«Τα κόμματα και η άνοδος του ΕΛΑΜ», του Χρήστου Πουργουρίδη

Παντού στον κόσμο σήμερα ανθεί ο λαϊκισμός –και παρόλο που συνδέεται με πολλά πρόσωπα και πυροδοτείται από διαφορετικά αίτια σε κάθε χώρα, εντούτοις σε όλες τις περιπτώσεις εκμεταλλεύεται τη δυσφορία του εκλογικού σώματος (για την ανεργία, τη μετανάστευση, τη διαφθορά, την εγκληματικότητα, τον φόβο για το μέλλον). Οι λαϊκιστές εκμεταλλεύονται αυτήν ακριβώς τη δυσφορία και τον φόβο, ώστε να προάγουν την εχθρότητα, και όχι σπάνια το μίσος προς τους μετανάστες, τη δυσπιστία προς την αποτελεσματικότητα του δημοκρατικού πολιτεύματος και την ξενοφοβία. Είναι παντού φανερό ότι οι πολίτες διακατέχονται από έντονη επιθυμία για αλλαγή. Οι λόγοι αυτής της επιθυμίας ποικίλλουν από χώρα σε χώρα αλλά υπάρχουν κάποιοι που είναι κοινοί: Από την Ιαπωνία μέχρι τη Χιλή και από τη Νέα Ζηλανδία μέχρι τη Σουηδία οι πολίτες αισθάνονται ότι οι πολιτικοί δεν κάνουν αρκετά για να αντιμετωπίσουν αυτά που τους ανησυχούν.

Στη δική μας περιοχή του πλανήτη, τη νότια Ευρώπη (Κύπρο, Ελλάδα, Ιταλία, Μάλτα, Ισπανία), τα τελευταία χρόνια ανησυχεί ιδιαίτερα τους πολίτες η μετανάστευση, η διαφθορά και η συμπεριφορά των πολιτικών. Θεωρούν ότι το πολιτικό προσωπικό των παραδοσιακών κομμάτων ενδιαφέρεται κυρίως για την επανεκλογή του και τους καρπούς, νομίμους και παρανόμους, της εξουσίας. Έτσι μια μεγάλη μερίδα αναζητά την αλλαγή και απαλλαγή από τους πολιτικούς που στελεχώνουν τα παραδοσιακά κόμματα. Ωστόσο, η αλλαγή χάριν της αλλαγής είναι εξαιρετικά επικίνδυνη, ιδίως όταν υπαγορεύεται από προκαταλήψεις και συναισθηματισμούς. Η πολιτική ιστορία της Ευρώπης των τελευταίων τριών αιώνων διδάσκει ότι μονάχα η συνετή και βαθμιαία αλλαγή είναι εκείνη που μπορεί να αποδειχθεί ελπιδοφόρα σε έναν μακροπρόθεσμο ορίζοντα. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο, παρά τη βαθύτατή μου απογοήτευση από τη στάση που τήρησε ο Δημοκρατικός Συναγερμός έναντι της απαράδεκτης συμπεριφοράς του Ν. Αναστασιάδη τόσο στο Κυπριακό όσο και σε αρκετά θέματα εσωτερικής διακυβέρνησης, συνέχισα να είμαι μέλος του κόμματος και να προσπαθώ να πείσω την ηγεσία να κάνει αυτοκριτική, να αναγνωρίσει δημόσια τα λάθη και να χαράξει μια νέα πορεία απαλλαγμένη από τα βαρίδια του παρελθόντος.

Μόνο με τέτοιες θαρραλέες πολιτικές κινήσεις από τον ΔΗΣΥ αλλά και από τα άλλα παραδοσιακά κόμματα θα πειστούν οι πολίτες να μην ακολουθήσουν τις σειρήνες του λαϊκισμού. Κουράστηκα να γράφω και να λέω ότι ο ΔΗΣΥ και τα άλλα παραδοσιακά κόμματα οφείλουν να επιμένουν και να εξηγούν για ποιους λόγους οι πολιτικές του ΕΛΑΜ και άλλων παρόμοιων καταστάσεων είναι στην καλύτερη περίπτωση άχρηστες και στη χειρότερη επικίνδυνες. Τα κόμματα αυτά οφείλουν να απαντήσουν στις φανφάρες του ΕΛΑΜ ότι υπάρχουν ζητήματα πάνω στα οποία συμφωνούν, αντί να προβάλλουν συνεχώς τις διαφορετικές απόψεις τους, οι οποίες είναι φυσιολογικό να υπάρχουν όταν συζητιούνται τόσο πολύπλοκα κοινωνικά προβλήματα. Τα κόμματα αυτά θα πρέπει να συνεργαστούν για να εμποδίσουν το ΕΛΑΜ και τους κάθε λογής όμοιούς του από το να εκμεταλλεύονται με επιδεξιότητα την άγνοια του εκλογικού σώματος και τις γνωστικές προκαταλήψεις των πολιτών: την εμπιστοσύνη μας στις αρχικές μας εντυπώσεις, το πόσο ευάλωτοι είμαστε απέναντι σε γοητευτικά αλλά ατεκμηρίωτα αφηγήματα, την τάση μας να πιστεύουμε αυτό που θέλουμε να δούμε. Ως λαός ίσως να αποτελούμε το χειρότερο παγκόσμιο φαινόμενο λαού που πιστεύει εκείνο που θέλει να πιστέψει και όχι αυτό που τα τεκμήρια μας οδηγούν να πιστέψουμε. Όχι μόνο υφιστάμεθα τις γνωστικές προκαταλήψεις μας, αλλά συχνά τις αναζητούμε και στον ξύπνιο μας και στον ύπνο μας…

