Το Διεθνές Δικαστήριο και το έγκλημα της γενοκτονίας

Ο όρος γενοκτονία επινοήθηκε το 1944, στον απόηχο του Ολοκαυτώματος, από τον Πολωνοεβραίο δικηγόρο Ραφαήλ Λέμκιν (Raphael Lemkin), στην προσπάθεια του να αποδώσει εννοιολογικά την ιστορική μοναδικότητα της μαζικής εξόντωσης των Εβραίων από τους Ναζί.

Ως γενοκτονία («γένος» και «κτείνω») ορίζονται «οι πράξεις, οι οποίες διαπράττονται βάση συντονισμένου σχεδίου με σκοπό την καταστροφή, εξ ολοκλήρου ή εν μέρει, μιας εθνικής, εθνοτικής, φυλετικής ή θρησκευτικής ομάδας».

O όρος αναγνωρίστηκε επίσημα με την υπογραφή της Σύμβασης για την Πρόληψη και Καταστολή του Εγκλήματος της Γενοκτονίας των Ηνωμένων Εθνών το 1948.

Ωστόσο, όπως έχει καταστήσει σαφές το ίδιο το Διεθνές Δικαστήριο, η χρήση βίας, ακόμη και σε μεγάλη κλίμακα, «δεν μπορεί από μόνη της να συνιστά πράξη γενοκτονίας». Η κατάχρηση της λέξης «γενοκτονία» είναι ανησυχητική και απειλεί να αποκηρύξει τον ειδικό χαρακτήρα της. Αν σχεδόν κάθε μορφή πολεμικής σύρραξης θεωρείται γενοκτονία, τότε η έννοια χάνει ουσιαστικά το νόημά της και εξισώνεται αξιακά με οφθαλμοφανώς ελάσσονα συμβάντα.

Στις 7 Οκτωβρίου, η Χαμάς και άλλες τρομοκρατικές ομάδες εξαπέλυσαν μια πρωτοφανή αιφνιδιαστική επίθεση εναντίον του Ισραήλ. Με μια άνευ προηγουμένου αγριότητα διέπραξαν δολοφονίες, βασανιστήρια, βιασμούς και ακρωτηριασμούς περισσότερων από 1.200 Ισραηλινών και απήγαγαν ως ομήρους 240 ανθρώπους, μεταξύ των οποίων βρέφη, ηλικιωμένους και ασθενείς. Οι θηριωδίες της Χαμάς παραβιάζουν πλήρως το Διεθνές Ανθρωπιστικό Δίκαιο, το ίδιο και η βάναυση μεταχείριση των αιχμαλώτων, οι οποίοι εξακολουθούν να κρατούνται σε άθλιες συνθήκες στη Γάζα, χωρίς να επιτρέπεται σε ομάδες του Ερυθρού Σταυρού να τους επισκεφθούν για να εγγυηθούν ότι είναι καλά και για να τους διανείμουν φάρμακα.

Το Ισραήλ απάντησε σε αυτή την πρωτοφανή επίθεση αποφασιστικά και με σθένος. Αναμφίβολα, το Ισραήλ έχει δικαίωμα και καθήκον να υπερασπίζεται τους πολίτες του, επιχειρώντας για την απελευθέρωση των ομήρων, για την εξάρθρωση των στρατιωτικών δυνατοτήτων της Χαμάς και για την αποτροπή επιθετικών ενεργειών στο έδαφος και εναντίον των πολίτων του. Άλλωστε, ο καταστατικός χάρτης της οργάνωσης αναφέρει ρητά την ακλόνητη δέσμευση της Χαμάς στον στόχο της για ολοκληρωτική καταστροφή του Ισραήλ.

Δεν μπορεί να κατηγορείται το Ισραήλ για χρήση της στρατιωτικής δύναμης που διαθέτει για την νόμιμη υπεράσπιση των πολιτών της χώρας από περαιτέρω επιθέσεις, όπως ορίζουν οι νόμοι του πολέμου. Οι Ισραηλινές Αμυντικές Δυνάμεις έχουν επεξηγήσει κατ’επανάληψη ότι στόχος τους είναι οι τρομοκράτες και οι στρατιωτικές υποδομές, και όχι οι Παλαιστίνιοι πολίτες.

Οι σκληρές μάχες και το μέγεθος των παράπλευρων απωλειών στη Γάζα, οφείλονται σε μεγάλο βαθμό στην στρατηγική της Χαμάς να ενσωματώνει τους μαχητές της σε μη στρατιωτικές υποδομές, συμπεριλαμβανομένων τζαμιών, νοσοκομείων, σχολείων και εγκαταστάσεων του ΟΗΕ, τακτικές που συνιστούν προφανή εγκλήματα πολέμου.

