Οι αυξήσεις στις τιμές των τροφίμων

Οι τιμές των τροφίμων συνεχίζουν να παραμένουν σε υψηλά επίπεδα σύμφωνα και με τα τελευταία στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας. Την ίδια στιγμή ιδιαίτερη εντύπωση προκαλεί η εκτόξευση της τιμής του ελαιόλαδου αλλά και άλλων προϊόντων.

Το ζήτημα φαίνεται από την πλευρά του κόστους παραγωγής και προσφοράς παρά από την πλευρά της ζήτησης των προϊόντων. Τα προβλήματα που προκύπτουν από την καταστροφή των υποδομών στην Ουκρανία για εξαγωγή τροφίμων (η Ουκρανία είναι μια από τις μεγαλύτερες χώρες παραγωγούς σιτηρών), η τάση για αποπαγκοσμιοποίηση και προστατευτισμό στο διεθνές εμπόριο και η κλιματική αλλαγή (οικολογικές καταστροφές όπως πυρκαγιές και θεομηνίες, σε χώρες για παράδειγμα της Αφρικής) δημιουργούν σοβαρά προβλήματα στην προσφορά των προϊόντων.

Την ίδια στιγμή το υψηλό κόστος ενέργειας ωθεί το κόστος παραγωγής σε υψηλά επίπεδα και τις τιμές προς τα πάνω. Η ανάπτυξη μιας οικονομίας με τέτοιο τρόπο ώστε να είναι όσο το δυνατό περισσότερο αυτάρκης σε κυρίως προϊόντα καθημερινής ανάγκης θα έπρεπε να αποτελεί προτεραιότητα. Είναι άξιον απορίας γιατί ακόμη υπάρχουν τόσα προβλήματα στην αξιοποίηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, την ώρα που, γεωργία και κτηνοτροφία από ισχυρούς αιμοδότες του ΑΕΠ τα παλαιότερα χρόνια, κατέληξαν «φτωχοί συγγενείς» της οικονομίας.

Δυστυχώς, η Κύπρος πληρώνει πολιτικές του παρελθόντος με αδρανοποίηση του πρωτογενούς τομέα στον βωμό της ανάπτυξης του τομέα των υπηρεσιών. Με την είσοδο της χώρας στην Ευρωπαϊκή Ένωση πέρα από την ελεύθερη διακίνηση ποδοσφαιριστών, υπήρξε αύξηση στην εισαγωγή τροφίμων και αγαθών από άλλες χώρες, ενδεχομένως σε χαμηλότερες τιμές λόγω των οικονομιών κλίμακας που υπήρξαν και υπάρχουν σε χώρες με μεγάλες καλλιεργήσιμες εκτάσεις και παραγωγή.

Αυτό αντί να μας δώσει το κίνητρο να εξετάσουμε τι κάνουν οι άλλες χώρες και τι τεχνικές χρησιμοποιούν για συγκράτηση του κόστους, συμβιβαστήκαμε με τις εισαγωγές από άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δημιουργώντας σε πολλά προϊόντα σχέση σχεδόν εξάρτησης.

Φυσικά, κανένας δεν λέει ότι η χώρα έπρεπε να μείνει αγκυλωμένη στο παρελθόν, όμως για κάποιους μεγαλύτερους, η συζήτηση για αυξήσεις ή ακόμη και έλλειψη στο ψωμί λόγω Ουκρανικού ακούγεται παράξενα. Ναι, ζούμε σε μια παγκοσμιοποιημένη οικονομία, όμως θεωρητικά θα μπορούσαμε να παράγουμε περισσότερα προϊόντα που χρησιμοποιούνται για εσωτερική κατανάλωση.

Υπάρχουν σημαντικές προοπτικές για τους τομείς της γεωργίας και της κτηνοτροφίας εφόσον σημαντικά προϊόντα που παράγονται στη χώρα μας, όπως το κρασί, το λάδι, οι πατάτες και το χαλλούμι, αναγνωρίζονται διεθνώς για την ποιότητά τους. Αυτό που χρειάζεται είναι η πιο συστηματική παρακολούθηση των αναγκών στα προϊόντα που παράγονται τόσο στην Κύπρο όσο και στο εξωτερικό και ο καθορισμός μιας ευέλικτης στρατηγικής με συνεχή παρακολούθηση.