Ερμηνεύουμε τα γεγονότα μέσα από το πρίσμα των πεποιθήσεών μας, διαβάζουμε εφημερίδες, παρακολουθούμε τηλεοπτικούς και ραδιοφωνικούς σταθμούς και κάνουμε παρέα με ανθρώπους που ενισχύουν τις πεποιθήσεις μας, με αποτέλεσμα να εμμένουμε στις πεποιθήσεις αυτές, είτε είναι σωστές είτε λανθασμένες. Είμεθα ένας λαός που αρνείται πεισματικά να αποδεχτεί το προφανές. Θέλουμε να πιστεύουμε ότι τα ατυχήματα και οι ασθένειες συμβαίνουν μόνο στους άλλους και όχι σ’ εμάς ή στους οικείους μας –μια πεποίθηση που μας οδηγεί σε ολέθριες συμπεριφορές, όπως στο να οδηγούμε απρόσεκτα, στο να μολύνουμε το περιβάλλον και άλλα. Και τα κόμματα μπροστά στο φαινόμενο αυτό, αντί να προσφέρουν στους πολίτες πληροφόρηση που θα τους φωτίσει και θα τους προβληματίσει, επιδίδονται σε κοκορομαχίες οι οποίες τους καλλιεργούν ακόμα περισσότερο την επιθυμία να πιστεύουν ό,τι θέλουν να πιστέψουν. Και αγανακτισμένοι να ζητούν την αλλαγή χάριν της αλλαγής. Ναι, ο τόπος θέλει αλλαγή! Και μάλιστα αλλαγή εκ θεμελίων. Αλλά αλλαγές που να 'ναι σχεδιασμένες με σκοπό τη βελτίωση, την πρόοδο και την επίτευξη συγκεκριμένων στόχων. Όχι αλλαγές που να βασίζονται στις παρορμήσεις και στις προκαταλήψεις.

Οι αλλαγές που απαιτούνται για να αντιμετωπισθούν ο λαϊκισμός και η Ακροδεξιά επιβάλλουν στα παραδοσιακά κόμματα να συνεργαστούν σε σημαντικούς τομείς με ειλικρίνεια για να εξασφαλίσουν την ενεργή υποστήριξη της κοινωνίας. Μέσα από την ειλικρινή συνεργασία να δώσουν το παράδειγμα, να πείσουν, να εμπνεύσουν και να κερδίσουν τη δέσμευση των πολιτών. Αν τα παραδοσιακά κόμματα συνεχίσουν να δίδουν την εντύπωση στους πολίτες ότι ο λόγος ύπαρξής τους είναι η κατάκτηση και η διατήρηση της εξουσίας τόσο κεντρικά όσο και τοπικά, και όχι η συνεισφορά τους στο συμφέρον, στην πρόοδο και στην ευημερία της κοινωνίας, θα βρεθούν προ μεγάλων εκπλήξεων. Θα πρέπει να αντιμετωπισθεί εδώ και τώρα η πεποίθηση που διαμορφώθηκε στις συνειδήσεις μεγάλων στρωμάτων της κοινωνίας ότι το πολιτικό σύστημα του τόπου αδυνατεί να δώσει λύσεις επειδή δεν αντλεί πλέον τη δύναμη του από την κοινωνία, αλλά από τα τεράστια οικονομικά συμφέροντα των οποίων τα κύρια χαρακτηριστικά είναι η αδικία, η αναλγησία, η απληστία, η αδιαφάνεια, η ανεντιμότητα, ο κυνισμός, ο δαρβινισμός και ο μακιαβελισμός.