Η «αλλοί-ιτιδα» του Προέδρου

Άκουσα με προσοχή τα όσα ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας είπε στην ομιλία του για την επέτειο της εισβολής που διάβασε ο υπουργός Οικονομικών κ. Κ. Πετρίδης, αφού ο Πρόεδρος ήταν σε απομόνωση λόγω κορωνοϊού.

Παρόλο που έπαψα από καιρό να παρακολουθώ τις ομιλίες του κ. Αναστασιάδη, σκέφθηκα ότι λόγω της αναγκαστικής απομόνωσης, θα είχε αρκετό χρόνο στη διάθεσή του για περίσκεψη και προβληματισμό και θα μας έλεγε κάποια σημαντικά πράγματα. Η μεγάλη απογοήτευση από αυτά που άκουσα με οδήγησε στις πιο κάτω σκέψεις. Όπως κάθε λαός, έτσι κι εμείς οι Κύπριοι, διακρινόμαστε από κάποια κοινά χαρακτηριστικά. Ως στοιχεία αυτογνωσίας και μάθησης, η κατανόησή τους είναι ιδιαίτερα χρήσιμη, αφού αυτά εξηγούν και προσδιορίζουν σ’ έναν βαθμό αρκετές από τις επιλογές και τις συμπεριφορές μας, ατομικά και συλλογικά.

Στα θετικά στοιχεία μας περιλαμβάνονται το φιλότιμο, η φιλοδοξία για διάκριση, η εργατικότητα, η προσαρμοστικότητα, η «καπατσοσύνη» και άλλα. Πρόκειται για στοιχεία τα οποία όταν τα αξιοποιούμε θετικά, μας οδηγούν σε εξαιρετικές επιδόσεις.

Ταυτόχρονα, όμως, όπως άλλωστε και όλοι οι λαοί, έχουμε και αδυναμίες που, αν μπορούσαμε ν’ αποφύγουμε ή να αντιμετωπίσουμε ως άτομα και ως κοινωνία, θα βρισκόμαστε σε πολύ καλύτερη κατάσταση. Αδυναμίες, την αποβολή των οποίων θεωρώ θεμελιώδη για αλλαγή ή βελτίωση και κοινωνική ευημερία. Φίλος, Βρετανός δικαστής που υπηρέτησε για χρόνια στο δικαστήριο των Βρετανικών Βάσεων και μετά την αφυπηρέτησή του παρέμεινε στην Κύπρο μέχρι τον θάνατό του, μου είχε πει πριν χρόνια ότι το πιο έντονο χαρακτηριστικό που μας διακρίνει ως λαό είναι ο ατομισμός. Πράγματι και τα καλά και τα κακά μας έχουν σαν κυρίαρχη αιτία αυτό το χαρακτηριστικό. Ο ατομισμός, όταν συνδέεται με «αγάπη, προαίρεση και κίνητρα», οδηγεί τον άνθρωπο σε άμιλλα, αριστεία, συνετή φιλοδοξία και θετική συνεισφορά στην κοινωνία.

Όταν όμως εκδηλώνεται με έντονο εγωισμό, οδηγεί σε ανταγωνισμό, που καταστρέφει τη συνεργασία και τη συνέργεια, σε μια υποκειμενική αντίληψη για τη δικαιοσύνη («είναι δίκαιο μόνον ό,τι εξυπηρετεί το δικό μας συμφέρον»), στην έλλειψη μάθησης και στην ημιμάθεια («εγώ τα ξέρω όλα»), στην έλλειψη πειθαρχίας, στην ασέβεια και στη μη τήρηση των νόμων, στη φιλαρχία και στη φιλοχρηματία. Οδηγεί επίσης σε αρνητικές συμπεριφορές απέναντι στους άλλους, όπως η ζήλια, ο φθόνος, η συκοφαντία και η υποτίμηση του άλλου, η προβολή και η επίδειξη του εαυτού, η ματαιοδοξία, η έπαρση και η αλαζονεία. Ο υπερτροφικός εγωισμός όλων των Κυπρίων, ιδιαίτερα των ηγετών μας, οδηγεί τους τελευταίους στην άρνηση να σμικρύνουν το γιγάντιο εγώ τους για την επιτυχία μιας ομαδικής προσπάθειας. Αυτά τα χαρακτηριστικά εξηγούν γιατί η συνεργασία μεταξύ των κομμάτων είναι τόσο δύσκολη, ακόμη και τώρα που η διχοτόμηση μας «αγκαλιάζει». Και που χάνουμε οριστικά το πιο όμορφο κομμάτι της πατρίδας μας. Ο ατομισμός εξηγεί, επίσης, την άρνηση ν’ αναλάβουμε τις ευθύνες των συνεπειών των επιλογών και των πράξεών μας και την τάση μας να τις μεταθέτουμε στους άλλους. Φταίει η Τουρκία που είναι αδιάλλακτη. Φταίνε οι Ευρωπαίοι εταίροι μας που αρνούνται να επιβάλουν οικονομικές κυρώσεις στην Τουρκία.

Φταίει ο ΓΓ του ΟΗΕ και γενικά τα Ηνωμένα Έθνη που κρατούν ίσες αποστάσεις. Φταίνε οι Τούρκοι και τα 400 χρόνια οθωμανικής σκλαβιάς που κυριαρχεί το ρουσφέτι και οι μίζες στη σύγχρονη Κύπρο. Αυτό το άλλοθι των «άλλων», η «αλλοί-ιτιδα» όπως την αποκαλώ, μας εμποδίζει, λόγω εγωισμού, να δούμε τα δικά μας λάθη, να μαθαίνουμε και να βελτιωνόμαστε σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο. Επίσης, αξίζει ν’ αναφέρω ότι ο εγωιστικός ατομισμός σε σχέση με το εθνικό μας θέμα, εκδηλώνεται με την αντίληψη ότι η χώρα μας είναι το «κέντρο του κόσμου». Και ότι οι ξένοι σαν «κουτόφραγκοι» που είναι δεν βλέπουν ότι έχουμε όλα τα δίκαια του κόσμου με το μέρος μας. Αυτά μας οδηγούν στη διαισθητική αντιμετώπιση των καταστάσεων και στη λήψη αποφάσεων, με βάση τις υποκειμενικές προηγούμενες εμπειρίες, τις έμμονες ιδέες, τις παρορμήσεις και τις συγκινήσεις, όπως είναι ο θυμός, η νευρικότητα, ο φόβος, η αγανάκτηση, η απαισιοδοξία και η αντιπαλότητα. Έτσι, ο διαισθητικός τρόπος σκέψης οδηγεί σε επιπολαιότητα, σε αυτοσχεδιασμό και στο να δίνουμε περισσότερη σημασία στα λόγια και λιγότερη στα αποτελέσματα. Εύχομαι στον Πρόεδρο γρήγορη αποκατάσταση της υγείας του. Την «αλλοί-τιδα», όμως, θα την πάρει μαζί του. Και κάτι άλλο που σκέφθηκα: Έχει υπουργούς της ΔΗΠΑ στην κυβέρνηση. Δεν έβαζε κάποιο από αυτούς να διαβάσει την ομιλία του; Ήταν ανάγκη να βάλει τον καημένο τον Πετρίδη που «κατάπινε βάτραχους» την ώρα που τη διάβαζε;