Επανεξέταση της μετανάστευσης εργατικού δυναμικού: Τι χρειάζεται η Ευρώπη τώρα

Υπάρχει έλλειψη συγκολλητών στην Εσθονία. Δεν υπάρχουν αρκετοί μηχανικοί στις Κάτω Χώρες. Υπάρχει έλλειψη εργαζομένων στον κατασκευαστικό τομέα στην Πορτογαλία. Σε ολόκληρη την ΕΕ, οι εργοδότες αντιμετωπίζουν μεγάλες και επίμονες ελλείψεις δεξιοτήτων και εργατικού δυναμικού.

Και η κατάσταση αυτή θα επιδεινωθεί. Εάν παίξουμε σωστά τα χαρτιά μας, η πράσινη μετάβαση της Ευρώπης θα δημιουργήσει 1 έως 2,5 εκατομμύρια νέες θέσεις εργασίας έως το 2030. Και η ψηφιακή μετάβαση θα αυξήσει τη ζήτηση της ΕΕ, τόσο για τους ειδικούς στον τομέα των ΤΠΕ, όσο και για τα άτομα με βασικές ψηφιακές δεξιότητες. Αυτό αποτελεί καλή είδηση από κάθε άποψη — και σηματοδοτεί την επιτυχία της βιομηχανικής μας στρατηγικής. Ωστόσο, οι προσπάθειες αυτές θα παρεμποδιστούν εάν δεν είμαστε σε θέση να στελεχώσουμε τις επιχειρήσεις που ηγούνται αυτής της οικονομικής αναγέννησης.

Οι προσπάθειες για την κάλυψη των διογκούμενων κενών στην αγορά εργασίας πρέπει να ξεκινήσουν στον οίκο μας, μέσω της στήριξης, της ενεργοποίησης και της επανειδίκευσης του εγχώριου εργατικού δυναμικού. Και πρόκειται για έναν τομέα στον οποίο η ΕΕ δεν φείδεται προσπαθειών— ούτε χρηματοδότησης— για να στηρίξει, πρωτίστως, την αξιοποίηση των ταλέντων της ΕΕ. Ωστόσο, όλοι οι δείκτες δείχνουν ότι αυτό δεν επαρκεί για την κάλυψη της ζήτησης.

Τα ποσοστά απασχόλησης στην ΕΕ βρίσκονται σε πρωτοφανή υψηλά επίπεδα. Ωστόσο, κατά την τελευταία δεκαετία, το ποσοστό κενών θέσεων εργασίας διπλασιάστηκε, φθάνοντας το 2,9 % κατά μέσο όρο στην ΕΕ το 2022. Για την Αυστρία, το ποσοστό αυτό είναι υψηλό, καθώς σχεδόν το 5 %** των θέσεων εργασίας παρέμειναν κενές πέρυσι. Αυτό σημαίνει ότι, για να παραμείνει ανταγωνιστική η Ευρώπη, θα πρέπει να αρχίσουμε να αναζητούμε αλλού εργατικό δυναμικό για την κάλυψη αυτών των κενών θέσεων εργασίας.

Εδώ έγκειται η σημασία της μετανάστευσης εργατικού δυναμικού. Πρέπει να κάνουμε περισσότερα για να καταστήσουμε την Ευρώπη ελκυστικό προορισμό για ταλέντα σε παγκόσμιο επίπεδο. Υπάρχει λόγος για το γεγονός ότι η Νέα Ζηλανδία, η Αυστραλία, οι ΗΠΑ και ο Καναδάς υπερτερούν των χωρών της ΕΕ ως προτιμώμενοι προορισμοί για άτομα που αναζητούν εργασία παγκοσμίως — και όχι μόνο επειδή είναι όλες αυτές οι χώρες αγγλόφωνες. Οι κανόνες της ΕΕ για τη νόμιμη μετανάστευση είναι υπερβολικά περίπλοκοι, ασυντόνιστοι και επικεντρώνονται μόνο σε μετανάστες υψηλής ειδίκευσης.

Η αλήθεια είναι ότι η Ευρώπη σήμερα χρειάζεται περισσότερους οδηγούς φορτηγών από επιστήμονες πυραύλων. Για να συμβάλει στην προσέλκυση ταλέντων στην ΕΕ, η Επιτροπή δημιουργεί τώρα μια «δεξαμενή ταλέντων της ΕΕ» — ένα νέο σύστημα αντιστοίχισης για την άμεση σύνδεση των εργοδοτών της ΕΕ με άτομα που αναζητούν εργασία σε όλα τα επίπεδα δεξιοτήτων, σε ολόκληρο τον κόσμο. Από οικοδόμους και οδηγούς λεωφορείων έως γιατρούς και νοσηλευτές: όπου υπάρχουν κενά προς κάλυψη και η προσφορά στην ΕΕ δεν μπορεί να καλύψει τη ζήτηση, ας εισαγάγουμε τα ταλέντα που χρειαζόμαστε.

Το σύστημα θα περιορίζεται σε επαγγέλματα στα οποία διαπιστώνονται ελλείψεις — πράγμα που σημαίνει ότι εξετάζουμε την ένταξη ατόμων σε θέσεις εργασίας μόνο όταν οι επιχειρήσεις της ΕΕ δεν μπορούν να βρουν το προσωπικό που χρειάζονται σε εγχώριο επίπεδο. Οι εθνικές κυβερνήσεις θα αποφασίσουν αν θα συμμετάσχουν ή όχι, αλλά η οικονομική σκοπιμότητα για να το πράξουν είναι ισχυρή.

Ένα σύστημα εύτακτης και νόμιμης μετανάστευσης εργατικού δυναμικού, όπως αυτό, αποτελεί επίσης αντικίνητρο για την αντικανονική μετανάστευση και σημαντικό εργαλείο εξωτερικής πολιτικής για την ΕΕ. Με τον τρόπο αυτό μπορεί να στηρίξει το έργο μας για συνεργασία με τις χώρες καταγωγής και διέλευσης με σκοπό τη μείωση του αριθμού των παράτυπων αφίξεων και την ενίσχυση της συνεργασίας για την επανεισδοχή.

Ρεαλιστικά, χωρίς κάποιο είδος στοχευμένης μετανάστευσης εργατικού δυναμικού στην ΕΕ, δεν θα είμαστε σε θέση να ανταποκριθούμε στις υψηλές φιλοδοξίες της πράσινης και της ψηφιακής μετάβασης. Ούτε θα μπορέσουμε να επιτύχουμε κάτι τόσο απλό όπως την επαρκή στελέχωση των οίκων ευγηρίας μας.

Στον τομέα αυτό, η ΕΕ μπορεί να κερδίσει πολλά και να χάσει τα πάντα.

*[Προσαρμογή ανά χώρα, με βάση τον μέσο όρο των στοιχείων του 2022: https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=Job_vacancy_statistics#Job_vacancies:_latest_developments]

**Ο Μαργαρίτης Σχοινάς είναι αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής