Η υπέρμετρη έκτακτη απασχόληση πλήττει σοβαρά το Δημόσιο

Ένα ζήτημα κεφαλαιώδους σημασίας που αφορά στον Δημόσιο τομέα, περιλαμβανομένων της Δημόσιας Υπηρεσίας, της Εκπαίδευσης και των Σωμάτων Ασφαλείας, συνδέεται με τις μορφές απασχόλησης των κρατικών εργαζομένων.

Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας (Δεκέμβριος 2023), η συνολική απασχόληση στην Κυβέρνηση αυξήθηκε κατά 860 άτομα (1,6%), σε σύγκριση με τον αντίστοιχο μήνα του 2022 και ανήλθε σε 54,546 υπαλλήλους. Στο μόνιμο προσωπικό παρατηρείται μείωση κατά 710 άτομα (-2,8%), από 25.466 σε 24.756 υπαλλήλους, ενώ στο έκτακτο αύξηση κατά 3.166 εργαζόμενους (15,8%), φτάνοντας τις 23.146 άτομα, σε σύγκριση με 19.980 υπαλλήλους την αντίστοιχη περίοδο του 2022. (πηγή: https://www.cystat.gov.cy/el/PressRelease?id=68648).

Αναλύοντας τα στοιχεία της απασχόλησης σε βάθος 10ετίας (Μάϊος 2013 - 2023), είναι ολοφάνερη η σταδιακή συρρίκνωση του μόνιμου προσωπικού και στις τρεις κατηγορίες απασχόλησης, έναντι της σταθερής αύξησης της έκτακτης απασχόλησης.

Πιο συγκεκριμένα, ο χάρτης της απασχόλησης ανά κατηγορία σκιαγραφείται ως ακολούθως:

• Δημόσιο: η συνολική απασχόληση (Μάϊος 2013), βρισκόταν στους 18.154 υπαλλήλους, εκ των οποίων οι μόνιμοι ήταν 13.336 και οι έκτακτοι 4.818. Τον Μάϊο του 2023, η απασχόληση ανήλθε στους 17,519 υπαλλήλους, εκ των οποίων οι έκτακτοι ήταν 7,525 και οι μόνιμοι 9,994. Τον Δεκέμβρη του 2023 η συνολική απασχόληση ανήλθε στα 17.585 άτομα, εκ των οποίων οι 9,816 ήταν μόνιμοι και οι 7,769 έκτακτοι
• Εκπαίδευση: το σύνολο των εκπαιδευτικών ανερχόταν σε 13,193 (Μάϊος 2013), εκ των οποίων οι μόνιμοι ήταν 10,777 και οι 2,416 έκτακτοι. Τον Μάϊο του 2023 οι μόνιμοι εκπαιδευτικοί μειώθηκαν στους 8,841, ενώ αντίθετα οι έκτακτοι αυξήθηκαν στους 6,244. Τον Δεκέμβρη του 2023 η απασχόληση ανήλθε στους 17,268 εκ των οποίων οι 8,622 ήταν μόνιμοι και οι 8,646 έκτακτοι
• Δυνάμεις Ασφαλείας: η συνολική απασχόληση μετρούσε 9,998 εργαζόμενους (Μάϊος 2013), εκ των οποίων οι 8,400 ήταν μόνιμοι και οι 1,598 έκτακτοι. Τον Μάϊο του 2023 η απασχόληση ανήλθε στους 12,822 εκ των οποίων οι 6,412 ήταν μόνιμοι και οι 6,410 έκτακτοι. Τον Δεκέμβρη του 2023 οι 6,318 ήταν μόνιμο προσωπικό και 6,731 έκτακτο.

Αβίαστα, συνάγεται το συμπέρασμα ότι εξελίσσεται μια διαδικασία αλλοίωσης του ισοζυγίου του εργατικού δυναμικού στο Δημόσιο. Τον Μάϊο του 2013, οι έκτακτοι εργοδοτούμενοι αριθμούσαν 8,832 και εκτοξεύθηκαν στις 23,146 μέχρι τον Μάϊο του 2023, (αύξηση 262%). Αντίθετα, οι μόνιμοι υπάλληλοι από 32,513 υποχώρησαν στις 24,756 (μείωση 24%).

Ασφαλώς οι απαιτήσεις του Δημοσίου σε ανθρώπινο δυναμικό δεν είναι στατικές. Ωστόσο, τα δεδομένα δηλώνουν μια υπέρμετρη και εν πολλοίς αδικαιολόγητη μεγέθυνση της έκτακτης απασχόλησης. Η πολιτική απασχόλησης που διαχρονικά ακολουθείται από τις Κυβερνήσεις, καταφεύγοντας στην εύκολη επιλογή της έκτακτης απασχόλησης, έναντι μονίμων αναγκών, εμπεριέχει κινδύνους και αναμένουμε ότι θα ανησυχήσουν, όχι μόνο οι συνδικαλιστικές οργανώσεις, αλλά πρώτιστα η Κυβέρνηση και η Βουλή.

