«COP28/Ημέρα 6η: Ενεργειακή Μετάβαση» του Δρος Χαράλαμπου Έλληνα

Το κέντρο ενδιαφέροντος την 6η ημέρα της Συνόδου Κορυφής του ΟΗΕ για το κλίμα COP28 στο Dubai ήταν η ενέργεια. Ήταν η μέρα που το βασικό ερώτημα για το μέλλον των ορυκτών καυσίμων ήρθε στο προσκήνιο: ολική κατάργηση ή σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων, ή... μπορεί και όχι; Αποδεικνύοντας πόσο δύσκολη θα είναι η τελική απόφαση, το προσχέδιο συμφωνίας «Global Stocktake» 24 σελίδων, που κυκλοφόρησε την 6η ημέρα, περιλαμβάνει και τις τρεις επιλογές. Αυτή θεωρείται το πιο σημαντικό θέμα στο COP28 και θα πάει μέχρι το τέλος. Θα μάθουμε την απάντηση μόνο την τελευταία ημέρα της συνόδου.

Το προσχέδιο περιλαμβάνει επίσης σαφή αναφορά στην ενίσχυση του ρόλου της δέσμευσης και αποθήκευσης άνθρακα (CCS) και της παραγωγής πράσινου υδρογόνου αυτή τη δεκαετία.

Οι περισσότεροι θεωρούν το προσχέδιο συμφωνίας ως ένα πολύ ολοκληρωμένο έγγραφο, που παρέχει μια καλή βάση για να προχωρήσουμε. Στο τέλος της ημέρας, ωστόσο, ό,τι εγκριθεί πρέπει να συμφωνηθεί με συναίνεση.

Για πρώτη φορά, στη Σύνοδο Κορυφής συμμετέχει η βιομηχανία πετρελαίου και φυσικού αερίου σε μεγάλους αριθμούς. Οι ακτιβιστές υπολόγισαν ότι οι εκπρόσωποι από τον τομέα των ορυκτών καυσίμων φθάνουν περίπου τους 2.400, οδηγώντας σε συναρπαστικούς τίτλους όπως «Οι συνομιλίες COP28 πλημμύρισαν από λομπίστες των ορυκτών καυσίμων», παρόλο που ο αριθμός αντιπροσωπεύει μόλις λίγο πάνω από το 2% του συνόλου.

Αφήνοντας κατά μέρος τις διαμάχες, η μέρα ήταν γεμάτη με γεγονότα υψηλού προφίλ. Αυτά περιελάμβαναν την επιτάχυνση της εξάλειψης των εκπομπών μεθανίου και την απαλλαγή του πετρελαίου και του φυσικού αερίου από ανθρακούχες εκπομπές. Σε μια εξέλιξη ορόσημο, περισσότερες από 50 εταιρείες πετρελαίου και φυσικού αερίου υποσχέθηκαν «σχεδόν μηδενικές» εκπομπές μεθανίου έως το 2030. Δεσμεύτηκαν επίσης να μειώσουν τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα από τις δραστηριότητές τους σχεδόν στο μηδέν έως το 2050.

Προσθέτοντας επείγουσα ανάγκη στην ανάγκη μείωσης των εκπομπών, το «Global Carbon Project» δημοσίευσε μια έκθεση που εκτιμά ότι οι παγκόσμιες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα από την καύση ορυκτών καυσίμων θα αυξηθούν κατά 1,1% φέτος, σε σύγκριση με το 2022.

Στη συνάντηση «Industrial Transition Accelerator» (ITA) συμμετείχαν ανώτεροι εκπρόσωποι βιομηχανιών με υψηλές εκπομπές, όπως η ναυτιλία, το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο και το τσιμέντο. Πρόκειται για μια διατομεακή πρωτοβουλία που παρέχει μια πλατφόρμα για την προώθηση της απαλλαγής από τον άνθρακα των ενεργειακών συστημάτων.

