Η συναλλαγματική ισοτιμία του ευρώ

Η συναλλαγματική ισοτιμία ενός νομίσματος διαδραματίζει τον δικό της ρόλο όσον αφορά την παγκόσμια οικονομία και το εμπόριο. Σημαντική είναι η μείωση της ισοτιμίας του ευρώ τους τελευταίους μήνες, απόρροια της οικονομικής κατάστασης της ευρωζώνης και της νομισματικής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.

Για παράδειγμα, οι ΗΠΑ συνεχίζουν να προωθούν μέσα από τις πολιτικές τους, την επικράτηση του δολαρίου ως του κύριου νομίσματος όσον αφορά τις διεθνείς συναλλαγές και της αποτίμησης σημαντικών προϊόντων. Αυτό δημιουργεί ζήτηση σε ένα νόμισμα, την ίδια ώρα που το «τύπωμα» ή το «έμμεσο τύπωμα» μέσα από τη νομισματική χαλάρωση (διοχέτευση ρευστότητας στην αγορά) και την ενίσχυση της προσφοράς, πιέζει την αξία του προς τα κάτω.

Οι συναλλαγματικές ισοτιμίες έχουν και την πολιτική τους σημασία εφόσον αναδεικνύουν πόσο ισχυρό ή αδύναμο είναι ένα κράτος ή ένας συνασπισμός κρατών, όπως η ευρωζώνη, που χρησιμοποιούν κοινό νόμισμα.

Η μείωση του επιτοκίου οδηγεί την ισοτιμία ενός συναλλάγματος προς τα κάτω και οι αυξήσεις και ο περιορισμός της ρευστότητας οδηγούν σε αντίθετη πορεία. Η ΕΚΤ δείχνει διάθεση να προχωρήσει σε περισσότερες μειώσεις επιτοκίων από της Κεντρική Τράπεζα των ΗΠΑ (FED) (φυσικά αυτό θα εξαρτηθεί από την πορεία των τιμών της ενέργειας και του πληθωρισμού) οπότε η ισοτιμία του ευρώ πιέζεται όσον αφορά αυτή του αμερικανικού δολαρίου.

Απ' εκεί και πέρα θα πρέπει ν' αξιολογηθούν και οι οικονομίες των χωρών. Αν για παράδειγμα, μια οικονομία αντιμετωπίζει προβλήματα, αναμένεται να υπάρξει αποεπένδυση, δηλαδή αύξηση της προσφοράς του συγκεκριμένου νομίσματος στις αγορές.

Είναι πλέον δεδομένο ότι ο πυρήνας της ευρωζώνης και οι οικονομίες της Γαλλίας και της Γερμανίας, αντιμετωπίζουν σημαντικά προβλήματα και προκλήσεις, που έχουν να κάνουν κυρίως με τα ελλείμματα στον προϋπολογισμό τους και τη διαχείριση του δημόσιου χρέους.

Το υψηλό κόστος ενέργειας και ο περιορισμός των εξαγωγικών προορισμών οδήγησε τις βιομηχανικές χώρες της Ευρώπης σε προβλήματα (θα πρέπει να αξιολογήσουμε και την πορεία του κόστους ενέργειας την επόμενη περίοδο λαμβάνοντας υπόψη τη διακοπή διέλευσης ρωσικού φυσικού αερίου από την Ουκρανία προς την Ευρώπη).

Οι εκτιμήσεις των αναλυτών καταδεικνύουν ότι, η ευρωζώνη θα δυσκολευτεί ν' αντιμετωπίσει οποιεσδήποτε αρνητικές εξελίξεις, ειδικά αυτήν την περίοδο που παρουσιάζεται οικονομικά αδύναμη, με τα ασφάλιστρα πολιτικού κινδύνου και την αβεβαιότητα να αυξάνονται. Οι επενδυτές ενδεχομένως να παρουσιαστούν περισσότερο επιφυλακτικοί να τοποθετήσουν τα κεφάλαιά τους στην περιοχή.

