Είναι δυνατή η σύσταση ενός δίκαιου συστήματος σε αυτό το νησί;

Ουσιαστικά λαμβάνω το εξής μήνυμα από εκείνους που βυθίζονται στη νοσταλγία παίρνοντας βαριαναστενάζοντας και λένε «ζούσαμε αδελφικά» ενθυμούμενοι την περίοδο των Άγγλων: «Αν υπάρξει μια διακυβέρνηση που δεν θα έχουμε Τούρκο ή Έλληνα πάνω στο κεφάλι μας, δεν θα καβγαδίζουμε καθόλου, θα περνούμε μια χαρά σε αυτό το νησί». Μπορεί να μην το αντιλαμβάνονται οι ίδιοι, όμως αυτό είναι που γίνεται αντιληπτό από αυτή τη βαθιά νοσταλγία και τον βαθύ αναστεναγμό. Άλλωστε αυτό έχει επιβεβαιωθεί και με παραδείγματα από το εξωτερικό. Δεν υπάρχει ελληνοτουρκικός καβγάς σε χώρες όπως η Αγγλία, η Αυστραλία και ο Καναδάς στις οποίες ζουν πολλοί Κύπριοι. Ακούσατε ποτέ τέτοιον καβγά στο Λονδίνο; Εγώ δεν άκουσα. Μόνο στην Κύπρο υπήρξε αυτή η σύγκρουση. Στην ίδια την πατρίδα των Κυπρίων. Και η ουσιαστική αιματοχυσία ανάμεσα στις δύο κοινότητες υπήρξε μετά τη μεταβίβαση της διακυβέρνησης από την Αγγλία στους Κυπρίους.

Ουσιαστικά θέλω να αναφερθώ στη δικαιοσύνη. Διότι το έγραψα πολλές φορές και στο παρελθόν. Η δικαιοσύνη σε αυτό το νησί είναι πιο σημαντική από οποιανδήποτε λύση για εμένα. Άλλωστε, αν υπάρξει δικαιοσύνη, η λύση θα έρθει από μόνη της. Η ασφάλεια και η δικαστική εξουσία είναι τα πιο σημαντικά στοιχεία σε μια κοινότητα. Ιδού, βλέπετε. Αποκαλούν το μισό νησί κατεχόμενη περιοχή και το άλλο μισό ελεύθερη. Όμως, ούτε στο ένα μισό ούτε στο άλλο υπάρχει στέρεη ασφάλεια και δικαιοσύνη. Και αν ρωτάτε εμένα, δεν φαίνεται δυνατόν να υπάρξει. Γιατί; Να σας πω. Το μέρος αυτό είναι ένα μικρό νησί. Ένα μέρος στο οποίο όλοι είναι είτε συγγενείς μεταξύ τους, είτε φίλοι, είτε γνωστοί. Σε μια τέτοια κοινωνία επικρατεί το ρουσφέτι, το μέσον, το χατίρι και οι χάρες. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο οι Κύπριοι δεν μπορούν να απαλλαχτούν εύκολα από αυτό τον μηχανισμό. Σε αυτό το σύστημα του μέσου είσαι μια χαρά μόλις αναπτύξεις και τον κομματισμό. Ψάξε πλέον να βρεις δικαιοσύνη. Ψάξε να βρεις και Αστυνομία που δεν σου συμπεριφέρεται όπως συμπεριφέρεται σε κάποιον με μέσον. Διαφεύγει εκείνον που έχει μέσον από τους δημοσιογράφους και τον βγάζει στο δικαστήριο από την πίσω πόρτα. Και δεν του βάζει τις χειροπέδες που βάζει σε εσένα. Κάποτε εκπλήσσεσαι με τις απίστευτες αποφάσεις στα δικαστήρια. Το Ανώτατο Δικαστήριο επιβάλλει ποινή εξαετούς φυλάκισης σε έναν κατηγορούμενο τον οποίο το κατώτερο δικαστήριο αθώωσε. Και άλλα πολλά. Στο τέλος διαφθείρεται μια κοινωνία, η οποία σφαδάζει μέσα στην αδικία. Διαπράττει άνετα αδίκημα κάποιος που πιστεύει εκατό τοις εκατό ότι θα παραμείνει ατιμώρητο το αδίκημα που διέπραξε, η ατασθαλία και η πλαστογραφία που έκανε. Όταν σε μια τέτοια κοινωνία τα ατομικά συμφέροντα περάσουν μπροστά από τα κοινωνικά συμφέροντα και όλοι βουλιάξουν στο τέλμα του εγκλήματος, κανείς δεν θα έχει μούτρα να πει κάτι σε κανέναν. Όταν στην εγκληματικότητα σμίξει και η διαφθορά, αυτές οι ειδήσεις γίνονται τόσο μικρές ειδήσεις στον Τύπο που κανείς δεν τις προσέχει πλέον και αποκτούν ανοσία όλοι επειδή επαναλαμβάνονται συνεχώς. Δεν δίδεται τόση σημασία σε ένα τροχαίο δυστύχημα με έναν νεκρό όση σε ένα δυστύχημα με πολλούς νεκρούς. Αν η σεξουαλική επίθεση δεν έχει λάβει προχωρημένες διαστάσεις, δεν προκαλεί και πολύ ενδιαφέρον. Ενόσω η διαφθορά και η πλαστογραφία δεν γίνονται σε μεγάλες ποσότητες, δεν θεωρούνται άξιες να γίνουν πρωτοσέλιδα.