Για πρώτη φορά, 60 χώρες υπέγραψαν το «Global Cooling Pledge», δεσμευόμενες να βελτιώσουν την ενεργειακή απόδοση και να μειώσουν τις εκπομπές, αυξάνοντας παράλληλα την πρόσβαση στη βιώσιμη ψύξη. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό καθώς η ζήτηση ενέργειας για ψύξη μπορεί να τριπλασιαστεί έως το 2050.

Υπήρξε επίσης μια δήλωση πρόθεσης να δοθεί προτεραιότητα στην εμπορευματοποίηση έργων πράσινου υδρογόνου και να επιδιωχθεί η αμοιβαία αναγνώριση των συστημάτων πιστοποίησης υδρογόνου.

Η ΕΕ φιλοξένησε την εκδήλωση «EU Energy Days», με επίκεντρο την εφαρμογή της μετάβασης στην καθαρή ενέργεια, βασιζόμενη στη δέσμευση 121 χωρών -συμπεριλαμβανομένης της Κύπρου- να τριπλασιάσουν τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και να διπλασιάσουν την ενεργειακή απόδοση έως το 2030. Την εκδήλωση άνοιξε η Kadri Simson, η Ευρωπαία επίτροπος αρμόδια για την ενέργεια, η οποία είπε: «Αυτό είναι ένα ισχυρό μήνυμα, ότι συλλογικά μπορούμε να προχωρήσουμε προς το μέλλον της καθαρής ενέργειας που τόσο χρειάζεται ο πλανήτης μας».

Με επικεφαλής τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, τη Γαλλία και τις ΗΠΑ, 22 χώρες συμφώνησαν να τριπλασιάσουν την πυρηνική ενέργεια έως το 2050. Επιπλέον, οι ΗΠΑ παρουσίασαν μια «παγκόσμια στρατηγική πυρηνικής σύντηξης (fusion)». Αυτή είναι η πρώτη διεθνής στρατηγική για την εμπορευματοποίηση της ενέργειας από πυρηνική σύντηξη. Παρουσιάζοντάς την, ο John Kerry είπε ότι η πυρηνική σύντηξη είναι πλέον μια κλιματική «λύση, όχι ένα επιστημονικό πείραμα».

Η μεγαλύτερη προσοχή την 6η ημέρα ήταν στο μέλλον των ορυκτών καυσίμων. Η ολική ή σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων ήταν το βασικό αίτημα πολλών χωρών στο COP28, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ και της ΕΕ. Ωστόσο, όταν ρωτήθηκε, ο υπουργός Ενέργειας, Prince Abdulaziz bin Salman, έδωσε μια σθεναρή απάντηση, επιβεβαιώνοντας ότι η Σαουδική Αραβία «απολύτως δεν θα συμφωνήσει» στην ολική κατάργηση των ορυκτών καυσίμων. Όπως και ούτε η Κίνα, η Ινδία και οι χώρες παραγωγής πετρελαίου και φυσικού αερίου.

Αυτό, όμως, δεν πρέπει να μειώνει τις σημαντικές δεσμεύσεις που έχουν αναληφθεί μέχρι στιγμής στο COP28 για πρωτοβουλίες για μείωση των εκπομπών, αύξηση ενέργειας χαμηλών εκπομπών άνθρακα, για την οικοδόμηση συστημάτων υγείας ανθεκτικών στην κλιματική αλλαγή, χρηματοδότηση για το κλίμα και μέτρα για την επιτάχυνση της ενεργειακής μετάβασης. Αυτά θα μπορούσαν να έχουν εκτεταμένες επιπτώσεις στην κλιματική αλλαγή. Η έμφαση πρέπει τώρα να δοθεί στην υλοποίηση, στη μετατροπή αυτών των δεσμεύσεων σε πραγματικές ενέργειες. Η επιτυχία θα εξαρτηθεί από τη διαφάνεια και τη λογοδοσία.

Το προσχέδιο της συμφωνίας για την παγκόσμια απογραφή παρέχει τη βάση για να καταλήξουμε σε ένα φιλόδοξο αποτέλεσμα στη COP28.