Μια μεγάλη απώλεια, ο Ανδρέας Σύζινος

Sevgul Uludag

caramel_cy@yahoo.com

Τηλ: 99 966518

Το βράδυ της Παρασκευής 17 Μαΐου 2024, καθώς περιπλανιέμαι στο Facebook, ξαφνικά παγώνει το αίμα μου και παθαίνω απόλυτο σοκ: Η Γιώτα, κόρη του Ανδρέα Σύζινου, έχει βάλει ανακοίνωση θανάτου για τον πατέρα της! Αμέσως προσπαθώ να τηλεφωνήσω στον Σώτο Σύζινο, τον ξάδελφό του, στην κόρη του Γιώτα, αλλά δεν μπορώ να τους βρω για αρκετή ώρα. Πρώτα είναι δυσπιστία ότι έφυγε για πάντα. Συνεχίζω να προσπαθώ να καταλάβω την ανακοίνωση θανάτου: Ναι, είναι το όνομά του -αλλά ίσως να έχει πεθάνει ένας ξάδελφος με το ίδιο όνομα. Αλλά όχι – αναγράφει τα ονόματα των δικών του παιδιών: Γιώτα, Δημήτρης, Μάνος και Χρίστος. Το βλέπω, αλλά η καρδιά μου επιμένει να μην το πιστέψει.

Όλα τελειώνουν

Ξαφνικά, όλα τα τετριμμένα πράγματα για τα οποία ανησυχούμε γίνονται ασήμαντα. Είναι σαν να ζούμε και ανησυχούμε και σχεδιάζουμε και θεωρούμε ότι θα ζήσουμε για χίλια χρόνια, αλλά ο θάνατος κρύβεται στις σκιές για να πεταχτεί και να μας θυμίσει ότι όλα είναι προσωρινά –ό,τι ζούμε, οι αγώνες μας, οι ελπίδες μας, τα όνειρά μας μπορούν να σταματήσουν από τον θάνατο και μετά τελεία και παύλα. Τίποτα περισσότερο. Όλα τελειώνουν. Επομένως, είναι μάταιο για τους ανθρώπους να έχουν μνησικακίες, να έχουν μίσος, να προσπαθούν να ανατρέψουν ο ένας τον άλλον. Όλα θα περάσουν και όλοι οι στόχοι και οι αγώνες μας θα σταματήσουν. Και δεν υπάρχει επιστροφή, δεν υπάρχει επιστροφή για άλλη μια φορά για να διορθώσεις τα πράγματα, δεν υπάρχει χρόνος να πεις ένα σωστό αντίο ή να πεις αυτά που ήθελες να πεις αλλά δεν πρόλαβες να τα πεις.

Ειλικρινής άνθρωπος

Τελικά, με παίρνει τηλέφωνο ο Σώτος Σύζινος, ο ξάδελφος του Ανδρέα. Μαθαίνω ότι έπαθε καρδιακή προσβολή στις 14:00 το απόγευμα και στις 14:30 ήταν καλύτερα. Στις 16:00 άρχισε πάλι να αισθάνεται άσχημα και η κόρη του Γιώτα τον πήρε στον γιατρό. Εκεί λιποθύμησε και δεν μπορούσε να συνέλθει. Πέθανε στην κλινική του γιατρού.

Ο Ανδρέας ήταν ένας από τους πιο ευγενικούς, ειλικρινείς, αληθινούς και φιλειρηνικούς ανθρώπους που γνώρισα ποτέ. Ποτέ δεν πλήγωσε κανέναν, ποτέ δεν είπε κάτι που θα ράγιζε την καρδιά κάποιου. Ήταν πάντα κομψός στη συμπεριφορά του και πάντα διακριτικός και γεμάτος συμπόνια και ενσυναίσθηση.

Ο Ανδρέας Σύζινος είχε μια σκληρή ζωή, αλλά αυτή η σκληρή ζωή – να χάσει τον αδελφό του στον πόλεμο, ο πατέρας του να γίνει «αγνοούμενος», η οικογένειά του να προσφυγοποιηθεί από τη Γύψου, ο αγώνας του να επιβιώσει σ’ αυτόν τον τόπο με τίποτα άλλο εκτός από τα ρούχα του, την καρδιά του και το μυαλό του, να μεγαλώσει μόνος του τέσσερα παιδιά όταν αρρώστησε η γυναίκα του, να τα αναθρέψει, να φροντίσει για κάθε τους ανάγκη, να τα αγαπήσει, να τα αγαπήσει τόσο πολύ που σου φέρνει δάκρυα στα μάτια. Έγινα μάρτυρας σε αυτό, όταν μια μέρα με κάλεσαν για φαγητό στο προσφυγικό του σπίτι στο Τσιακκιλερό στη Λάρνακα και είδα με τα ίδια μου τα μάτια, πόσο πολύ συνδεδεμένοι ήταν με τόση αγάπη.

1. Ο Ανδρέας Σύζινος στο κέντρο μαζί με Τουρκοκύπριους και Ελληνοκύπριους συγγενείς «αγνοουμένων» σε εκδήλωση στις Βρυξέλλες.

2. Στη φωτό, ο Ανδρέας μιλά σε νέους σε κατασκήνωση της ΕΔΟΝ για την ιστορία που δεν μπορούν να διαβάσουν στα σχολικά βιβλία.

Πιάστηκε στο Τζιάος

Είχα γνωρίσει τον Ανδρέα Σύζινο επειδή ο πατέρας του Δημήτρης Σύζινος ήταν «αγνοούμενος» από την 1η Σεπτεμβρίου 1974 έξω από το χωριό Τζιάος και τα οστά του βρέθηκαν σε μαζικό τάφο μαζί με άλλους επτά έξω από το Τζιάος τον Μάρτιο του 2006. Η κηδεία του έγινε το 2008 μετά την ταυτοποίησή του μέσω εξετάσεων DNA. Συνάντησα τον Ανδρέα Σύζινο στο γραφείο του Καλλή, τη μέρα της κηδείας και πήγα στην κηδεία μαζί με τον Ανδρέα Σύζινο. Στο αυτοκίνητο μαζί μας ήταν το κουτί που έδωσε ο Καλλής στον Ανδρέα: Σε αυτό υπήρχε το σήμα του αγροφύλακα Δημήτρη Σύζινου που είχε στο πουκάμισό του, το πουκάμισό του που ήταν βουτηγμένο στο αίμα όταν τον είχαν σκοτώσει κάποιοι Τουρκοκύπριοι από το Τζιάος, κάποια ψιλά στο πορτοφόλι του και ένα σακουλάκι με χώμα από εκεί που είχε θαφτεί: Ένας μαζικός τάφος έξω από το Τζιάος για τον οποίον οι αναγνώστες μου είχαν δώσει πληροφορίες στην Κυπριακή Διερευνητική Επιτροπή Αγνοουμένων.

Θαμμένος σε μαζικό τάφο

Ο Δημήτρης Σύζινος ήταν ο αγροφύλακας – αγροτικός αστυνόμος («τουρκόπουλο») της Γύψου. Επειδή ήταν αγροφύλακας, γνώριζε πολλούς Τουρκοκύπριους από τα χωριά γύρω από τη Γύψου και είχε πολύ καλές σχέσεις μαζί τους. Όταν άρχισε ο πόλεμος το 1974, αυτός και η γυναίκα του παρέμειναν στο χωριό, δεν έφυγαν. Όταν όμως στις 14 Αυγούστου του 1974 έσπασε η γραμμή στη Μια Μηλιά, ο Ανδρέας Σύζινος πήρε τη μικρή μοτοσυκλέτα και πήγε να δει τη γυναίκα και τα παιδιά του αδελφού του και έφυγαν όλοι μαζί με ένα φορτηγό. Ο Ανδρέας είπε στη μητέρα του και στον πατέρα του να φύγουν, αλλά εκείνοι παρέμειναν στο χωριό.

Την 1η Σεπτεμβρίου 1974, οι Τούρκοι και οι Τουρκοκύπριοι στρατιώτες θα τους συγκεντρώσουν όλους στο κέντρο του χωριού για να χωρίσουν τους άντρες από τις γυναίκες. Πήραν τους άντρες ως αιχμαλώτους πολέμου στη Λευκωσία και οι γυναίκες παρέμειναν στο χωριό. Έβαλαν τον Δημήτρη Σύζινο μαζί με άλλους δύο αγροφύλακες σε ένα μικρό αυτοκίνητο και τους υπόλοιπους Ελληνοκύπριους σε τρία λεωφορεία. Και ξεκίνησαν για να πάνε στη Λευκωσία. Στον δρόμο τους, κάποιοι θυμωμένοι Τουρκοκύπριοι από το Τζιάος σταμάτησαν τα τρία λεωφορεία και το αυτοκίνητο που μετέφερε τον Δημήτρη Σύζινο. Τον πήραν αυτόν και τους άλλους δύο Ελληνοκύπριους αστυφύλακες και πέντε αιχμαλώτους πολέμου από τα λεωφορεία, δηλαδή συνολικά οκτώ Ελληνοκύπριους που έρχονταν από τη Γύψου. Και «εξαφανίστηκαν» την 1η Σεπτεμβρίου 1974 στο Τζιάος. Δολοφονήθηκαν και θάφτηκαν σε ένα μαζικό τάφο λίγο έξω από το Τζιάος, ο οποίος ανασκάφτηκε το 2006.