Σήμερα λειτουργεί ένα δομημένο σύστημα εισαγωγής υπαλλήλων στο Δημόσιο, μέσω διαδικασιών της ΕΔΥ και της ΕΕΥ. Ενδεχομένως αυτές οι διαδικασίες να χρήζουν περαιτέρω βελτίωσης. Οι νέες μορφές απασχόλησης εργοδοτουμένων (έκτακτοι ορισμένου και αορίστου χρόνου, συμβασιούχοι, ειδικοί) σταδιακά θα αποδυναμώσουν τον χαρακτήρα του Δημοσίου και θα υπονομεύσουν τα θεμέλια του. Η παρούσα πολιτική απασχόλησης που ευκόλως προκρίνει την έκταση σε όλο το εύρος του Δημοσίου (Δημόσια Υπηρεσία, Εκπαίδευση, Υγεία, Αστυνομία), θα επιφέρει απρόβλεπτες και επιζήμιες συνέπειες. Η στέρεη βάση επί της οποίας οικοδομήθηκε το Δημόσιο θα υποστεί σοβαρό πλήγμα και θα τεθούν υπό περαιτέρω αμφισβήτηση τα δικαιώματα των κρατικών εργοδοτούμενων.

Ενδεικτικό της προσέγγισης της Κυβέρνησης αποτελεί η πρόσφατη εξαγγελία του Υπουργού Δικαιοσύνης για την πρόσληψη ακόμη 500 συμβασιούχων στην Αστυνομία. Μια απόφαση που έρχεται ενώ εκκρεμούν ζητήματα που αφορούν στην ανέλιξη και στο συνταξιοδοτικό των ειδικών και συμβασιούχων αστυφυλάκων.

Με αυτά λοιπόν, τα δεδομένα εύλογα τίθεται το ερώτημα, για ποιο επίπεδο εκσυγχρονισμού/μεταρρύθμισης της ευρύτερης Δημόσιας Διοίκησης, λειτουργία του νέου συστήματος αξιολόγησης υπαλλήλων και ενίσχυση της αξιοπιστίας του θεσμού του Δημοσίου (Εκπαίδευση, Υγεία, Αστυνομία), μπορεί να γίνεται σοβαρός λόγος, όταν σε σημαντικό βαθμό η λειτουργία της κρατικής μηχανής στηρίζεται, εν πολλοίς, σε έκτακτο προσωπικό;

Υπενθυμίζουμε την υποχρέωση της Κυπριακής Δημοκρατίας όπως αυτή καταγράφεται στο Στρατηγικό Πλαίσιο Δημοσιονομικής Πολιτικής 2024 – 2026 (Κεφάλαιο 3 Δήλωση Πολιτικής Απασχόλησης, Γενικοί Στόχοι και Δράσεις), σύμφωνα με την οποία «η διασφάλιση της βιωσιμότητας των δημοσίων οικονομικών μέσω του εξορθολογισμού του κρατικού μισθολογίου και της υλοποίησης της κυβερνητικής πολιτικής για κάλυψη των αναγκών της Δημόσιας Υπηρεσίας σε προσωπικό μέσω της πλήρωσης μόνιμων θέσεων και όχι μέσω της πρόσληψης Εργοδοτουμένων Ορισμένου Χρόνου» και προστίθεται ότι «η επίτευξη του εν λόγω στόχου δεν θα επιτευχθεί μειώνοντας τα ωφελήματα των δημοσίων υπαλλήλων, αντίθετα η Κυβέρνηση πρέπει να βρει άλλους τρόπους για τον σκοπό αυτό».

Η ορθή διαχείριση του ανθρώπινου δυναμικού ενός Οργανισμού αποτελεί βασικότατη παράμετρο και εχέγγυο της εξασφάλισης της μακροπρόθεσμης αποδοτικότητας και της αποτελεσματικότητάς του.

Αδιαπραγμάτευτη αρχή για την Ανεξάρτητη Συντεχνία Δημοσίων Υπαλλήλων Κύπρου (ΑΣΔΥΚ), είναι η συνεχής στήριξη του χαρακτήρα του Δημοσίου, διασφαλίζοντας τη λειτουργία ενός ρυθμιστικού πλαισίου, με χαρακτηριστικά ταχείας, ποιοτικής και αποτελεσματικής λειτουργίας προς όφελος του πολίτη και του δημόσιου συμφέροντος. Η περαιτέρω απλοποίηση και επιτάχυνση της διαδικασίας προκήρυξης και πλήρωσης οργανικών θέσεων με μόνιμους διορισμούς και προαγωγές χωρίς παρατράγουδα αποτελεί μεγάλη πρόκληση για την κυβέρνηση και δεν πρέπει να μείνει μετέωρη.

Αναμένουμε λοιπόν, την επίδειξη βούλησης και τη λήψη αποφάσεων προς αναθεώρηση της πολιτικής απασχόλησης στο Δημόσιο, με στόχο την αυστηροποίηση του πλαισίου πρόσληψης έκτακτου προσωπικού.

Με γνώμονα τη διατήρηση του χαρακτήρα του Δημοσίου, Κυβέρνηση και Βουλή καλούνται να συμβάλουν στη μακροπρόθεσμη διασφάλισή του.

Η ΑΣΔΥΚ δηλώνει ετοιμότητα να διαβουλευθεί με την Κυβέρνηση και τα κόμματα και προσβλέπει ότι θα συναντήσει διάθεση για πρόσφορη συνεργασία.

*Γραμματέας ΑΣΔΥΚ