Ένα υφυπουργείο για την επιχειρηματικότητα

Μια μεταρρύθμιση που θα μπορούσε να αποτελέσει προτεραιότητα της επόμενης διακυβέρνησης της Κύπρου θα ήταν η αντιμετώπιση της απουσίας οργανωμένου μηχανισμού και θεσμικής δομής για τη δημιουργία, υποστήριξη και ανάπτυξη των νέων, μικρομεσαίων επιχειρήσεων και της επιχειρηματικότητας, γενικότερα.

Ενώ έχουν γίνει πολλά, σε αντίστοιχο θεσμικό επίπεδο, για τομείς όπως οι μεγάλες αναπτύξεις, οι ξένες επενδύσεις, η προσέλκυση έδρας και δραστηριότητας εταιρειών υψηλής τεχνολογίας, υποβοήθησης των νεοφυών επιχειρήσεων και των παρεμφερών δραστηριοτήτων έρευνας και ανάπτυξης, κ.ο.κ., δεν υπάρχει, ακόμα, μια δομή που να προσεγγίζει, ολοκληρωμένα και συνολικά, το επιχειρείν στο επίπεδο των νεοσύστατων, μικρών και μεσαίων εταιρειών. Υπάρχουν δεκάδες προγράμματα στήριξης, ενίσχυσης και υποβοήθησης των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων, αλλά είναι διάσπαρτα και κατακερματισμένα ανάμεσα σε υπουργεία, υπηρεσίες, ημικρατικούς φορείς, οικονομικούς φορείς και άλλους δρώντες, με αποτέλεσμα να υφίσταται τόσο ζήτημα συντονισμού, απόδοσης και διαχείρισης πόρων, όσο και ζήτημα αξιολόγησης της πραγματικής τους επίδρασης και αποτελεσματικότητας πάνω στην οικονομία και στην αγορά.

Έφτασε, λοιπόν, η ώρα για τη δημιουργία μιας κεντρικής δομής με σαφώς προσδιορισμένο στόχο και νομικά κατοχυρωμένη εκτελεστική δυνατότητα και τα απαραίτητα οικονομικά εργαλεία για τις νεοσύστατες, τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, στο πρότυπο, ίσως, του αντίστοιχου φορέα που υπάρχει σε άλλες μικρές και μεγάλες χώρες. Ένα τέτοιο παράδειγμα θεσμικού φορέα, ευρύτατα γνωστό, είναι το Small Business Administration στις ΗΠΑ, που δημιουργήθηκε επί διακυβέρνησης Αϊζενχάουερ το 1953 και που στόχο έχει ακριβώς την υποστήριξη της δημιουργίας και ανάπτυξης της επιχειρηματικότητας και των μικρών επιχειρήσεων. Η Διοίκηση Μικρών Επιχειρήσεων των ΗΠΑ, που διατηρεί γραφεία σε όλες τις πολιτείες και στηρίζει πέραν των 900 τοπικών φορέων υποβοήθησης της αυτοδημιούργητης επιχειρηματικής προσπάθειας, με την εμπλοκή πανεπιστημίων, τοπικών αρχών, σχετικών μη κυβερνητικών οργανισμών και τραπεζών, ουσιαστικά συμβάλλει με οργανωμένο και τακτικό τρόπο στη δημιουργία ενός «φυτωρίου» επιχειρήσεων.

Ο φορές αυτός συμβουλεύει τον φέρελπι επιχειρηματία και μικροεπιχειρηματία στα προκαταρτικά του βήματα, τον καταρτίζει και τον στηρίζει στην προσπάθεια ανάπτυξής του και, ακόμα, αναλαμβάνει τον πιστοληπτικό κίνδυνο, εγγυώμενος τη χρηματοδότηση που η μικρή επιχείρηση λαμβάνει στα αρχικά, εξαιρετικά δύσκολα και επίφοβα για την επιτυχία της στάδια. Αντίστοιχα, συλλέγει και επεξεργάζεται τα δεδομένα αυτής της δραστηριότητας και με την παραγόμενη πληροφορία συμβάλλει στη διάχυση των όποιων βέλτιστων πρακτικών. Επίσης, από τότε που κατέστη υπουργικού επιπέδου κρατική υπηρεσία, επί διακυβέρνησης Ομπάμα, το Small Business Administration αποτελεί και πολιτικό εκτελεστικό όργανο και ως τέτοιο συμβάλει στην περαιτέρω και βαθύτερη ενασχόληση με το αντικείμενο της επιχειρηματικότητας σε θεσμικό πολιτικό επίπεδο. Ανάλογα, απαλλάσσει άλλες κρατικές υπηρεσίες και υπουργεία από την ευθύνη και καθήκοντα ενασχόλησης με μια εξαιρετικά απαιτητική και επίπονη δουλειά, όπως είναι η στήριξη της δημιουργίας μιας μικρής επιχείρησης και, έτσι, με τη σειρά τους, οι άλλες υπηρεσίες και υπουργεία αφήνονται να επικεντρωθούν σε άλλα καθήκοντα εγγύτερα της αποστολής τους.

