουκρανία να συνεχίσει τον πόλεμο με τη Ρωσία με τη στήριξη της Ευρώπης, θέτοντας σε ρίσκο τις σχέσεις με τις ΗΠΑ. Μπορεί η Ουκρανία χωρίς την αμερικανική στήριξη να κερδίσει τον πόλεμο και τι θα συμβεί εάν η ΕΕ έρθει σε ρήξη με τις ΗΠΑ, έχοντας ανοικτό μέτωπο με τη Ρωσία; Αυτή είναι μια επιλογή υψηλού ρίσκου για την Ουκρανία και την ΕΕ. Αυτό διότι η Ευρώπη δεν έχει μεριμνήσει ώστε σήμερα να υπάρχει ισχυρή ευρωπαϊκή άμυνα, η οποία θα επιτρέψει στην Ουκρανία και τα ευρωπαϊκά κράτη να αντιμετωπίσουν με ασφάλεια τη ρωσική επιθετικότητα.

Η δεύτερη επιλογή δείχνει τον δρόμο της συμφωνίας για κατάπαυση του πυρός ώστε να διατηρηθούν σε κάποιο βαθμό οι ισορροπίες στον δυτικό άξονα. Η Ευρωπαϊκή Ένωση και η Ουκρανία είναι εξαρτημένες σε θέματα άμυνας από την αμερικανική βοήθεια και η εκβιαστική στάση του Τραμπ προκαλεί ασφυξία στους Ευρωπαίους αντίπαλους των Ρώσων στο μέτωπο της Ουκρανίας. Για αυτό τρέχουν οι Ευρωπαίοι ηγέτες από πίσω τον Τραμπ και πραγματοποιούν έκτακτες συνόδους σε ευρωπαϊκές πρωτεύουσες για κτίσουν μια νέα αρχιτεκτονική ασφάλειας.

Το κτίσιμο μιας νέας ευρωπαϊκής αρχιτεκτονικής ασφαλείας απαιτεί χρόνο και σοβαρή προετοιμασία. Δύο σημαντικές στρατιωτικά χώρες της Ευρώπης όπως η Βρετανία και η Τουρκία βρίσκονται εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Συνεπώς αυτό δεν είναι κάτι που μπορεί να επιτευχθεί σε μια μέρα και δεν υπάρχει η πολυτέλεια του χρόνου σήμερα. Η Ευρωπαϊκή Ένωση και η Ουκρανία μοιάζουν με υποβρύχιο που έχασε το οξυγόνο σε βάθος όπου δεν συγχωρείται κανένα λάθος.

Διπλωματική πρωτοβουλία

Η Ευρωπαϊκή Ένωση για να αναπνεύσει σε τούτο το διεθνές ασφυκτικό κλίμα που δημιουργεί η στάση του Τραμπ πρέπει να κάνει μια πολύ μεγάλη στροφή στην εξωτερική της πολιτική. Αντί λοιπόν να πανικοβάλλεται και να εκνευρίζεται κάθε φορά που ο νέος Αμερικανός πρόεδρος επιτίθεται στην Ευρώπη, καλύτερα να αναλάβει μια σοβαρή διπλωματική πρωτοβουλία που θα έχει στόχο την αλλαγή στις ευρω-ρωσικές σχέσεις. Πρέπει να προλάβει τις εξελίξεις και να δείξει ευελιξία, απλώνοντας χέρι φιλίας στον Πούτιν. Η πρώην καγκελάριος της Γερμανίας Άνγκελα Μέρκελ θα μπορούσε να αναλάβει μια τέτοια διπλωματική αποστολή.

Ο πόλεμος στην Ουκρανία προκαλεί φθορά και αποδυναμώνει την ευρωπαϊκή ήπειρο. Φέρνει ξανά τον πόλεμο εντός της Ευρώπης και δημιουργεί συνθήκες εσωστρέφειας και εξάντλησης. Ανατρέπει όλη τη φιλοσοφία που βρίσκεται πίσω από το όραμα της ενωμένης Ευρώπης. Μιας Ευρώπης που αποφάσισε να ενωθεί μετά τους δύο παγκόσμιους πολέμους ώστε να μη υπάρξει ξανά σύρραξη μεταξύ των λαών της Γηραιάς Ηπείρου. Ο αντίκτυπος των δύο παγκόσμιων πολέμων εντός της Ευρώπης είχε ως αποτέλεσμα να ανατραπεί το ισοζύγιο ισχύος και τα ευρωπαϊκά κράτη να τεθούν υπό την κηδεμονία μιας άλλης δύναμης.

Σήμερα η γερμανική οικονομία που είναι η αιχμή του δόρατος της ενωμένης Ευρώπης παρουσιάζει αρνητικά αποτελέσματα. Η Γερμανία και η Ευρώπη χρειάζονται το φθηνό ρωσικό φυσικό αέριο διότι τα αρνητικά οικονομικά αποτελέσματα έχουν με τη σειρά τους σοβαρό αντίκτυπο στην πολιτική και ευνοούν στο τέλος ακραία πολιτικά στοιχεία. Άρα οι ευρωπαϊκές αρχές και αξίες δεν αντιμετωπίζουν μόνο εξωτερικούς κινδύνους αλλά σοβαρές εσωτερικές απειλές.

