Άλμα μπροστά, αντί στο κενό…

Πριν μερικούς μήνες είχα μια συζήτηση με ένα μόνιμο στέλεχος σε νευραλγικό πόστο στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις Βρυξέλλες, για την πορεία της Κύπρου από το 2004 μέχρι σήμερα. Η συζήτηση αφορούσε την αντίληψη που επικρατεί για τη συγκριτική πρόοδο μεταξύ της Κύπρου και των υπολοίπων κρατών που εντάχθηκαν τότε, αλλά και έκτοτε, στην ΕΕ. Ο μη Κύπριος συνομιλητής μου, αφού παρέθεσε σειρά παραδειγμάτων άλλων κρατών, πλείστων εκ των οποίων βίωσαν την απομόνωση και την οικονομική καθυστέρηση που τους επέβαλε το Σύμφωνο της Βαρσοβίας και το βαρύ απολυταρχικό χέρι της Σοβιετικής Ένωσης, κατέληξε να μου λέει ότι «από την Κύπρο ακόμα περιμένουμε αποτελέσματα». Δεν έκρυψα την έκπληξή μου και ζήτησα διευκρινίσεις και τις πήρα.

Η Κύπρος, μου είπε, ενώ προηγείτο όλων των υπό ένταξη κρατών και ενώ πιστεύαμε ότι θα ήταν το «παιδί θαύμα» της διεύρυνσης, αφού ήταν αρκετά ώριμη, δημοκρατική και οικονομικά ανεπτυγμένη κοινωνία, δεν έκανε ποτέ το «άλμα» προς τα εμπρός. Αναμέναμε, συνέχισε, ότι θα «πλησίαζε» το πολιτικό κέντρο βάρους της ΕΕ, ειδικά μετά και την υιοθέτηση του ευρώ, και ότι θα αξιοποιούσε τις δυνατότητες, τόσο της Ένωσης όσο και του δικού της ανθρώπινου δυναμικού για να ανασυντάξει το οικονομικό της μοντέλο, το εκπαιδευτικό της σύστημα, τον τρόπο λειτουργίας της δημόσιας διοίκησής της και, γιατί όχι, και την πολιτική της κουλτούρα.

Αντί αυτού, απλώς ενίσχυσε τον οπορτουνιστικό χαρακτήρα κάποιων δραστηριοτήτων της και μπήκε σε μια μακρόσυρτη, βαριεστημένη και ασθμαίνουσα πορεία χωρίς την αναμενόμενη καινοτομία και χωρίς τη ρηξικέλευθη πρόοδο που αναμέναμε ότι θα ακολουθούσε. Χώρες, όπως η Εσθονία μετεξελίχθηκαν σε τεχνολογικά και διοικητικά πρότυπα, και άλλες, όπως η Ρουμανία, παρά τα προβλήματα και τις προκλήσεις, αναβίωσαν τον αστικό και φιλελεύθερο κοινωνικοοικονομικό τους «πυρήνα» και όχι μόνο επωφελούνται από αυτή την πρόοδο, αλλά πλέον οι πολίτες τους «απλώνονται» παντού στην Ευρώπη, μη εξαιρουμένης και της συμμετοχής τους στα θεσμικά όργανα, με ό,τι αυτό σημαίνει για την επιρροή τους στα διαδραματιζόμενα εντός της Ένωσης.

Αντίστοιχα, η Κύπρος έμεινε «πίσω». Δεν απέβαλε την εσωστρέφειά της, και την ξεπέρασαν τα κράτη των οποίων οι πολίτες τους κάποτε ερχόντουσαν εδώ σε αναζήτηση στοιχειώδους εργασίας για σκοπούς βιοπορισμού. Την ξεπέρασαν σε ουσία αλλά και σε θετική αναγνωσιμότητα, κράτη στα οποία, μια εποχή, δεν «καταδεχόμασταν» να πάμε ούτε καν για ολιγοήμερο τουρισμό. Μας άφησαν πίσω χώρες και πόλεις που μέχρι πριν δέκα-είκοσι χρόνια θεωρούσαμε τριτοδεύτερες. Τώρα αυτές οι χώρες και οι σημαντικές τους πόλεις και πρωτεύουσες, είναι θετικά αναγνωρίσιμες διεθνώς και αποτελούν την έδρα υποσχόμενων επιχειρήσεων και τομέων δραστηριότητας που βρίσκονται στην αιχμή κάποιων κλάδων οικονομικής δραστηριότητας.

Από την άλλη, εμείς παραμένουμε «κολλημένοι» σε δραστηριότητες βραχύβιου οφέλους και περιορισμένης αναπτυξιακής προοπτικής, όπως η οικονομία των ακινήτων, του μαζικού και φτηνού τουρισμού και των οπορτουνιστικών, όπως φάνηκε, διοικητικών υπηρεσιών. Και αντί να συγκριθούμε, π.χ., με την Εσθονία και την ηλεκτρονική διακυβέρνηση και την ηλεκτρονική τραπεζική στις οποίες πρωτοπορεί, συνεχίζουμε να συγκρινόμαστε, π.χ., με τη Μάλτα και την προτίμηση που δείχνουν σε αυτή οι εταιρείες ηλεκτρονικού τζόγου (sic). Αντί να δούμε πώς η Τσεχία, η Ρουμανία, η Σλοβακία, η Κροατία αντιλαμβάνονται τη συμμετοχή τους στην ΕΕ και μεταχειρίζονται την ευρωπαϊκή τους ταυτότητα για να προοδεύσουν, εμείς «μουρμουρούμε» που μας κατηγορούν περισσότερο από όσο, π.χ. το Λουξεμβούργο (λες και είμαστε το ίδιο!), που ειρήσθω εν παρόδω, είναι από τους πρωτεργάτες και πυλώνες όχι μόνο της ΕΕ, αλλά του ιδίου του γεωπολιτικού δυτικοευρωπαϊκού οικοδομήματος απέναντι στο οποίο εμείς ακόμα, αν κρίνω από την πολιτική ταυτότητα κάποιων μεγάλων κομματικών σχηματισμών, διατηρούμε μεγάλη επιφύλαξη. Θα αποφασίσουμε, λοιπόν, να κάνουμε το άλμα μπροστά πριν είναι αργά ή θα κάνουμε ακόμα ένα άλμα στο κενό;