Συγκεκριμένα μέτρα μπορούν να ληφθούν ώστε οι συγκεκριμένοι τομείς να ενισχυθούν, όπως ο εκσυγχρονισμός της καλλιέργειας και η προώθηση νέων οικονομικά βιώσιμων παραγωγών εξαγωγικού χαρακτήρα. Τα σχέδια πρέπει να εγκρίνονται από το Υπουργείο Γεωργίας και η όλη αναδιοργάνωση/σύμπηξη δεν θα έχει καμία φορολογική επιβάρυνση, όπως η απαλλαγή από τον φόρο κεφαλαιουχικών κερδών στην περίπτωση που η σύμπηξη αφορά μεταφορά ακίνητης ιδιοκτησίας.

Κατά τη διάρκεια της αξιολόγησης πρέπει να υπάρξει καλύτερος συντονισμός της γεωργικής παραγωγής και επικέντρωση σε στρατηγικά προϊόντα, λαμβάνοντας υπόψη το κόστος παραγωγής. Σε αυτό το πλαίσιο θα γίνει δυνατή και η εφαρμογή της τεχνολογίας σε συλλογική βάση π.χ. κοινή διαχείριση μηχανημάτων.

Πρέπει, επίσης, να παραχωρηθούν επιταχυνόμενες αποσβέσεις για συγκεκριμένες επενδύσεις, ενώ θα καταστεί δυνατή η άντληση περισσότερων κεφαλαίων από τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά Ταμεία. Παρόμοιες συμπήξεις μονάδων μπορούν να γίνουν για σκοπούς κτηνοτροφίας αλλά και ιχθυοκαλλιέργειας, που σκοπό έχει τη δημιουργία συνεργιών και τον εκσυγχρονισμό των παραγωγικών διαδικασιών.

Επιπλέον, θα πρέπει να προωθηθούν πρωτοβουλίες που αφορούν την ανάπτυξη συστημάτων άρδευσης και δημιουργία σύγχρονων κτηνοτροφικών μονάδων, σφαγείων και βιοτεχνιών επεξεργασίας προϊόντων, την εφαρμογή τεχνολογίας σε συλλογική βάση π.χ. κοινή διαχείριση μηχανημάτων, τη στενότερη συνεργασία και σύμπραξη σε θέματα τεχνολογίας και έρευνας με άλλες χώρες και η αναβίωση της υπαίθρου, προσέλκυση νέων γεωργών/ανθρώπινου δυναμικού.

Κονδύλια από το Σχέδιο Ανάκαμψης έχουν κατανεμηθεί για την αναβάθμιση του πρωτογενούς και του μεταποιητικού τομέα, μέσα από καινοτόμες και τεχνολογικά αναβαθμισμένες πρακτικές (π.χ. δημιουργία εφαρμογών για καλύτερη προώθηση των προϊόντων και δημιουργίας μητρώων γεωργών και άλλων ειδικοτήτων του πρωτογενή τομέα όπως των μελισσοκόμων, κάτι που αποτελεί πρώτης τάξεως ευκαιρία για ενίσχυσή τους.

Είναι σημαντικό να αξιολογηθούν οι δράσεις και οι ενέργειες που θα γίνουν όχι μόνο κατά τη διάρκεια της εκταμίευσης των κεφαλαίων, αλλά και σε μεταγενέστερο στάδιο, ώστε να υπάρχει συνεχής αξιολόγηση και λήψη διορθωτικών μέτρων εκεί και όπου χρειάζεται.

Στην Ελλάδα ιδρύθηκε το Ταμείο Εγγυήσεων Αγροτικής Ανάπτυξης το οποίο χρηματοδοτείται κυρίως από ευρωπαϊκά κονδύλια, μέσα από το οποίο μπορούν να δανείζονται οι αγρότες για την υλοποίηση επενδυτικών σχεδίων. Επιπλέον, ενισχύθηκε η αγροτική εκπαίδευση και κατάρτιση και δημιουργήθηκαν ειδικά μαθήματα για όσους ενδιαφέρονται να ασχοληθούν στον πρωτογενή τομέα. Επιπλέον, δημιουργήθηκε νέα φορολογική κλίμακα για τους κατ’ επάγγελμα αγρότες και υιοθετήθηκε ισχυρό θεσμικό πλαίσιο για τη δημιουργία γεωργικών συνεταιρισμών.