Να το πω πριν εκτραπώ από το θέμα. Οι Κύπριοι δεν μπόρεσαν να αποδείξουν ότι θα μπορούσαν να συστήσουν ένα δίκαιο σύστημα και χωρίς συγκρούσεις σε αυτό το νησί χωρίς να υπάρχει στη διακυβέρνησή τους κάποιος που δεν είναι Κύπριος. Δεν θέλω μια Κύπρο με δύο περιοχές, όμως πρέπει να αποδεχθώ και το εξής: Οι δύο κοινότητες δεν έγιναν πιο πολύ εχθρικές η μία προς την άλλη σε αυτό το στάτους κβο που συνεχίζεται για πενήντα χρόνια. Ακριβώς το αντίθετο. Έγιναν πιο φίλοι μεταξύ τους. Και οι δύο έστρεψαν το μίσος και την οργή τους προς της διοικήσεις τους. Οι Τουρκοκύπριοι βρίζουν τους δικούς τους διοικούντες, όχι τους Ελληνοκύπριους. Και οι Ελληνοκύπριοι τους δικούς τους διοικούντες. Δηλαδή, ο Τούρκος θυμώνει με τον Τούρκο πλέον και ο Έλληνας με τον Έλληνα. Αν ρωτήσεις τους Τουρκοκύπριους, θα σου πουν ότι στον νότο υπάρχει ένα πολύ πιο δίκαιο σύστημα από τον βορρά. Οι δε Ελληνοκύπριοι βρίσκουν πιο λογική τη δικαιοσύνη στον βορρά.

Έχω μια εισήγηση. Μια φανταστική εισήγηση. Ελάτε να αλλάξουμε την Αστυνομία μας και τους δικαστές μας με την σουηδική Αστυνομία και τους Σουηδούς δικαστές, για παράδειγμα. Αστυνομία και δικαστές που δεν μας γνωρίζουν καθόλου, δεν έχουν κανέναν συγγενή και φίλο εδώ και δεν έχουν κόμμα. Μήπως υπάρχει άλλος τρόπος να απαλλαχτούμε από το σύστημα του μέσου; Αν υπάρχει, πείτε τον. Η παιδεία είπατε; Σε αυτό το νησί όλες οι γενιές έμαθαν γράμματα με όποιον δάσκαλο κάθισαν. Δεν μπορέσαμε να απαλλαχτούμε από την κατοχή, δεν θα μπορέσουμε να απαλλαχτούμε ούτε και από τον μπελά του μέσου. Μήπως επειδή ο κατακτητής είναι εκείνος με τη μεγαλύτερη κοιλιά που έχει μέσον;