Η προσαρμογή στην αύξηση των επιτοκίων

Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) προχώρησε σε αύξηση 0,50%, με τους αναλυτές από τη μια να κάνουν λόγο για επιβράδυνση του ρυθμού αύξησης, αλλά από την άλλη να τονίζουν ότι η συνολική αύξηση των επιτοκίων μέσα στο 2022 θα επηρεάσει την πορεία της οικονομίας.

Επιπλέον, έχει ληφθεί απόφαση για περαιτέρω περιορισμό του ισολογισμού της ΕΚΤ, γεγονός που αναμένεται να επηρεάσει τις αποδόσεις των κρατικών ομολόγων στις διεθνείς αγορές, εφόσον περιορίζεται η ζήτησή τους.

Την ίδια στιγμή η πορεία του πληθωρισμού επιβραδύνεται, όπως και οι τιμές των προϊόντων (π.χ. πετρέλαιο), εν μέρει λόγω των αυξήσεων των επιτοκίων αλλά κυρίως λόγω της αναμενόμενης επιβράδυνσης στην πορεία της παγκόσμιας οικονομίας. Σημειώνεται ότι, το 2022 η πορεία της οικονομίας ήταν καλύτερη του αναμενόμενου, γεγονός που δίνει κάποιες ελπίδες ότι ενδεχόμενη ύφεση το 2023 θα είναι ήπια και βραχεία.

Η ΕΚΤ αναμένει θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης, έστω και ελάχιστους για το 2023, για την οικονομία της ευρωζώνης. Περαιτέρω ενίσχυση του Ακαθάριστού Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ) καταγράφει/αναμένει και ο κρατικός προϋπολογισμός.

Η ρευστότητα

Έπειτα από την κατάρρευση της αγοράς των δομημένων προϊόντων στην Αμερική και τη διάχυση της χρηματοπιστωτικής κρίσης σε παγκόσμιο επίπεδο, υιοθετήθηκαν τα λεγόμενα προγράμματα ποσοτικής χαλάρωσης. Τα προγράμματα ποσοτικής χαλάρωσης τροποποιούνται σε σχέση με τις αποδόσεις των οικονομιών, ενώ ενισχύθηκαν επί περιόδου έξαρσης του κορωνοϊού. Στοχεύουν στη διατήρηση των παραγωγικών μονάδων των οικονομιών μέσω της ενίσχυσης της ρευστότητας και των χρηματοδοτήσεων.

Η ασθενής ανάπτυξης της παγκόσμιας οικονομίας και η ανάγκη στήριξης των οικονομιών, οδήγησαν στη διατήρηση των προγραμμάτων ποσοτικής χαλάρωσης παρά τον προσωρινό τους χαρακτήρα. Τα συγκεκριμένα προγράμματα, εφαρμοσμένα από την ΕΚΤ, είχαν ως στόχο ποσοστό πληθωρισμού ύψους 2%. Ο στόχος αυτός συζητήθηκε ξανά στην τελευταία συνάντηση του διοικητικού συμβουλίου της ΕΚΤ, αλλά στον αντίποδα, στη μείωση δηλαδή στο 2% και όχι στην αύξησή του σε αυτά τα επίπεδα.

Οι διάφοροι καταθέτες και επενδυτές οδηγήθηκαν σε αναζήτηση άλλων επενδύσεων με μεγαλύτερες αποδόσεις ένεκα των μηδενικών και αρνητικών επιτοκίων. Μεγάλο μέρος της επιπλέον ρευστότητας διοχετεύεται στις χρηματαγορές και σε αγορές ακινήτων και κρυπτονομισμάτων.

Αρχικά, η αύξηση των επιτοκίων μεταφέρεται στα δανειστικά επιτόκια και έπειτα στα καταθετικά επιτόκια, ενώ έχει ήδη αρχίσει η προώθηση κάποιων καταθετικών προϊόντων. Ως εκ τούτου, τα τραπεζικά ιδρύματα θα επαναξιολογήσουν τα δανειακά τους χαρτοφυλάκια αλλά και τους δείκτες ρευστότητας, καθώς σταδιακά δεν θα υπάρχει αρνητικό επιτόκιο στη φύλαξη της επιπλέον ρευστότητας και οι καταθέτες θα επανέλθουν.