Πολλές είναι και οι συζητήσεις που γίνονται όσον αφορά τις δομικές αλλαγές που απαιτούνται όσον αφορά την ευρωζώνη, κυρίως τους μηχανισμούς δημοσιονομικής πολιτικής. Για παράδειγμα, έγιναν αρκετά για την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, τη συνένωση των αγορών και τη δημιουργία ενός κοινού προϋπολογισμού, με σεβασμό στις ιδιαιτερότητες κάθε οικονομίας που αποτελεί τον συνασπισμό.

Σημειώνεται, επίσης, ότι σημαντικό ρόλο διαδραματίζει και η εξαγωγική δύναμη μιας χώρας εφόσον οι αυξημένες εξαγωγές ενισχύουν και το νόμισμά της. Επιπλέον, οποιαδήποτε επιβολή περιορισμών στη μετακίνηση κεφαλαίων οδηγεί σε στρεβλώσεις στην αγορά συναλλάγματος.

Η πλειοψηφία των εισαγωγών και εξαγωγών της Ευρώπης εκτελούνται με τις ΗΠΑ, ειδικά μετά το Ουκρανικό, ενώ πλέον υπάρχει και ισχυρή εξάρτηση στον τομέα της ενέργειας. Η Ευρώπη αναγκάστηκε σε σύντομο χρονικό διάστημα να αντικαταστήσει το φθηνότερο ρωσικό φυσικό αέριο με αμερικανικό, ή από χώρες φίλα προσκείμενες στην Αμερική, δημιουργώντας σημαντικά κόστη στις επιχειρήσεις αλλά και την καθημερινότητα των πολιτών.

Η Ευρώπη, φαίνεται να πληρώνει το μεγαλύτερο τίμημα από τις κυρώσεις, με ισχυρές χώρες όπως η Γερμανία να διαχειρίζονται ελλειμματικούς κρατικούς προϋπολογισμούς και ζητήματα όσον αφορά τον τομέα της ανάπτυξης. Δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι, για χώρες όπως η Γερμανία, πέραν της Ρωσίας, η Κίνα και γειτονικές χώρες, αποτελούσαν σημαντικούς εμπορικούς εταίρους, με τις συναλλαγές τα τελευταία χρόνια να μειώνονται.

Η αμφισβήτηση κυριαρχίας του δολαρίου στις διεθνείς συναλλαγές είναι δεδομένη και διαχρονική, όπως και η αντιπαλότητα μεταξύ Ανατολής και Δύσης. Χαρακτηριστικό είναι η προ δεκαετίας συμφωνία των χωρών Βραζιλίας, Ρωσίας, Ινδίας, Κίνας και Αφρικής, για τη δημιουργία αναπτυξιακής τράπεζας με δυνατότητα επενδύσεων και οργανισμού διατήρησης συναλλαγματικών αποθεμάτων, η οποία σύμφωνα με τα διεθνή δημοσιογραφικά μέσα, θα λειτουργεί με παρόμοιο τρόπο όπως το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.

Οι συναλλαγματικές ισοτιμίες αποτελούν εργαλείο προώθησης της ανταγωνιστικότητας μιας οικονομίας και κυριαρχίας στο διεθνές πολιτικό και οικονομικό σκηνικό. Την ίδια στιγμή καταδεικνύουν το πόσο δυνατή και ανθεκτική, ή το αντίθετο, είναι μια οικονομία και ποιες είναι οι εκτιμήσεις των επενδυτών για το μέλλον της.

Είναι με ιδιαίτερο ενδιαφέρον που αναμένεται να δούμε την πορεία του ευρώ το 2025, λαμβάνοντας υπόψη την ανάληψη των καθηκόντων του νέου Αμερικανού Προέδρου, με τη δική του φιλοσοφία για το διεθνές εμπόριο και τις συναλλαγές, καθώς και το διαφορετικό πολιτικό και οικονομικό παγκόσμιο περιβάλλον που αναμένεται να δημιουργηθεί.