Κάτι αντίστοιχο, θα μπορούσε να γίνει και στην Κύπρο, πολύ εύκολα και πολύ γρήγορα και να απαλλάξει κάποια υπουργεία που, σήμερα, έχουν την ευθύνη για στήριξη του επιχειρείν, την ώρα που δεν προλαβαίνουν καλά-καλά να διαχειριστούν άλλα στρατηγικά ζητήματα, όπως, π.χ. της ενέργειας, της διαχείρισης φυσικών πόρων, της χρηματοοικονομικής λειτουργίας του κράτους, κ.τλ. Ό,τι έγινε, δηλαδή, με τον τουρισμό, τη ναυτιλία, τις κοινωνικές υπηρεσίες, τον πολιτισμό, την ψηφιακή πολιτική, μπορεί να γίνει και για την επιχειρηματικότητα και τη μικρή και μεσαία επιχείρηση. Η ανάγκη για έναν τέτοιο φορέα καθίσταται ακόμα πιο επιτακτική και σημαντική όταν συνυπολογιστεί στη συλλογιστική μας η υφιστάμενη προσπάθεια για τη δημιουργία της νέας ανθεκτικής, εξωστρεφούς και βιώσιμης κυπριακής οικονομίας του 21^ου αιώνα, που στηρίζεται στην καινοτομία και την επιχειρηματικότητα. Ειδικά, όταν η υφιστάμενη κατάσταση του κυπριακού τραπεζικού κλάδου που λόγω εσωστρέφειας και ανασύνταξης, δεν μπορεί και ίσως να μην θέλει πλέον, να ασχοληθεί με τις πολύ μικρές επιχειρήσεις. Και για να το καταλάβουμε καλύτερα, η επιχειρηματικότητα σε αυτό το αρχικό και μικρομεσαίο επίπεδο ανάπτυξης και λειτουργίας, είναι όπως την παιδιατρική. Απαιτεί συγκεκριμένη προπαίδεια, κατάρτιση, νοοτροπία και δεξιότητες που διαφέρουν από εκείνες που απαιτούνται στον χειρισμό της υγείας των ενηλίκων.

Αυτή η υπηρεσία, υφυπουργείο ή άλλως πως νομικά κατοχυρωμένη και οργανωμένη δομή, θα μπορούσε να «συστεγάσει» όλα εκείνα που απαιτείται να συστεγαστούν για να καθοδηγηθεί και να στηριχθεί ολοκληρωμένα και στοχευμένα το επιχειρείν. Θα μπορούσε, επίσης, να συμβάλει και στη βελτίωση των υφιστάμενων παρεμφερών νομοθετικών πλαισίων, εκσυγχρονίζοντας, επιτέλους, τις διατάξεις, για παράδειγμα, της χρεοκοπίας και τις συναφείς στρεβλώσεις που συντηρούν επιχειρήσεις ζόμπι σε βάρος όλων μας. Και θα μπορούσε να το πράξει σε συνεργασία με άλλους κοινωνικούς και επιχειρηματικούς φορείς, ιδιώτες επιχειρηματίες, συμβουλευτικούς οίκους και ακαδημαϊκά ιδρύματα και οργανισμούς, δίνοντας, έτσι, διεύθυνση και κατεύθυνση στο πιο δημιουργικό και δυναμικό, ίσως, τμήμα της αγοράς, που δεν είναι άλλο από τον επιχειρηματία και δη τον μικρομεσαίο, που αποτελεί τη συντριπτική μάζα της ιδιωτικής πρωτοβουλίας και το «εκκολαπτήριο» της οικονομίας.

Αξίζει τον κόπο να το δει ο επόμενος Πρόεδρος, επειδή οι περισσότερες επιχειρήσεις ξεκινούν ως μικρές ή πολύ μικρές και όπως ανεκδοτικά λέγεται…ενίοτε στο γκαράζ ή στην κουζίνα των ιδρυτών τους και με business plan ένα σχεδιάγραμμα και μια χειρόγραφη σημείωση σε κάποια «χαρτοπετσέτα» μιας καφετέριας, όπως άλλωστε μας διδάσκει το παράδειγμα σημερινών κολοσσών της βιομηχανίας, της υψηλής τεχνολογίας και των χρηματοοικονομικών διεθνώς, αλλά και της Κύπρου.