«Για την τοπική αυτοδιοίκηση» του Μαρίνου Κλεάνθους

Οι συζητήσεις για τις επερχόμενες δημοτικές εκλογές μεταξύ των ηγεσιών των κομμάτων βρίσκονται σε προχωρημένο στάδιο. Θεωρητικά, τις επόμενες λίγες εβδομάδες θα ανακοινωθούν και οι τελικές υποψηφιότητες των κομμάτων. Αλλά, πέρα από τους ενδιαφερόμενους υποψηφίους, μέχρι στιγμής οι πολίτες δεν δείχνουν ζωηρό ενδιαφέρον για τις εκλογές. Σε ένα βαθμό, η αδιαφορία αυτή είναι δικαιολογημένη αφού ακόμη περιμένουμε να ακούσουμε και να κρίνουμε τα προγράμματα και τις προτάσεις των υποψηφίων.

Επτά μήνες πριν τις δημοτικές εκλογές, οφείλουμε να κάνουμε τις εξής δύο παραδοχές:

Εν πρώτοις, αυτοί που θα εκλεγούν ως νέοι δήμαρχοι και σύμβουλοι θα πρέπει να έχουν την εμπειρία και τη γνώση για τις ιδιαιτερότητες που έχουν τα θέματα της τοπικής αυτοδιοίκησης. Η νέα νομοθεσία αποτελεί πρόκληση. Και γι' αυτό δεν θα υπάρχει περίοδος χάριτος. Όσοι υπηρετήσαμε σε κάποια δημοτική αρχή, ξέρουμε καλά τη σημασία και τη δύναμη της κάθε γειτονίας, τις προοπτικές και τις αλλαγές που μπορεί να φέρει στην καθημερινότητα των πολιτών μια πλατεία ή ένα πάρκο και το μεράκι και την αγάπη που απαιτείται για να μπορεί κάποιος να επιτελέσει το καθήκον του σε έναν δήμο.

Με άλλα λόγια, είναι αυτό που κάποιοι από εμάς εφαρμόζουμε χωρίς να το έχουμε συνειδητοποιήσει: ασκούμε τα καθήκοντά μας με «αυτοδιοικητική ιδεολογία και νοοτροπία». Δηλαδή, με μια ανθρώπινη και πρακτική προσέγγιση. Χωρίς ιδεολογικά διλήμματα και κομματικά συμφέροντα. Είναι, περίπου, αυτό που αναλύει και ο Benjamin Barber στο βιβλίο του «If Mayors Ruled the World».

Στον τόπο μας, οι δήμοι έχουν μεγαλύτερη παράδοση και ιστορία από άλλους θεσμούς της Κυπριακής Δημοκρατίας. Ιδρύθηκαν επί Αγγλοκρατίας και απέδειξαν πως μπορούν να αποτελέσουν ουσιαστικό και βασικό πυλώνα κοινωνικής και πολιτιστικής πολιτικής. Γι' αυτό και διαχρονικά η κοινωνία αποδέχτηκε και στήριξε πολλούς δημάρχους ανεξαρτήτως της κομματικής τους ταυτότητας.

Η δεύτερη παραδοχή που θα πρέπει να λεχθεί, είναι πως τα αμέσως επόμενα χρόνια οι (νέοι) δήμοι θα κληθούν να αντιμετωπίσουν πρωτόγνωρες προκλήσεις. Έχουν πολύπλευρο και ουσιαστικό έργο που θα πρέπει άμεσα να παράξουν προκειμένου να αντεπεξέλθουν. Η κλιματική αλλαγή (με τα έντονα και βίαια καιρικά φαινόμενα) πλήττει όλο και πιο πολύ τις πόλεις μας. Τα ζητήματα ενέργειας θα γίνουν ακόμη πιο επείγοντα. Ο ρόλος της τοπικής αρχής για επίλυση κοινωνικών προβλημάτων θα είναι ακόμη πιο κρίσιμος. Η τεχνολογία θα αλλάξει ακόμη περισσότερο την καθημερινότητά μας, γεγονός που θα έχει αντίκτυπο στον τρόπο που κινούμαστε και δραστηριοποιούμαστε στις πόλεις μας. Η καλή υγεία ξεκινά από τις γειτονιές μας. Γι' αυτό και τα άτομα που θα στελεχώσουν τις νέες δημοτικές αρχές θα πρέπει να έχουν τις γνώσεις και τις ικανότητες να ανταποκρίνονται στα νέα δεδομένα.

Η νοοτροπία παζαριού που ενδεχομένως να έχει επικρατήσει ανάμεσα σε κόμματα ως βάση και προϋπόθεση για οποιεσδήποτε συνεργασίες, δεν με βρίσκει σύμφωνο. Όπως σωστά έχει λεχθεί, βασικό κριτήριο θα πρέπει να είναι η καταλληλότητα των υποψηφίων, οι θέσεις και τα προγράμματά τους καθώς και η εμπειρία τους.Τα σενάρια για καταλληλότητα στη βάση της «δημοσκοπικής εκλεξιμότητας» μπορεί να οδηγούν σε παραπλανητικά συμπεράσματα. Και δεν κοιτάζουν την ουσία του ρόλου και της προοπτικής της τοπικής αυτοδιοίκησης.

Υπάρχουν κάποιοι δήμοι στον τόπο μας που έχουν ακόμη περισσότερες ιδιαιτερότητες που θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη για την επιλογή των υποψηφίων. Για παράδειγμα: δεν νοείται ο εκάστοτε δήμαρχος Λεμεσού να μην έχει ως προτεραιότητά του την ένταξη και τη συμμετοχή των αλλοδαπών δημοτών του, όπως και ο εκάστοτε δήμαρχος Λευκωσίας θα πρέπει να είναι εξωστρεφής και ανοιχτός, ώστε ως «ο δήμαρχος της μόνης διαιρεμένης πρωτεύουσας της Ευρώπης» να μπορεί να αναδεικνύει με τα προγράμματά του την πόλη ως σύνολο. Να σέβεται και να αγαπά την ιστορία της πόλης ως σύνολο και να έχει πλάνο πώς θα μπορέσει με τόλμη να ανταποκριθεί στις πολιτικές, οικονομικές, κοινωνικές και τεχνολογικές εξελίξεις. Τι νέους δημάρχους και δημοτικά συμβούλια θέλουμε λοιπόν; Κομματικά στελέχη που επιβλήθηκαν από κομματικές ηγεσίες ή μήπως άτομα που αναδείχθηκαν από την τοπική κοινωνία με γνώση και μεράκι; Η κοινωνία θα δώσει την απάντηση. Και αναλόγως θα κριθεί από τις εξελίξεις.

*Ο Μαρίνος Κλεάνθους είναι νομικός και αντιπρόεδρος τής ΔΗΠΑ-Συνεργασία.