Η μετάβαση της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας σε Φυσικό Αέριο

Βρισκόμουν στη μέση αυτού του άρθρου όταν ο Γενικός Ελεγκτής δημοσίευσε την έκθεσή του, επιβεβαιώνοντας με τον χειρότερο τρόπο τις πολύ σοβαρές ανησυχίες που εξέφρασε, όπως επίσης και εγώ, επανειλημμένα από την έναρξη της διαγωνιστικής διαδικασίας για τη διαχείριση και κατασκευή του έργου εισαγωγής υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) το 2019.

Είναι επιτακτική ανάγκη η έκθεση του Γενικού Ελεγκτή να ληφθεί υπόψη πολύ σοβαρά και να ληφθούν μέτρα. Το έργο απέχει πολύ από το να έχει ολοκληρωθεί και, δεδομένης της μέχρι τώρα ιστορίας του, είναι πολύ πιθανό να μην έχουμε δει ακόμη το τέλος των προβλημάτων του.

Το έργο θα ολοκληρωθεί μόνο όταν η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας αλλάξει από πετρέλαιο σε φυσικό αέριο. Όχι όταν η πλωτή μονάδα αποϋγροποίησης (FSRU) παραδοθεί και είναι έτοιμη, όχι όταν το τερματικό και οι εγκαταστάσεις στο Βασιλικό είναι έτοιμες, αλλά όταν το φυσικό αέριο παραδίδεται στην ΑΗΚ και η ΑΗΚ είναι έτοιμη να το χρησιμοποιήσει.

Υπάρχουν πολλά στάδια που πρέπει να ολοκληρωθούν πριν φτάσουμε σε αυτή τη θέση. Στο μεταξύ, οι καθυστερήσεις κοστίζουν ακριβά στους Κύπριους καταναλωτές ηλεκτρικής ενέργειας. Η επίσπευση της ολοκλήρωσης των έργων και η μετάβαση σε ηλεκτροπαραγωγή με φυσικό αέριο το συντομότερο δυνατόν θα πρέπει να αποτελούν κορυφαία προτεραιότητα. Είναι θέμα εθνικής σημασίας.

Προβλήματα

Στα ενεργειακά, όπου κι αν στραφούμε η Κύπρος βρίσκεται αντιμέτωπη με σοβαρά προβλήματα. Γίνεται πολλή συζήτηση, αλλά ελάχιστα γίνονται όσον αφορά την πραγματική υλοποίηση έργων. Για να υλοποιηθεί οτιδήποτε απαιτεί υπερβολικό χρόνο λόγω χρονοβόρων διαδικασιών και τεράστιου όγκου γραφειοκρατίας.

Η διαδικασία υποβολής προσφορών είναι απαρχαιωμένη, με την ανάθεση σχεδόν κάθε σημαντικού έργου να αμφισβητείται, και συχνά να καταλήγει στα δικαστήρια, με τους διαγωνισμούς να ακυρώνονται και να επαναλαμβάνονται, προκαλώντας τεράστιες καθυστερήσεις. Και συχνά έργα καταλήγουν σε έναν και μόνο μειοδότη και, στην πραγματικότητα, απονέμονται χωρίς διαγωνισμό. Το έργο εισαγωγής LNG είναι ένα ατυχές παράδειγμα. Η όλη διαδικασία χρειάζεται πλήρη αναθεώρηση.

Η ΑΗΚ αντιμετωπίζει τεράστιες προκλήσεις. Η τελευταία επείγουσα ανάγκη είναι ο γρήγορος εκσυγχρονισμός του σταθμού παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας της Δεκέλειας, εάν η Κύπρος πρόκειται να αποφύγει διακοπές ρεύματος το 2025. Με δεδομένη όμως τη μέχρι τώρα εμπειρία με τη διαδικασία έγκρισης έργων και τη διεξαγωγή διαγωνισμών στην Κύπρο, θα επιτευχθεί αυτό; Υπάρχουν σοβαρές αμφιβολίες ότι θα γίνει.

FSRU Προμηθέας

Αυτό είναι ένα άλλο έργο που συνεχίζει να αντιμετωπίζει προβλήματα και να πηγαίνει από τη μια καθυστέρηση στην άλλη. Μας είπαν ότι είναι «έτοιμο», αλλά λόγω τεχνικών προβλημάτων που εντοπίστηκαν κατά τη διάρκεια των δοκιμών, η παράδοση καθυστερεί. Προφανώς, τα περισσότερα από αυτά έχουν διορθωθεί, αλλά εξακολουθούν να υπάρχουν αμφιβολίες ότι όλα τα λειτουργικά προβλήματα και τα προβλήματα ασφάλειας έχουν αντιμετωπιστεί ικανοποιητικά. Η δοκιμή λειτουργίας είναι ένα κρίσιμο στάδιο, όπως και η πιστοποίηση του έργου. Μόνο αφού ολοκληρωθούν αυτές οι διαδικασίες και το FSRU πιστοποιηθεί από ανεξάρτητες αρχές πιστοποίησης μπορεί να παραδοθεί με ασφάλεια στην Κύπρο.

Αυτό πιθανότατα θα συμβεί τους επόμενους μήνες, αλλά δεν υπάρχει ακόμη συγκεκριμένη ημερομηνία. Και όταν έρθει, ο τερματικός σταθμός στο Βασιλικό δεν θα είναι έτοιμος να το δεχτεί. Η προθεσμία ολοκλήρωσής του λήγει τον Ιούλιο. Αλλά υπάρχουν σοβαρές αμφιβολίες ότι θα είναι πραγματικά έτοιμος μέχρι τότε – ας ελπίσουμε πριν από το τέλος του έτους.

Ως αποτέλεσμα, ο υπουργός Ενέργειας έκανε διάφορες προτάσεις σχετικά με τη χρήση του FSRU στην ενδιάμεση περίοδο. Αυτές περιλαμβάνουν τη μίσθωσή του σε άλλες χώρες ή τη χρήση του, με κάποιες προσωρινές υποδομές, για δοκιμές των γεννητριών της ΑΗΚ στη χρήση φυσικού αερίου.

Αυτοί είναι συλλογισμοί παρά σοβαρές εισηγήσεις. Η ΑΗΚ δεν είναι ακόμα έτοιμη να δεχθεί φυσικό αέριο καθώς δεν έχουν ολοκληρωθεί οι απαιτούμενες τροποποιήσεις. Ελπίζεται ότι θα είναι έτοιμη μέχρι το καλοκαίρι.

Και η ιδέα προσωρινών υποδομών είναι πρόκληση. Αυτές θα περιλαμβάνουν αγωγούς που πρέπει να κατασκευαστούν, να δοκιμαστούν και να πιστοποιηθούν, κάτι που απαιτεί χρόνο. Δεδομένου ότι δεν έχουμε καταφέρει ακόμη να ξεκινήσουμε την κατασκευή του δικτύου αγωγών που θα συνδέει το τερματικό με τους σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής, πώς θα είναι έτοιμες τέτοιες εγκαταστάσεις σε λίγους μήνες;

Σε όλες αυτές τις εξελίξεις η λέξη κλειδί φαίνεται να είναι η «ελπίδα». Με άλλα λόγια, δεν έχουμε τον έλεγχο.

Καθώς και όταν το FSRU είναι έτοιμο και ο τερματικός σταθμός ολοκληρωθεί, θα ακολουθήσει σύνδεση του FSRU με τις χερσαίες εγκαταστάσεις, και δοκιμή λειτουργίας της μεταφοράς φυσικού αερίου. Αυτή είναι μια άλλη χρονοβόρα διαδικασία και σε καμία περίπτωση απλή.

Το συμπέρασμα είναι ότι αποκλείεται το ολοκληρωμένο έργο, δηλαδή το τερματικό επαναεριοποίησης LNG στο Βασιλικό, να είναι έτοιμο να παραδώσει φυσικό αέριο στους σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής μέχρι τον Ιούλιο, ή ακόμα και μέχρι το τέλος του έτους.

