Συναισθηματικά σημεία αναφοράς

Στο τέλος κάθε χρονιάς συνηθίζουμε να λέμε ότι κάνουμε τον απολογισμό μας. Δεν είναι απολογισμός με την τρέχουσα σημασία που στο τέλος θα αποφασίσουμε αν το πρόσημο είναι θετικό ή αρνητικό. Είναι μάλλον μια νοητή αναδρομή η οποία κάνει σταθμούς στις λίγες στιγμές που σημάδεψαν τη ζωή μας. Διαπιστώνουμε ότι ο περισσότερος χρόνος μας κυλά χωρίς σκαμπανεβάσματα, σχεδόν ομοιόμορφα, γκρίζα, και μόνο μερικές στιγμές μας χαρίζουν συγκινήσεις δυνατές και ευχάριστες που χαράζονται στη μνήμη για πολύ καιρό. Είναι συνήθως μικρής διάρκειας και για τον καθένα αποτελούν συναισθηματικά σημεία αναφοράς που αποτυπώνονται στη ζωή του. Μπορεί να είναι προσωπικές ή επαγγελματικές επιτυχίες, επίτευξη κάποιων στόχων, οικογενειακές στιγμές ευτυχίας ή σχέσεις συναισθηματικής πληρότητας. Καμιά φορά μπορεί να είναι και στιγμές ασήμαντες ή αδιάφορες αλλά να υπήρξαν καθοριστικές στη ζωή του καθενός από μας. Η σημασία τους είναι καθαρά προσωπική, έχουν αξία γιατί συνέβησαν σε μας κάτω από κάποιες συγκεκριμένες συνθήκες. Τα ίδια βιώματα όταν συμβαίνουν σε άλλους δυνατόν να θεωρούνται εντελώς ασήμαντα και να περνούν αδιάφορα. Η επίδρασή τους είναι υποκειμενική αλλά καθορίζουν την ψυχική διάθεση αυτού που τα βιώνει. Χωρίς αυτές η ζωή μας είναι άδεια παρόλο που πολύ συχνά την πληγώνουν και την πικραίνουν. Όμως, έστω και για τις λίγες φορές που την ομορφαίνουν δίνουν νόημα στην ύπαρξή μας.

Οι στιγμές αυτές αποτελούν για τον καθένα πηγή δύναμης στις οποίες ανατρέχουμε για να αντλήσουμε κουράγιο για να συνεχίσουμε. Αποτελούν το αποκούμπι μας στις δυσκολίες, τη χαρά και τη γαλήνη στις ώρες της περισυλλογής. Όταν συμβαίνουν τα σημαντικά για τη ζωή μας γεγονότα δεν έχουμε συναίσθηση της σπουδαιότητάς τους και περνούν απαρατήρητα. Αρχίζουν να αποκτούν αξία, να παίζουν πια καθοριστικό ρόλο στη ζωή μας όταν με το πέρασμα του χρόνου αναπτύσσεται η κριτική μας θεώρηση και τα κατατάσσουμε εκεί που τους ταιριάζει. Μας συνδέουν με το παρελθόν αλλά αποτελούν και υπόσχεση για το μέλλον. Κανένας δεν μπορεί να αποκλείσει την επανάληψή τους με συγκινήσεις απρόσμενες και μοναδικές μέσα στη ζωή μας που είναι γεμάτη εκπλήξεις.

Ωστόσο, στη ζωή μας δεν είναι όλα πάντα ρόδινα. Αποτελεί νομοτέλεια να μας βρίσκουν θλιβερά γεγονότα που μας σημαδεύουν. Πένθη στην οικογένεια, άνθρωποι που μας απογοήτευσαν, σχέσεις που δεν εξελίχθηκαν όπως τις περιμέναμε. Όσο και αν προσπαθούμε να μην τα θυμόμαστε, συνέβησαν και παραμένουν πάντα εκεί. Ίσως αυτά να καθιστούν πιο σημαντικά τα άλλα, τα ευχάριστα.

Ο υπόλοιπος χρόνος μας, αυτός που δεν ανήκει στις μεγάλες συγκινησιακές στιγμές, έχει περάσει άχρωμος, χωρίς να έχει να επιδείξει κάτι το οποίο αξίζει να αποτυπωθεί στη μνήμη. Γι’ αυτό και συχνά μικρές ή μεγαλύτερες περίοδοι της ζωής μας ξεθωριάζουν ή σβήνονται εντελώς, σαν να μην τις ζήσαμε. Η ζωή μας δεν μετριέται σε χρόνια αλλά σε γεγονότα που δεν σβήνει εύκολα η μνήμη και που αυτά είναι ο πραγματικός μας πλούτος. Όταν κοιτάζουμε πίσω, στο παρελθόν, όταν αναλογιζόμαστε τι ζήσαμε, δεν σκεφτόμαστε πόσα ημερολογιακά έτη πέρασαν αλλά θυμόμαστε τις έντονες συναισθηματικές εξάρσεις που μας σημάδεψαν. Στιγμές χαράς και αγαλλίασης ή ώρες πόνου και θλίψης είναι η ζωή μας.

Η δημιουργία των έντονων ψυχικών καταστάσεων είναι θέμα που επαφίεται στην τύχη και στις συγκυρίες; Ή μήπως μικρότερο ή μεγαλύτερο ρόλο παίζει η δική μας παρέμβαση σε δεδομένες στιγμές; Σε ποιον βαθμό οι δικές μας ενέργειες μπορούν να επηρεάσουν τα γεγονότα; Πολλές φορές πιστεύουμε πως αν ενεργούσαμε διαφορετικά σε κάποιες δεδομένες περιπτώσεις ίσως τα πράγματα να οδηγούνταν αλλού, ίσως να ήταν καλύτερα. Δεν μπορούμε να αποκλείσουμε την τυχαιότητα. Πόσο ο χαρακτήρας και η ιδιοσυγκρασία μας καθορίζουν τις τύχες και την πορεία μας; Δεν ξέρω αν κάποιος μπορεί να απαντήσει με βεβαιότητα αυτό το ερώτημα. Σίγουρα, το πώς λειτουργήσαμε σε καθοριστικές στιγμές της ζωής μας παίζει καταλυτικό ρόλο. Δυστυχώς, όμως, αυτό το αντιλαμβανόμαστε όταν πια είναι πολύ αργά, αν ξαναζούσαμε πάλι με τον ίδιο τρόπο θα αντιδρούσαμε.