Για τους συνανθρώπους μας που πονούν

Ο φίλος αναγνώστης της στήλης Αντρέας Ιγνατίου με παρακάλεσε να ασχοληθώ και λίγο με την εσωτερική διακυβέρνηση της χώρας μας και ειδικότερα με τους πολίτες της τρίτης ηλικίας και αρρώστους και προσθέτει «Ούτε ένα ποτήρι νερό δεν είδαν πάσχοντες». Με ευχαρίστηση ανταποκρίνομαι. Η αναφορά του κ. Ιγνατίου ότι ούτε ένα ποτήρι νερό δεν είδαν πάσχοντες μου θύμισε το ακόλουθο περιστατικό: Πριν από δύο χρόνια περίπου δικό μου πρόσωπο ενεπλάκη σε τροχαίο. Είχε κτυπήσει στο κεφάλι, τίποτα το ιδιαίτερα σοβαρό, αλλά έπρεπε να γίνουν οι αναγκαίες εξετάσεις για να διακριβωθεί μήπως είχε κάποια σοβαρή εσωτερική βλάβη. Παρέμεινε στον χώρο των πρώτων βοηθειών για 7-8 ώρες εν αναμονή των αποτελεσμάτων του αξονικού και των άλλων αναλύσεων.

Στο διάστημα αυτό δεν της προσφέρθηκε ούτε ένα ποτήρι νερό, ούτε ένα ζεστό ρόφημα. Αλλ' ούτε και η παραμικρή ενημέρωση ως προς του που οφείλετο αυτή η πολύωρη αναμονή. Κάποιοι θα πουν ότι αυτά είναι μικρά ζητήματα και δεν επηρεάζουν την ποιότητα των προσφερόμενων ιατρικών και νοσηλευτικών υπηρεσιών. Δεν συμφωνώ. Μπορεί να είναι μικρά αλλά σημαντικά. Ένας ασθενής που βρίσκεται στον χώρο των Επειγόντων Περιστατικών έχει ανάγκη από πλήρη ενημέρωση ως προς τις εξετάσεις που γίνονται αλλά και ανάγκη από ένα ρόφημα όταν βρίσκεται στον χώρο για πολλές ώρες. Αυτά είναι απλά πράγματα, με ελάχιστο ή μηδαμινό κόστος αλλά πολύ σημαντικά για τον ασθενή. Δυστυχώς, το νοσηλευτικό και ιατρικό προσωπικό είτε λόγω φόρτου εργασίας είτε λόγω λανθασμένης δημοσιοϋπαλληλικής νοοτροπίας δεν δίδει στα θέματα αυτά τη σημασία που πρέπει. Κι όμως, στο δικό μου μυαλό αυτά και πολλά άλλα προβλήματα μέσα στα δημόσια νοσηλευτήρια θα μπορούσαν να είχαν αντιμετωπισθεί με λίγη περισσότερη αγάπη. Μπορείς να αγαπήσεις τον πλησίον σου όπως αγαπάς τον εαυτό σου; Να του δείξεις το ίδιο ενδιαφέρον που δείχνεις και για σένα, την ίδια προσοχή, την ίδια περιποίηση, την ίδια φροντίδα. Αν όλοι όσοι εργάζονται στα δημόσια νοσηλευτήρια μπορούσαν να αποβάλουν από το μυαλό τους πως όλα αυτά που βλέπουν είναι για τους άλλους. Και ότι όλοι αυτοί που βρέθηκαν μπροστά στην αρρώστια δεν είναι κάτι διαφορετικό από τους ίδιους τα πράγματα θα ήσαν πολύ διαφορετικά.

