Νοσταλγήσαμε συλλαλητήριο για την ελευθερία

Κοιτάζω τις δημοσκοπήσεις που γίνονται στην κοινότητά μας μέχρι σήμερα. Ερωτάται ο πληθυσμός: Ποιο είναι το μεγαλύτερό σας πρόβλημα; Τα απαριθμούν: Οικονομία. Ανεργία. Κομματισμός. Διαφθορά. Το αντιλαμβάνεστε; Ουδέποτε κανείς είπε «ελευθερία» ή «δημοκρατία» κ.λπ. Εμείς λέμε «είμαστε υπό εισβολή και κατοχή», όμως η πλειονότητα στην κοινότητα πιστεύει ότι είναι ελεύθερη. Δεν έχει κάποια έγνοια που ονομάζεται ελευθερία ή δημοκρατία. Είχε όταν χτυπιόταν στα φυλάκια με τους Ελληνοκύπριους πριν το 1974. Τώρα δεν έχει! Οι ποιητές εκείνων των χρόνων έγραψαν πολλά ποιήματα για την ελευθερία. Σε ένα ποίημά του, ο Ορμπάι Ντελιτζέιρμακ έλεγε για παράδειγμα ότι «ο έρωτας δεν έχει γεύση όταν δεν είναι ελεύθερος». Υπήρχε πάντα μια νοσταλγία για την ελευθερία στα ποιήματα του Σουλεϊμάν Ουλουτσαμγίκλ, ο οποίος έπεσε στην Τηλλυρία. Κάνοντας έκκληση στην Τουρκία για να επέμβει στο νησί, λέει «έλα ρε διάολε». Ύστερα ο Μεχμέτ Γιασίν έγραψε ότι «το ποίημά μας ήταν ένα όπλο του ιμπεριαλισμού». Ναι, αυτά τα εθνικά ποιήματα ίσως να βόλευαν τις ξένες δυνάμεις που έβαζαν τις δύο κοινότητες να συγκρούονται στο νησί, όμως ποτέ δεν γράφτηκαν για να γίνουν υλικό γι’ αυτό. Ήταν τα χρόνια της φωτιάς και της προδοσίας. Αργότερα αντιληφθήκαμε πάρα πολλά πράγματα που δεν αντιλαμβανόμασταν τότε. Ύστερα καταλάβαμε. Η Λευκωσία είχε γίνει για όλους μας ένα γκέτο στο οποίο για πέντε χρόνια δεν μπορούσαμε να δούμε τη θάλασσα. Θυμάμαι την πρώτη μέρα που πήγαμε στην Κερύνεια και ατενίσαμε τη θάλασσα πέντε χρόνια αργότερα, όταν η ελληνοκυπριακή πλευρά άνοιξε μονομερώς τις πόρτες το 1968.

Εδώ υπήρχε πλέον μια κοινότητα που πίστευε ότι απέκτησε την ελευθερία της μετά το 1974. Είχε υποδεχτεί με μεγάλο ενθουσιασμό το τουρκικό τανκ που ήρθε μέχρι το Σαράι. Όλοι έβλεπαν τον τουρκικό στρατό ως τον στρατό που μας έσωσε από τις ελληνοκυπριακές ωμότητες. Όμως, σύντομα καταλάβαμε ότι ουσιαστικά τώρα είμαστε όμηροι. Το παρομοιάζω αυτό με την κατάσταση που υπήρχε κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο Κόκκινος Στρατός, ο οποίος διέλυσε τον στρατό του Χίτλερ στο Στάλινγκραντ, προέλαυνε προς το Βερολίνο πλέον κυνηγώντας τους Ναζί. Απελευθέρωσαν την Τσεχοσλοβακία, την Πολωνία, τη Ρουμανία, τη Βουλγαρία από τον ζυγό του Χίτλερ. Όπως το τουρκικό τανκ έτυχε υποδοχής με ενθουσιασμό από τον λαό στο Σαράι, τέτοιας υποδοχής έτυχαν και οι ένδοξοι στρατιώτες του Κόκκινου Στρατού στις χώρες τις οποίες απελευθέρωσαν. Με λουλούδια. Με φιλιά. Με χορούς και τραγούδια. Σύντομα όλοι κατάλαβαν την πικρή πραγματικότητα. Απελευθερώθηκαν από τους Γερμανούς φασίστες, όμως αυτή τη φορά έγιναν όμηροι των Σοβιετικών. Ύστερα μίσησαν τόσο πολύ εκείνους που τους έσωσαν από την καταπίεση, έγιναν τόσο πολύ εχθροί τους που δεν μπορεί να περιγραφεί με λόγια. Στην Ουγγαρία το 1956 και στην Τσεχοσλοβακία το 1968 ξεσηκώθηκαν ενάντια τους απελευθερωτές τους. Και στο τέλος καταστάληκαν από τα σοβιετικά τανκ.

Η δική μας κατάσταση εδώ δεν διαφέρει καθόλου από εκείνους. Ο «απελευθερωτής» μας μάς πήρε τα πάντα. Μας έδεσε στον ίδιο με σχοινιά με τέτοιο τρόπο που κανείς δεν μπορούσε να κουνηθεί από τη θέση του. Χαράχθηκε ένα πλαίσιο και στην ελευθερία και στη δημοκρατία. Ένα όριο. Δεν αναγνωρίστηκε δικαίωμα ζωής εδώ σε όσους βγαίνουν εκτός αυτού του ορίου. Δημιούργησαν μια κοινωνία-κόλακα που δηλώνει υποταγή στον κατακτητή της. Κράτησαν τον εαυτό τους εκτός της ελευθερίας λόγου και έκφρασής μας. Επιβράβευσαν τους κόλακες, τιμώρησαν όσους επέμειναν να μην υποταχθούν. Η ελληνοκυπριακή καταπίεση μετατράπηκε σε τουρκική καταπίεση. Μάλιστα βγήκαν κάποιοι που είπαν ότι «ακόμα και οι γκιαούρηδες δεν μας έκαναν όσα μας κάνουν αυτοί». Έζησαν στη μάντρα στην οποία είχαν κλειστεί για 29 χρόνια μετά το 1974 υπομένοντας κάθε είδους ρεζιλίκι. Ιδού, για τον λόγο αυτό πήραν βαθιά ανάσα μόλις άνοιξαν οι πόρτες και πέρασαν απέναντι. Διότι είχε κλείσει ο πνεύμονάς τους. Πνίγονταν πλέον.

Παρά το γεγονός ότι έτσι είχαν τα πράγματα, πάλι δεν έχουν καταλάβει ότι το μεγαλύτερο πρόβλημά τους είναι η ελευθερία. Ίσως να το καταλάβαιναν, αν οι κατακτητές δεν ήταν Τούρκοι, αλλά ένα άλλο έθνος. Όμως, δεν μπόρεσαν να καταλάβουν πώς θα μπορούσε ο Τούρκος να αιχμαλωτίσει τον Τούρκο. Όμως, αν ήταν άλλος κατακτητής και όχι Τούρκος, δεν θα μπορούσε να κάνει περισσότερα από αυτά που κάνει η Τουρκία εδώ. Ιδού, το τελευταίο συλλαλητήριο που έγινε την Παρασκευή το βράδυ ήταν ένα συλλαλητήριο «για τη φτωχοποίηση και τη διαφθορά». Δεν ήταν συλλαλητήριο για την ελευθερία!