Από τη θεωρία στην πράξη

Μιλάμε συνήθως για τα νοικοκυριά που δεν τα βγάζουν πέρα στην εποχή της ακρίβειας και περικόπτουν τα έξοδά τους. Το ίδιο ισχύει και για το κράτος, που βλέπει τα έξοδά του να αυξάνονται. Ωστόσο, όχι μόνο συμμάζεμα δεν είδαμε, αλλά αντίθετα η πολιτική επιλογή είναι να συνεχίζονται οι μειώσεις στις φορολογίες και να αυξάνονται οι δαπάνες. Ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά το μισθολόγιο.

Η ομιλία του υπουργού Οικονομικών Μάκη Κεραυνού στην ετήσια διάλεξη του ΥΠΟΙΚ που διοργάνωσε η Σχολή Οικονομικών Επιστημών και Διοίκησης του Πανεπιστημίου Κύπρου εντόπισε το πρόβλημα και άνοιξε τη δύσκολη συζήτηση. Αυτό έγινε βέβαια μπροστά από ένα ακροατήριο που ήδη το «έβλεπε» το πρόβλημα. Τώρα, αν και πότε θα δούμε τις δαπάνες να μπαίνουν υπό έλεγχο και αν αυτή η συζήτηση θα γίνει και με τους πολιτικούς, αυτό θα το μάθουμε σύντομα. Είτε από τις πράξεις ή παραλήψεις του υπουργού είτε λίγο αργότερα. Όταν δηλαδή θα μας το πουν οι αγορές και όσοι μας δανείζουν.

Θα είναι ένας συνεχής «αγώνας δρόμου» να τεθούν υπό έλεγχο τα έξοδα του κράτους, αλλά δεν χωρούν αμφιβολίες πως αυτό δεν είναι διαπραγματεύσιμο. Είναι άλλωστε το βασικό μήνυμα τόσο της κυβέρνησης όσο και της αντιπολίτευσης. Δεν θα είναι εύκολο. Τα έξοδα του κράτους είναι το δυσκολότερο πράγμα για να μειώσει μια κυβέρνηση. Είτε πρόκειται για μισθούς, είτε για λειτουργικά έξοδα, ακόμα και τα έργα υποδομής είναι όλα ανελαστικά αλλά και εν πολλοίς «κεκτημένα». Όπως ανελαστική και «κεκτημένη» είναι η αύξησή τους. Μπορεί τώρα να αυξάνονται τα έξοδα, αλλά το πλεόνασμα φέτος έχει ήδη φτάσει στο 1 δισ. ευρώ. Ωστόσο, με μαθηματική ακρίβεια αυτό δεν θα διαρκέσει. Είναι αυτά τα μαθηματικά μοντέλα που βλέπει ο υπουργός Οικονομικών και αναφέρθηκε στο εφιαλτικό σενάριο να έχουμε μισθολόγιο στο 50% των δαπανών.

Για να συμβεί αυτό θα πρέπει να μπουν οροφές σε αυξήσεις και να τεθεί σε εφαρμογή μηχανισμός ελέγχου που να μην επιτρέπει προεκλογικές αυξήσεις και «δώρα» σε προνομιούχες ομάδες του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. Αυξήσεις σε δαπάνες του κράτους δηλαδή με μηδενική αν όχι αρνητική επίπτωση στους πολίτες. Όπως δηλαδή η κουτσουρεμένη ΑΤΑ, που όπως έχει διαμορφωθεί αυξάνει τις μισθολογικές ανισότητες και την ίδια ώρα τροφοδοτεί τη «φωτιά» του πληθωρισμού. Ή όπως ο μηδενισμός σε φορολογίες που δύσκολα καταλήγουν στην τσέπη του καταναλωτή και που όταν καταργηθούν είναι δύσκολο αλλά και επώδυνο να επανέλθουν. Όσο για ανάπτυξη, όσο θα βλέπουμε να μειώνονται τα δάνεια προς τα νοικοκυριά, τόσο δυσκολότερη θα είναι αυτή να δώσει την απαραίτητη ώθηση στην οικονομία.

Πέρα από το μισθολόγιο, εξίσου προβληματικές είναι οι λειτουργικές, αλλά και αναπτυξιακές δαπάνες του κράτους. Σε αντίθεση με τα νοικοκυριά, το κράτος δεν δείχνει διάθεση να μαζέψει τις λειτουργικές του δαπάνες, ούτε καν το περιβαλλοντικό του αποτύπωμα. Το σχέδιο «Φωτοβολταϊκά για Όλους» θα πρέπει να αφορά και το ίδιο το κράτος! Την ίδια ώρα, θα πρέπει να επανεξετάσει τις αναπτυξιακές του δαπάνες. Κάποιες από αυτές προφανώς και δεν είναι αναπτυξιακές ή καλύτερα έχουν μικρή πρόσθετη αξία για την οικονομία συγκριτικά με το κόστος τους. Αυτά πρέπει να φύγουν χθες από τον προϋπολογισμό και να κάνουν χώρο για άλλα. Ειδικά αν πρόκειται για επενδύσεις από την Κυπριακή Δημοκρατία σε έργα όπως η ηλεκτρική διασύνδεση με άλλα κράτη της περιοχής.

Όλα αυτά πρέπει να τα δει ο υπουργός Οικονομικών, σε συνεργασία με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Νίκο Χριστοδουλίδη, το επόμενο διάστημα. Μπορεί να «πέρασε» ο υπουργός από τις θεωρητικές εξετάσεις του πανεπιστημίου, στην πράξη ωστόσο θα κληθεί να περάσει από την πρακτική εξέταση των αγορών. Εκεί δηλαδή που δεν φτάνει να εντοπίζεις τους κινδύνους, αλλά οφείλεις μέσα από τις πράξεις να δείχνεις πως παίρνεις μέτρα για να τους ξεπεράσεις. Πως δεν σκέφτεσαι με όρους πολιτικούς και με βάση τις ισορροπίες μέσα στη Βουλή, αλλά με όρους κοινωνικούς και οικονομικούς. Αυτό είναι το στοίχημα!