Θυμάμαι πριν πολλά χρόνια επισκέφθηκα τη γυναίκα ενός φίλου μου σε νοσοκομείο του Στρασβούργου που έπασχε από καρκίνο. Στον τοίχο του διαδρόμου προς το δωμάτιο της ασθενούς υπήρχε η φωτογραφία μιας νοσοκόμας που βραβεύτηκε ως η νοσοκόμα της χρονιάς από τις τοπικές αρχές. Στο δωμάτιο υπήρχε ένα φυλλάδιο πάλιν με τη φωτογραφία της και λίγα λόγια επεξηγηματικά του βραβείου στα γαλλικά και γερμανικά. Τα γαλλικά μου ήσαν λίγα και γερμανικά ήξερα μόνο τις λέξεις καλημέρα, καληνύχτα και πρόγευμα. Ο φίλος μου ήξερε άπταιστα και τις δύο γλώσσες και μου μετάφρασε συνοπτικά στα αγγλικά. Έμεινα να θαυμάζω την άγνωστή μου νοσοκόμα που η φιλοσοφία της απέναντι στους ασθενείς της ήταν όλο αγάπη γιατί ήσαν και αυτοί άνθρωποι με ψυχή, με σάρκα και οστά, με έγνοιες, με προβληματισμούς, καλοί άνθρωποι, που δεν έφταιξαν σε τίποτε απολύτως. Δεν το προγραμμάτισαν, δεν το περίμεναν, δεν το ήθελαν και δεν το ζήτησαν. Απλά τους ήρθε η αρρώστια. Και με όποιο τρόπο είχε στη διάθεσή της έκανε ό,τι μπορούσε να ανακουφίσει τον πόνο τους. Το σύνθημά της ήταν: Δεν είναι τα άσχημα «μόνο για τους άλλους». Προσέγγιση απέναντι στους ασθενείς συνανθρώπους πρέπει να αλλάξουν και αυτοί που παίρνουν τις πολιτικές αποφάσεις. Να πάψουν να βλέπουν τους ασθενείς σαν αριθμούς και στατιστικά δεδομένα. Αλλά να προσεγγίζουν τα προβλήματά τους, που δεν είναι λίγα, με κάποια γιατί; «Γιατί όχι σε μένα;» να είναι η κυρίαρχή τους σκέψη. Και γιατί και σήμερα να είμαι υγιής; Και γιατί να μην πρέπει να μπω για χημειοθεραπεία, γιατί να μην πρέπει να πάρω αγωγή, γιατί να μην πονάω; Γιατί η μέρα ή νύχτα αυτή, να μην με βρίσκει στον θάλαμο ή στην αναμονή κάποιου νοσοκομείου; Γιατί όταν ο πόνος τη δίπλα πόρτα χτυπάει; Γιατί και σήμερα όλοι αυτοί που έχω κοντά μου να μπορώ ακόμα να τους αγγίζω, να τους βλέπω, να τους χαμογελώ; Γιατί όταν μάνες θάβουν τα παιδιά τους; Γιατί όχι σε μένα; Και γιατί όχι και σε σένα; Μήπως γιατί είμαστε πιο καλοί; Μήπως πιο δίκαιοι; Μήπως πιο άξιοι; Δεν είναι τύχη άνθρωποι του Υπουργείου Υγείας. Ούτε αξιοσύνη είναι. Και να σας πω…. Τρέμω στην ιδέα να μάθω… Δεν θέλω. Αυτό που ξέρω, και μάλιστα από πικρή εμπειρία, είναι το ότι με ό,τι έχουμε και με όποιο τρόπο μπορούμε, οφείλουμε, ανακούφιση να προσφέρουμε. Οφείλουμε. Όχι ως σωτήρες. Όχι ως μικροί Θεοί. Ως άνθρωποι που αύριο ίσως έχουμε κι εμείς ανάγκη από ανακούφιση. Αλλά και ως άνθρωποι που αναζητούν την ευτυχία. Και που αυτή δεν βρίσκεται μόνο στα υλικά αγαθά αλλά σε έναν καλό λόγο, μια ζεστή αγκαλιά ακόμα και σε ένα χαμόγελο σε κάποιο συνάνθρωπό μας που πονά. Οι υποχρεώσεις όλων μας και ιδιαίτερα αυτών που μας κυβερνούν προς τους ασθενείς και τους ηλικιωμένους μας δεν πηγάζουν από φιλανθρωπία. Είναι υποχρεώσεις που πηγάζουν πρώτιστα από την ιδιότητά μας ως άνθρωποι. Από τον λόγο ύπαρξής μας και από τον προορισμό μας. Για αυτό και είναι από τις πλέον σημαντικές.