Κόστος ζωής και οικονομική λογική

Είναι, μήπως, οι Κύπριοι υπερβολικά ευαίσθητοι έναντι της τιμής/κόστους ενός προϊόντος ή μιας υπηρεσίας, ή για να χρησιμοποιήσουμε τον δόκιμο αγγλικό οικονομικό όρο, είναι οι Κύπριοι υπερβολικά «price sensitive»;

Το ερώτημα αυτό είναι συνακόλουθο της καταγραφής από το τελευταίο Ευρωβαρόμετρο της μεγάλης ανησυχίας των Κυπρίων για την άνοδο του κόστους ζωής, που σε ποσοστιαίο νούμερο φτάνει το 99%. Ενώ ο μέσος πανευρωπαϊκός μέσος όρος είναι το 93%, στην Κύπρο είναι σχεδόν καθολική θέση ότι η έγνοια μας είναι το κόστος ζωής. Η ευαισθησία των Κυπρίων στο κόστος ζωής, και συνακόλουθα στην τιμολόγηση των όσων προϊόντων και υπηρεσιών καταναλώνουν, συναρτάται, ασφαλώς, με τη ζήτηση για αυτά τα προϊόντα και υπηρεσίες, και πιο συγκεκριμένα με την ελαστικότητά της. Δηλαδή, με το σημείο εκείνο της τιμής ενός προϊόντος ή υπηρεσίας που ο καταναλωτής θα αποφασίσει ότι επειδή είναι υψηλότερο από εκείνο που είναι διατεθειμένος να καταβάλει για τα αγοράσει, θα προτιμήσει τα υποκατάστατά της ή κάποια άλλα παρεμφερή προϊόντα ή υπηρεσίες που προσφέρονται σε χαμηλότερη τιμή. Κάπου εδώ είναι η αλήθεια γύρω από τον «τρόμο» των Κυπρίων απέναντι στο κόστος ζωής, και αυτή η αλήθεια έχει εξαιρετικά μεγάλες και σημαντικές προεκτάσεις για το είδος της ζωής που θέλει ή επιθυμεί να ζει ο Κύπριος και για τις συναφείς με αυτό πολιτικές.

Ο Κύπριος δεν είναι λιτός όσον αφορά στο «φαίνεσθαι», αλλά είναι εξαιρετικά λιτός, έως τσιγκούνης θα έλεγα, για όσα αφορούν το «μη φαίνεσθαι». Είναι, δηλαδή, έτοιμος να ξοδέψει υπερβολικά χρήματα για το αυτοκίνητο και το μεγάλο του σπίτι, αλλά πολύ ανέτοιμος να ξοδέψει αντίστοιχα/ανάλογα ποσά για το φαγητό και τα ρούχα του. Πληρώνει μισό και ένα και ενάμισι εκατομμύριο σε ακίνητα ιδιοκατοίκησης (έστω και αν έχει κατά κεφαλή εισόδημα κάτω από 30 χιλιάδες ευρώ), μόνιμη στέγη και «εξοχικό», που τις περισσότερες φορές βρίσκεται λιγότερο από 100 χιλιόμετρα από την κύρια κατοικία του (π.χ. η Λευκωσία απέχει από την Αγία Νάπα σχεδόν 87 χιλιόμετρα), αλλά «τρέχει» πίσω από τις προσφορές στα σουπερμάρκετ και στα καταστήματα φτηνών και χαμηλής ποιότητας προϊόντων, που πληθαίνουν. Πληρώνει 50 και 60 και 70 χιλιάδες για το αυτοκίνητό του, αλλά «διασκεδάζει» στα καφέ-αλυσίδες που αποτελούν την πιο οικονομική μορφή διασκέδασης και στα φαστφουντάδικα που αυξάνονται συνεχώς.

Οπότε, εύκολα μπορεί κανείς να διερωτηθεί για το ποιο «κόστος ζωής» ανησυχεί μή καλύτερα «τρομάζει», κατά 99% ο Κύπριος, ο οποίος στη συντριπτική του πλειοψηφία επιλέγει ασύμφορες για τον ίδιο επιλογές τρόπου ζωής; Σίγουρα για τον ηλεκτρισμό που σπαταλά στο υπερβολικά μεγάλο και αχρείαστο σπίτι του και τα καύσιμα του αυτοκινήτου του, που είναι αναγκαστικά υποχρεωμένος να χρησιμοποιεί πάντοτε και παντού επειδή έπρεπε να πάει να ζήσει δεκάδες χιλιόμετρα μακριά από το κέντρο των πόλεών του ώστε να μπορέσει να αποκτήσει το υπερβολικά μεγάλο, υπερβολικά ακριβό και ενεργοβόρο (και άχρηστο σε πολύ μεγάλο βαθμό) σπίτι του, που το πληρώνει για πολλές δεκαετίες ή και για όλη του τη ζωή. Με άλλα λόγια, οι επιλογές του τρόπου ζωής που κάνουμε, που είναι πρώτιστα οικονομικές και συμπερηφορικές, μας αυτοεγκλωβίζουν σε ένα κλειστό «σύστημα» συλλογιστικής που καταλήγει στον «τρόμο» απέναντι στον κίνδυνο της πιθανότητας μη ικανοποίησης τού, εν πολλοίς, στρεβλού, αν όχι και παράλογου, τρόπου ζωής που επιλέξαμε (sic).

Πόσοι όμως από εμάς είναι στ’ αλήθεια αρκετά «ασφαλείς» ως χαρακτήρες για να επιλέξουν συνολικά να ζήσουν μέσα στο μέτρο των πραγματικών δυνατοτήτων τους, όποιο και αν είναι αυτό; Πόσοι μπορούν να κατοχυρώσουν για τους εαυτούς τους την ασφάλεια τού «μη τρόμου» απέναντι στο κόστος ζωής, ακριβώς επειδή επέλεξαν να ζήσουν με τρόπο που συνάδει με τα εισοδήματά τους, υφιστάμενα αλλά και προβλεπόμενα; Όταν απαντήσουμε αυτή την ερώτηση, θα έχουμε κάνει το πρώτο βήμα για την αντιμετώπιση του «τρόμου» που νιώθουμε απέναντι στον φόβο του κόστους ζωής που εμείς οι ίδιοι υποβάλαμε στους εαυτούς μας.