Δολοφονίες και θηριωδίες

Ο Ανδρέας Σύζινος συνέδεσε αυτές τις δολοφονίες με τη σφαγή 126 Τουρκοκυπρίων γυναικών, παιδιών και ηλικιωμένων από την ΕΟΚΑ Β στα χωριά Μαράθα-Σανταλλάρης-Αλόα και το εξέφρασε δημόσια πολλές φορές. Ακόμα και στον επικήδειο λόγο που έγραψε και διάβασε ο υπέροχος γιος του Δημήτρης Σύζινος, τόνιζε αυτό το γεγονός. Παρεβρέθηκα στην κηδεία και γίναμε καλοί οικογενειακοί φίλοι και όποτε πηγαίναμε στα Περβόλια Λάρνακας, κανονίζαμε να έρθει να επισκεφθεί εμένα και τον άντρα μου και πηγαίναμε για φαγητό στον «Φάνο» ή μαγειρεύαμε στο διαμέρισμα που νοικιάζαμε στο Δημοσιογραφικό Χωριό. Ένας χαλαρός άνθρωπος, πάντα χαμογελαστός και προσπαθούσε να κάνει το καλύτερο από ό,τι του έριχνε η ζωή. Πάντα αισιόδοξος και θετικός.

Δουλέψαμε μαζί

Συνεργαστήκαμε με τον Ανδρέα Σύζινο για πολλά χρόνια –εθελοντικά, ως ανθρωπιστικό καθήκον, όχι στο πλαίσιο κάποιου «προγράμματος» ή «χρηματοδότησης»– προκειμένου να αποκαλύψουμε τις ιστορίες των «αγνοουμένων». Με βοήθησε πολύ να βρω πληροφορίες, να διευθετήσω συνεντεύξεις, να κάνω μεταφράσεις, να κανονίσω μάρτυρες να έρθουν και να μας δείξουν πιθανούς τόπους ταφής. Ένας τέτοιος μάρτυρας ήταν ο Φλωρέντζος Παναγή (Φούντζος) που ο Ανδρέας Σύζινος είχε πάρει μαζί μας στη Γύψου για να μας δείξει κάποιους πιθανούς τόπους ταφής στις 20 Ιανουαρίου 2009. Είχα δείξει αυτούς τους πιθανούς τόπους ταφής στην Κυπριακή Διερευνητική Επιτροπή Αγνοουμένων τον Μάρτιο του 2009, αλλά χρειάστηκαν 13 χρόνια για να σκάψουν αυτό το πηγάδι! Και όταν έσκαψαν, βρήκαν τα οστά τεσσάρων αγνοουμένων θαμμένα στο πηγάδι. Ο Φούντζος μας έδειξε επίσης ένα άλλο τόπο ταφής όπου είχαν θαφτεί περίπου 20 Ελληνοκύπριοι που είχαν πεθάνει λόγω των σκληρών συνθηκών στο «στρατόπεδο» που είχε γίνει η Γύψου –ήταν ένα άλλο πηγάδι κοντά στο σχολείο. Και επίσης άλλοι Ελληνοκύπριοι μάρτυρες που βρήκε ο Σύζινος, μας είπαν πως κάποιοι Ελληνοκύπριοι είχαν θαφτεί στο νεκροταφείο της Γύψου –και εκεί η ΔΕΑ βρήκε τα οστά όσων είχαν θαφτεί μετά τον πόλεμο του 1974.

ΞΕΧΩΡΙΣΤΟ

Μαζί μπορούμε

Ο Ανδρέας Σύζινος ήταν ένας από τους ιδρυτές της δικοινοτικής οργάνωσης συγγενών αγνοουμένων και θυμάτων πολέμου «Μαζί Μπορούμε!» και συμμετείχε σε πολλές δραστηριότητες στην Κύπρο και στο εξωτερικό για να μιλήσει για την πραγματική αλήθεια των όσων συνέβησαν στο παρελθόν στην Κύπρο και ενθάρρυνε τη νεολαία για την ειρήνη και τη συμφιλίωση στην Κύπρο.

Ήταν τιμή μου να τον γνωρίσω, να του πάρω συνέντευξη, να γίνουμε φίλοι και για πολλά χρόνια να συνεργαστώ μαζί του στο ανθρωπιστικό έργο της εξεύρεσης της τύχης των αγνοουμένων και από τις δύο κοινότητές μας.

Η απώλεια του Ανδρέα Σύζινου είναι μια τεράστια απώλεια για τη χώρα μας. Ένας θαρραλέος, ευγενικός άνθρωπος σαν κι αυτόν είναι δύσκολο να βρεθεί.

Συμμερίζομαι τον πόνο της αγαπημένης του οικογένειας και των φίλων του.

Ας αναπαυθείς εν ειρήνη, αγαπημένε μου φίλε Ανδρέα Σύζινε, ήταν τιμή μου που ήμουν φίλη σου και μοιράστηκα μαζί σου τόσες πολλές δραστηριότητες για την ειρήνη, τη συμφιλίωση και την κατανόηση, καθώς και καλές αναμνήσεις που μας συνέδεαν βαθιά. Είθε η Κύπρος να έχει πολλά παιδιά σαν εσένα.

Τέταρτος από αριστερά, μαζί με Τουρκοκύπριους και Ελληνοκύπριους συγγενείς «αγνοουμένων» και τη Sevgul από το «Μαζί Μπορούμε!» σε μια εκδήλωση στο Βερολίνο.