Βασικό ζητούμενο της αύξησης των επιτοκίων είναι η ενίσχυση των καταθέσεων, ο περιορισμός της ρευστότητας αλλά και της ζήτησης στην αγορά, γεγονός που συνδέεται με την πτώση των τιμών. Η πορεία των οικονομιών επηρεάζεται αρνητικά καθώς θα υπάρχει από τη μία αύξηση των αποταμιεύσεων, αλλά θα υπάρχει και περιορισμός των εξόδων.

Νοικοκυριά και επιχειρήσεις

Ο προϋπολογισμός κάθε νοικοκυριού και επιχείρησης, ο οποίος διασφαλίζει τόσο το ελάχιστο επίπεδο διαβίωσης για τα άτομα αλλά και για τις επιχειρήσεις τη βιωσιμότητα και την ανάπτυξή τους, προσαρμόζεται στα δεδομένα που επικρατούν στην αγορά και στο γενικότερο οικονομικό και πολιτικό κλίμα. Είναι αναμενόμενο ότι σε περιόδους αστάθειας, μεταβλητότητας και ύφεσης οι καταναλωτές θα είναι πιο επιφυλακτικοί αναφορικά με τις δαπάνες τους, ενώ σε περιόδους ευφορίας συμβαίνει το αντίθετο.

Η προσπάθεια για οικονομική ανάπτυξη και παράλληλα ζητήματα στην αγορά εργασίας είναι αναμενόμενο ότι θα δημιουργηθούν από το αυξημένο κόστος δανεισμού και την παράλληλη επιβράδυνση των επενδύσεων και τον περιορισμό της κατανάλωσης.

Ο στασιμοπληθωρισμός είναι ένα φαινόμενο το οποίο έχει αρνητικό αντίκτυπο στην παγκόσμια οικονομία. Σε αυτή την περίπτωση η αύξηση των τιμών οφείλεται σε άλλους παράγοντες που δεν σχετίζονται με την αύξηση της ζήτησης, όπως η αύξηση στο κόστος της ενέργειας. Το γεγονός αυτό, οδηγεί σε ακριβότερες επενδύσεις με αποτέλεσμα να λειτουργεί ως αντικίνητρο σε επενδυτές και επιχειρήσεις και ως κατάληξη υψηλός πληθωρισμός να συνοδεύεται με ύφεση ή ισχνή ανάπτυξη της οικονομίας και ενίσχυση των ποσοστών ανεργίας.

Το οικονομικό κλίμα

Παράλληλα οι αυξήσεις των επιτοκίων από τις Κεντρικές Τράπεζες επιβαρύνουν το οικονομικό κλίμα και οδηγούν σε επιβράδυνση την κατανάλωση και την επιχειρηματική δραστηριότητα. Η οικονομία επηρεάζεται αρνητικά από τη μείωση της ρευστότητας στην αγορά, ενώ τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις καλούνται να επαναξιολογήσουν τους προϋπολογισμούς τους, ώστε να διασφαλίσουν την αποπληρωμή των αυξημένων δανειακών τους υποχρεώσεων.

Τα οργανικά κέρδη τα οποία έχουν συσσωρευτεί τις «καλές» χρονιές και δεν έχουν ξοδευτεί σε αχρείαστες δαπάνες, μέσα από δανεισμό, τραπεζικό ή μέσω της έκδοσης ομολόγων και από την προσέλκυση επενδυτών, μπορούν να χρηματοδοτήσουν τις ανάγκες των επιχειρήσεων.

Η μόχλευση στο πλαίσιο ενός λογικού χρηματοδοτικού σχεδίου είναι ένα απόλυτα υγιές φαινόμενο το οποίο μεγιστοποιεί τα κέρδη μιας επένδυσης, καθώς ο δανεισμός αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι του κεφαλαίου επιχειρηματικής κίνησης.

Το πρόβλημα του υψηλού ιδιωτικού δανεισμού συνεχίζει να υφίσταται, όπως και τα διάφορα προβλήματα στην κοινωνία, παρά τη μεταφορά των διάφορων δανειακών συμβάσεων εκτός του τραπεζικού συστήματος.

Είναι με ιδιαίτερο ενδιαφέρον που αναμένεται πώς θα κινηθεί η οικονομία το επόμενο έτος. Φέτος φαίνεται ότι πολλοί από τους αρνητικούς κραδασμούς έχουν απορροφηθεί, το ζητούμενο παραμένει το κατά πόσο θα υπάρξουν οι ίδιες αντοχές και του χρόνου και αν οι πιέσεις θα είναι ηπιότερες ή πιο ισχυρές.