Ο πόλεμος στην Ουκρανία διεξάγεται εδώ και τρία χρόνια και το μόνο που απέδειξε είναι ότι τα ευρωπαϊκά κράτη δεν μπορούν να συγκρουστούν στρατιωτικά με τη Ρωσία. Όχι γιατί κινδυνεύουν να χάσουν αλλά επειδή δεν θα υπάρξει νικητής. Συνεπώς, είναι επιτακτική ανάγκη η Ευρώπη να πείσει τον Ρώσο πρόεδρο για το όφελος μιας νέας σελίδας στις σχέσεις της ΕΕ και της Ρωσίας. Τούτο βέβαια προϋποθέτει και κινήσεις καλή θελήσεως από τη Μόσχα και όχι σκλήρυνση της στάσης του Πούτιν έναντι της Ευρώπης.

Το Κρεμλίνο γνωρίζει ότι οι ΗΠΑ δεν έχουν τις καλύτερες προθέσεις, αλλά επιχειρούν να εργαλειοποιήσουν τη Ρωσία στον ανταγωνισμό με την Κίνα. Γνωρίζει επίσης ότι ο καλύτερος πελάτης των ρωσικών φυσικών πόρων ήταν η γειτονική Ευρώπη. Είναι φανερό ότι υπάρχουν κοινά συμφέροντα μεταξύ ΕΕ και Ρωσίας τα οποία πρέπει επιτέλους να μεταφραστούν σε πολιτική συνεργασία. Η γεωγραφία καθορίζει τη μοίρα αυτών των λαών και η Ρωσία ξόδεψε σημαντίκο μέρος της δύναμης της στο ουκρανικό μέτωπο.

Η Ουκρανία σε ρόλο Κοινότητας Άνθρακα και Χάλυβα

Η διαμάχη της ΕΕ με τη Ρωσία δεν είναι βιώσιμη. Αντίθετα οδηγεί και τους δύο σε αποδυνάμωση. Για να ξεφύγουν λοιπόν από αυτό το αδιέξοδο πρέπει να ξεπεράσουν το παιδικό στάδιο του εχθρικού ανταγωνισμού πριν αναλώσουν όλες τις δυνάμεις που έχουν και που κανονικά θα έπρεπε να τις διαφυλάξουν. Πρέπει η Ουκρανία να αποκτήσει τον ρόλο που είχε η Κοινότητα Άνθρακα και Χάλυβα για την Ευρώπη και τα συμφέροντα των Ευρωπαίων, των Ουκρανών και των Ρώσων να διαφυλαχθούν μέσα από μια νέα πιο συμπεριληπτική αρχιτεκτονική ασφαλείας.

Η Ευρώπη θα μπορέσει να παίξει πρωταγωνιστικό ρόλο στη διεθνή σκηνή μόνο εάν καταφέρει να συμμαχήσει με περιφερειακούς παίκτες στα σύνορα της, ούτως ώστε να πάψουν να υφίστανται παράγοντες αποσταθεροποίησης όπως οι συρράξεις και οι μεταναστευτικές ροές. Μόνο έτσι θα διευρύνει την επιρροή της. Η Ρωσία, η Τουρκία, το Ιράν, η Συρία, η Λιβύη και άλλα γειτονικά κράτη πρέπει να αποτελέσουν βασικοί σύμμαχοι στη νέα γεωπολιτική πραγματικότητα.

Μπορεί σε ορισμένους να μην ακούγεται ηθικά ορθό, ωστόσο η ηθική δεν αποτελεί το βασικό κριτήριο στην άσκηση εξωτερικής πολιτικής. Και όταν οι υπόλοιποι παίκτες παίζουν το παιχνίδι με μακιαβελικό τρόπο τότε στενεύουν και τα περιθώρια της ηθικής. Εάν λοιπόν ο στόχος είναι να σωθεί η συνείδηση της Ευρώπης εις βάρος της ίδιας και των λαών της, τότε μια ηρωική καταστροφή των δυναμικών που έχει η Ένωση στο όνομα της ηθικής ίσως να μη μπορέσει να ικανοποιήσει ούτε τις ιδεαλιστικές ανάγκες του ευρωπαϊκού πληθυσμού. Ίσως να φέρει στο τέλος τα αντίθετα αποτελέσματα, διότι μόνο η ομαλοποίηση των συνθηκών επιτρέπει και ευνοεί τις δημοκρατικές αξίες και το διεθνές δίκαιο. Η Ρωσία και όλες οι υπόλοιπες γειτονικές χώρες της Ευρώπης που σήμερα έχουν απολυταρχικό χαρακτήρα είναι εκτεθειμένες στον νόμο της ιστορικής αλλαγής. Η ομαλοποίηση των συνθηκών ενισχύει και τις δημοκρατικές δυνάμεις εντός αυτών των κρατών.