Αγωγοί

Αυτό είναι ένα ακόμη τεράστιο πρόβλημα. Η ΔΕΦΑ δεν έχει καν αναθέσει τη μελέτη και την κατασκευή των αγωγών για τη μεταφορά φυσικού αερίου στους σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής, παρόλο που η διαγωνιστική διαδικασία ξεκίνησε, αργά, τον Σεπτέμβριο του 2022.

Η σύμβαση για τον σχεδιασμό των αγωγών ανατέθηκε πέρυσι στην KPMG και τον Ασπρόφο, αλλά η αντίπαλη κοινοπραξία της DEFSA και της Hill International άσκησε έφεση κατά αυτής της απόφασης. Αυτή επιβεβαιώθηκε, αυξάνοντας την πιθανότητα ότι ο διαγωνισμός να χρειαστεί να επαναληφθεί, με ό,τι αυτό συνεπάγεται και περαιτέρω υπερβολικές καθυστερήσεις.

Μια άλλη απρόσμενη εξέλιξη ήταν ότι ενώ συνέβαιναν όλα αυτά, η κυβέρνηση αντικατέστησε το διοικητικό συμβούλιο της ΔΕΦΑ!

Ως αποτέλεσμα αυτών των καθυστερήσεων, τον Δεκέμβριο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή απέρριψε επιχορήγηση €10 εκατομμυρίων ευρώ που δικαιούται να λάβει η DEFA από το Πρόγραμμα Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της ΕΕ, με κίνδυνο η επιχορήγηση να χαθεί οριστικά, εάν δεν ανατεθεί άμεσα σύμβαση για τους αγωγούς.

Χωρίς την ολοκλήρωση αυτών των αγωγών, οι δύο ανεξάρτητοι παραγωγοί ηλεκτρικής ενέργειας, η PEC και η Paramount Energy, δεν μπορούν να λειτουργήσουν τις μονάδες τους που σχεδιάζονται στο Βασιλικό. Όπως και ούτε θα μπορεί η 6η μονάδα της ΑΗΚ ισχύος 160 MW στον ηλεκτροπαραγωγικὀ σταθμό στο Βασιλικό, σχεδιασμένη να λειτουργεί με φυσικό αέριο. Αυτή είχε προγραμματιστεί να τεθεί σε λειτουργία αργότερα φέτος για να καλύψει τη ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας σε περιόδους αιχμής το 2024, αλλά τώρα «ελπίζεται» ότι θα είναι έτοιμη κάποτε το 2025.

Αυτές οι καθυστερήσεις θέτουν σε αμφιβολία την πιθανότητα η χρήση φυσικού αερίου για παραγωγή ηλεκτρισμού να επιτευχθεί σύντομα, ακόμη και μέχρι το 2025.

Μια επιλογή που αξίζει να εξεταστεί σοβαρά είναι η ανάθεση της κατασκευής ολόκληρου του δικτύου αγωγών φυσικού αερίου στην EAC, την PEC και την Paramount Energy με βάση τις προδιαγραφές της ΔΕΦΑ. Είναι προς το συμφέρον τους να ολοκληρώσουν αυτό το έργο το συντομότερο δυνατό και έχουν τη δυνατότητα να το κάνουν.

Συνέπεια αυτών των υπερβολικών καθυστερήσεων στο έργο εισαγωγής LNG, είναι η παρατεταμένη έκθεση της Κύπρου στις τιμές δικαιωμάτων εκπομπών της ΕΕ. Αυτές προβλέπεται να ανέλθουν κατά μέσο όρο περίπου στα €90/τόνο CO2 το 2024, με το συνολικό κόστος των δικαιωμάτων εκπομπών στην Κύπρο πιθανόν να ξεπεράσει τα €350 εκατομμύρια το 2024. Θα είναι ακόμη υψηλότερο εάν η μετάβαση της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας σε φυσικό αέριο καθυστερήσει μετά το 2024, όπως φαίνεται τώρα πολύ πιθανό. Κάποιοι πρέπει να λογοδοτήσουν για αυτό!

*Aνώτερου συμβούλου του Παγκόσμιου Κέντρου Ενέργειας, του Ατλαντικού Συμβουλίου (the Global Energy Centre, the Atlantic Council).