Η Χαμάς χρησιμοποιεί αμάχους ως ανθρώπινες ασπίδες και πασχίζει να αυξήσει τον αριθμό των θυμάτων, με σκοπό να κινητοποιήσει την κοινή γνώμη εναντίον του Ισραήλ.

Οι ισραηλινές δυνάμεις αναγκάστηκαν να εμπλακούν σε έναν ασύμμετρο πόλεμο, που προετοίμαζε η Χαμάς για πάνω από μια δεκαετία, κατασκευάζοντας ένα απαράμιλλο υπόγειο δίκτυο σηράγγων κάτω από πυκνοκατοικημένες αστικές περιοχές.

Στις 29 Δεκεμβρίου 2023, η Νότια Αφρική προσέφυγε στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης ζητώντας να ξεκινήσουν οι διαδικασίες ώστε να κριθεί εάν το Ισραήλ έχει προβεί σε «γενοκτονικές πράξεις» στη Λωρίδα της Γάζας. Η κατάχρηση της Σύμβασης για τη Γενοκτονία είναι εξοργιστική.

Η Νότια Αφρική στηρίζει την υπόθεσή της σε δύο ισχυρισμούς, κανένας από τους οποίους δεν ευσταθεί. Ο πρώτος, είναι η καταστροφή και ο αριθμός απωλειών αμάχων στη Γάζα. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο πόλεμος στη Γάζα ήταν καταστροφικός για τον άμαχο πληθυσμό. Ωστόσο, αυτό δεν καταδεικνύει ότι διαπράχθηκε γενοκτονία.

Ο δεύτερος ισχυρισμός, είναι πως δηλώσεις Ισραηλινών αξιωματούχων ή πρώην αξιωματούχων υποδηλώνουν «πρόθεση διάπραξη γενοκτονίας». Τα αποσπάσματα των δηλώσεων όμως που χρησιμοποιούνται δεν είναι πειστικά και σαφώς δεν αντικατοπτρίζουν τις ενέργειες του Ισραήλ στην πράξη. Κάποια ειπώθηκαν υπό συναισθηματική φόρτιση, στον απόηχο της μαζικής σφαγής και των φρικαλεοτήτων που διαπράχθηκαν στις 7 Οκτωβρίου, ένα τόσο τραγικό γεγονός που θα ταρακουνούσε συθέμελα κάθε πολιτισμένη χώρα. Προφανώς και θα ήταν καλύτερα αν δεν είχαν ειπωθεί τέτοιες δηλώσεις, όμως αυτό πόρρω απέχει από οποιαδήποτε απόδειξη πρόθεσης. Επιπλέον, πρόκειται για μια άκρως επιλεκτική συλλογή, αγνοώντας πλήρως πολυάριθμες άλλες δηλώσεις πολιτικών και στρατιωτικών ηγετών της χώρας, που διατυπώνουν με ρητό τρόπο την πραγματική και επίσημη τακτική που ακολουθείται, για ελαχιστοποίηση παράπλευρων απωλειών.

Η απτή και ξεκάθαρη απόδειξη έλλειψης οποιασδήποτε πρόθεσης για διάπραξη γενοκτονίας από μέρους του Ισραήλ, είναι οι σταθερές και συνεχείς προσπάθειες να διευκολύνει την παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας στη Λωρίδα της Γάζας και τα προληπτικά μέτρα, που έχουν στόχο την ελαχιστοποίηση κατά το δυνατόν της ζημιάς για τον άμαχο πληθυσμό, συμπεριλαμβανομένων προειδοποιήσεων για επικείμενα χτυπήματα, κάτι που σε πολλές περιπτώσεις αυξάνει τον κίνδυνο για τους ίδιους τους στρατιώτες μας. Ο εκπρόσωπος του Εθνικού Συμβουλίου Ασφαλείας των ΗΠΑ (NSC) έχει δηλώσει ότι το Ισραήλ «έχει δημοσιεύσει ψηφιακούς χάρτες με τη Γάζα χωρισμένη σε ζώνες, για να καθοδηγηθούν οι κάτοικοι σε ασφαλέστερες περιοχές, εκτός του πεδίου του μαχών. Αυτό είναι βασικά σαν να πυροβολείς τα πόδια σου, και πολύ λίγοι στρατοί στον κόσμο θα το έκαναν αυτό». Καθόλου δεν μοιάζει με γενοκτονική πρόθεση.

Με τις μνήμες του Ολοκαυτώματος και την προσήλωση του Ισραήλ στις αξίες που καθαγιάζουν τη ζωή, ο ισχυρισμός για διάπραξη γενοκτονίας από μέρους του Ισραήλ είναι ιδιαίτερα οδυνηρός. Πρόκειται για μια σύγχρονη έκφανση των επίμονων αρνητικών στερεοτύπων για τους Εβραίους, με την ενοχοποίηση τους για τα ίδια εγκλήματα που είχαν διεξαχθεί εναντίον τους.