Παραβατικότητα και εφηβεία (Α’ μέρος)

Την περίοδο αυτή όλος ο τοπικός Τύπος ασχολείται με την παραβατικότητα στα σχολεία μετά το πρωτοσέλιδο του «Πολίτη» για εμπρησμό και βανδαλισμό στο Λύκειο Εθνομάρτυρα Κυπριανού. Βία στα σχολεία, bullying, ναρκωτικά, παραβατικότητα. Τα πιο πάνω μας έχουν λυπήσει και απογοητεύσει τα μάλα και ωθούμενοι από αυτές τις κατάρες που μαστίζουν τη σχολική κοινωνία μας, και όχι μόνο, ανακάμπτουμε στο θέμα έφηβοι και παιδεία μέσα από μια μικρή μελέτη για να γνωρίσουμε τον έφηβο μαθητή και να καταστούμε ικανοί να προλαμβάνουμε πολλά από τα πιο πάνω λυπηρά γεγονότα εντός και εκτός των τειχών του σχολείου. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι έφηβοί μας χρειάζονται περισσότερη φροντίδα για να αποφεύγουν παγίδες. Η γνώση της εφηβικής νοοτροπίας και συμπεριφοράς είναι σημαντικές όχι μόνο για μας τους εκπαιδευτικούς και γονείς, αλλά γενικά για όλους που έχουν επαφή με τους νέους μας, τους οποίους πολλές φορές αδικούμε με το χαρακτηριστικό «εχάλασεν η νεολαία μας». Δεν μπαίνουμε όμως στον κόπο να αναρωτηθούμε ποια είναι η δική μας στάση απέναντί τους και, το σπουδαιότερο, τι παράδειγμα προς μίμηση προσφέρουμε σε αυτούς.

Βεβαίως, το παράδειγμα που τους προσφέρουμε ως κυπριακή κοινωνία είναι προς αποφυγήν και γι’ αυτό πρέπει να περηφανευόμαστε διότι η νεολαία μας «στέκει» πολύ καλά, πάρα πολύ καλά. Το θέμα που αφορά προβλήματα των εφήβων μας πάντα έχουν ενδιαφέρον λόγω της προκλητικά ελκυστικής φύσης του και σπουδαιότητάς του που συνοψίζεται επιγραμματικά στα λόγια του μεγάλου Πλάτωνα: «Όσο η νέα γενιά είναι και συνεχίζει να είναι καλώς διαπαιδαγωγημένη, το πολιτειακό καράβι μας θα είναι καλοτάξιδο. Διαφορετικά θα ήταν καλύτερα να μην μιλήσουμε για τις συνέπειες».

Μερικοί πιστεύουν ότι η εφηβική ηλικία είναι η πιο κρίσιμη περίοδος στη ζωή του ατόμου με τους κινδύνους να καραδοκούν. Μια άλλη σχολή σκέψης είναι ότι όλες οι περίοδοι της ζωής του ανθρώπου, παιδική, μέση, προχωρημένη ηλικία έχουν τις δυσκολίες τους όχι μόνο η εφηβική. Σίγουρα δεν πρέπει να δραματοποιούμε το ιδιότυπο της εφηβικής ηλικίας παρόλο που πρέπει να παραδεχθούμε ότι οι συνθήκες δεν είναι και οι καλύτερες για τον έφηβο ο οποίος ζει στον μοντέρνο κόσμο της νέας χιλιετίας. Επομένως, η γνώση εκ μέρους των καθηγητών, γονιών και γενικά των ενήλικων των δυσκολιών που αντιμετωπίζει ο έφηβος σήμερα είναι βασική προϋπόθεση για την προσφορά ανεκτίμητης βοήθειας στον έφηβο μαθητή.

Η εφηβεία «πέφτει» μεταξύ των ηλικιών 13-18, περίοδο κατά την οποία ο έφηβος φτάνει στο υπέρτατο σημείο της φυσικής και διανοητικής του ανάπτυξης. Η έναρξη αυτής της περιόδου χαρακτηρίζεται από σημαντικές αλλαγές για τους έφηβους οι οποίοι αναπτύσσουν μια ευαισθησία όσον αφορά το σώμα τους που οδηγεί σε περισσή ενασχόληση με αυτό αφενός μεν για λόγους υγιεινής και αφετέρου για λόγους αισθητικής. Οι έφηβοι, ειδικά τα αγόρια, είθισται να συμμετέχουν σε δραστηριότητες φυσικής υγιεινής ή να προσπαθούν να διακριθούν σε άλλες κατευθύνσεις που σίγουρα αυτό τους βοηθά στις προσωπικές τους σχέσεις με τους συνομήλικούς τους. Η ενθάρρυνση του νέου για συμμετοχή σε παιχνίδια και άλλου είδους δραστηριότητες αποτελεί έναν αποτελεσματικό τρόπο ο οποίος τον βοηθά να ικανοποιήσει πολλές από τις κοινωνικές του ανάγκες και το σπουδαιότερο να διατηρήσει τη διανοητική και σωματική του υγεία. Η ευφυΐα συνεχίζει να αναπτύσσεται μέχρι την ηλικία των 25 ετών, το οποίο σημαίνει ότι με κατάλληλη άσκηση και αγωγή ο έφηβος καθίσταται ικανός να αναπτύξει τις διανοητικές του ικανότητες που θα τον βοηθήσουν να εκμεταλλευτεί όλο το δυναμικό που διαθέτει.

Στο επόμενο άρθρο θα συνεχίσουμε με τις σχέσεις του έφηβου με τον περίγυρό του.

*ΒΑ, ΜΑ, PhD, πρώην επιθεωρητή Μέσης Εκπαίδευσης και πρώτου λειτουργού Εκπαίδευσης, Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού