Πενήντα χρόνια από την ίδρυση της ΠΟΦΝΕ-ΠΟΦΕΝ

Tου Ανδρέα Μολέσκη, πρώτου Προέδρου της ΠΟΦΝΕ (1973-1977)

Το Κυπριακό Φοιτητικό Κίνημα στο τέλος της δεκαετίας του 1960 και αρχές της δεκαετίας του 1970, δηλαδή την περίοδο της δικτατορίας των συνταγματαρχών στην Ελλάδα, χρησιμοποιήθηκε από τους δικτάτορες ως εργαλείο για τα σχέδια τους εναντίον του Μακαρίου και της Κύπρου.

Η ηγεσία της μεγαλύτερης φοιτητικής οργάνωσης, η ΕΦΕΚ Αθηνών, διοριζόταν από τον στρατιωτικό διοικητή Αθηνών (1969). Τα άτομα που διορίστηκαν ήταν γνωστοί αντιμακαριακοί, φιλοχουντικά στοιχεία που οι δικτάτορες τους είχαν εμπιστοσύνη. Όταν ανακοινώθηκε (1970) ότι «…κατ’ εξαίρεση θα γίνουν εκλογές για τους αλλοδαπούς φοιτητές» οι Κύπριοι φοιτητές, ως αλλοδαποί, προσπάθησαν να απαλλαγούν από τους διορισμένους της χούντας.

Έγιναν δύο απόπειρες από ομάδες αντιχουντικών/μακαριακών φοιτητών, η μία από την ΑΝΟΔΟ (1970) και οι άλλη από τον ΠΑΛΜΟ (1971). Το αποτέλεσμα και των δύο πιο πάνω αναμετρήσεων ήταν αυτό που είχε προκαθορίσει ο στρατιωτικός διοικητής Αθηνών.

Στην περίπτωση μάλιστα του ΠΑΛΜΟΥ, οι πέραν των 1000 φιλομακαριακοί φοιτητές που συγκεντρώθηκαν έξω από το οίκημα της ΧΑΝ και δεν τους επιτράπηκε να ψηφίσουν, έκαναν διαδήλωση προς το γραφείο του δικτάτορα Παπαδόπουλου.

Η διαδήλωση αυτή αναφέρεται από τον Μίκη Θεοδωράκη ως η πρώτη αντιχουντική διαδήλωση.

Πρέπει εδώ να σημειωθεί ότι παρόμοια δραστηριότητα για εκδημοκρατισμό του Φοιτητικού Κινήματος εκδηλώθηκε και στη Θεσσαλονίκη με την δημιουργία της «Αναγέννησης». Στις άλλες χώρες της Ευρώπης (Ανατολική και Δυτική) υπήρχαν επίσης από χρόνια εδραιωμένες, δραστήριες Ενώσεις Κυπρίων Φοιτητών που είχαν την δική τους ιστορική συνεισφορά στην εν γένει πορεία του Κυπριακού Φοιτητικού Κινήματος.

Στην Κύπρο κάθε καλοκαίρι που γινόταν το Συνέδριο, η Ομοσπονδία των Εθνικών Φοιτητικών Ενώσεων Κύπρου, του δευτεροβάθμιου οργάνου του Κυπριακού Φοιτητικού Κινήματος, που ελεγχόταν από την διορισμένη ηγεσία της ΕΦΕΚ Αθηνών, ασκούσαν λυσσώδη αντιμακαριακή αντιπολίτευση, άκρατη πατριδοκαπηλία και υπόσκαψη του κύρους τους Κυπριακού Κράτους.

Σ’ αυτή την περίοδο έχουμε έξαρση της τρομοκρατικής και δολοφονικής δράσης της ΕΟΚΑ Β’. Το εκκλησιαστικό πραξικόπημα των Μητροπολιτών και της απροκάλυπτης συμπόρευσης ΟΕΦΕΚ/ΕΦΕΚ με την ΕΟΚΑ Β’ και την παρανομία.

Είχε δημιουργηθεί κλίμα έντονης αντιπαράθεσης, διχασμού στην Κύπρο.

Ήταν η εποχή που όποιος δεν υποστήριζε τη χούντα ήταν ανθέλληνας, όποιος υποστήριζε τον Μακάριο ήταν κομμουνιστής και ξενοκίνητος, και όποιος δεν υποστήριζε την ΕΟΚΑ Β’ εθεωρείτο προδότης και ανθενωτικός.

Για όλους αυτούς τους χαρακτηρισμούς και τις φωνασκίες πρωτοστατούσε, δυστυχώς, η τότε δοτή ηγεσία του Κυπριακού Φοιτητικού Κινήματος.

Εν τω μεταξύ η ΕΟΚΑ Β’ ενέτεινε ακόμη περισσότερο τη δράση της.

Εκφοβισμοί, ανατινάξεις αστυνομικών σταθμών, δολοφονίες, απόπειρες δολοφονίας του Μακαρίου.

Η ΟΕΦΕΚ παρέσχε πλήρη υποστήριξη στην ΕΟΚΑ Β’ και ενεργούσε στην πράξη ως πολιτικός της εκφραστής.

Το εκφραστικό όργανο της ΟΕΦΕΚ «Ο ΦΟΙΤΗΤΗΣ» καλούσε τους φοιτητές να ενισχύσουν και να ενταχθούν στην ΕΟΚΑ Β’.

Μέσα από αυτό το κλίμα τρομοκρατίας, εκφοβισμού ακόμη και δολοφονιών, πάρθηκε η απόφαση για ίδρυση της ΠΟΦΝΕ, της Παγκύπριας Ομοσπονδίας Φοιτητών και Νέων Επιστημόνων. Ήταν Ιούλιος 1973.

Συγκροτήθηκε η πρώτη Διοικούσα Επιτροπή της ΠΟΦΝΕ όπως και η πρώτη Γραμματεία η οποία την χρονιά 1973 – 1974 αποτελείτο από τους ακόλουθους:

• Ανδρέας Μολέσκης Πρόεδρος
• Μιχάλης Λύτρας Αντιπρόεδρος
• Γιώργος Γεωργής Γενικός Γραμματέας
• Ανδρέας Χρίστου Γραμματέας Διεθνών Σχέσεων
• Πανίκος Σταύρου Ταμίας

Πραγματοποιήσαμε το ιδρυτικό μας συνέδριο στο Λήδρα Πάλας, τον Ιούλιο του 1973, με τη συμμετοχή εκπροσώπων Φοιτητικών Ενώσεων και Παρατάξεων από την Ελλάδα (Αθήνα – Θεσσαλονίκη), Αγγλία, Γαλλία, χωρών της Ανατολικής Ευρώπης, Αμερικής και του Ανώτερου Τεχνολογικού Ινστιτούτου.

Στόχος μας ήταν η αποχουντοποίηση της ηγεσίας του Φοιτητικού Κινήματος, η κινητοποίηση των νέων και ιδιαίτερα των φοιτητών. Η αντίσταση στα ξένα σχέδια για καταστροφή της Κύπρου, η υποστήριξη στον Πρόεδρο Μακάριο.

Η ίδρυση της ΠΟΦΝΕ στέρησε από τη Χούντα τη δυνατότητα εργαλιοποίησης των Κύπριων Φοιτητών εναντίον του Μακάριου και του Κυπριακού κράτους.

Πρώτη συμμετοχή της ΠΟΦΝΕ σε μαζική εκδήλωση διαμαρτυρίας ήταν τον Αύγουστο του 1973, που μαζί με άλλες οργανώσεις απαιτήσαμε την απελευθέρωση του τότε υπουργού Δικαιοσύνης Χρίστου Βάκη, που τον είχε απαγάγει η ΕΟΚΑ Β’.

Η επόμενη συμμετοχή μας ήταν στις αρχές Σεπτεμβρίου 1973 με πικετοφορία εναντίον της χούντας του Πινοσέτ που δολοφόνησε στο Προεδρικό Μέγαρο του Σαντιάκο τον Πρόεδρο Αλλιέντε και κατέλυσε την δημοκρατία στη Χιλή. Διαβάζαμε τότε ότι εγκέφαλος του πραξικοπήματος στη Χιλή και της δολοφονίας Αλιέντε στο Προεδρικό Μέγαρο ήταν κάποιος Χένρυ Κίσσιγκερ.

Τον Νοέμβρη του 1973 είχαμε την εξέγερση του Πολυτεχνείου. Η ΠΟΦΝΕ εξέδωσε την πιο κάτω ανακοίνωση:

« Η ΠΟΦΝΕ εκφράζει την συμπαράστασιν της προς τους αγωνιζόμενους δια Δημοκρατίαν νέους της Ελλάδος. Δεν νοείται πρόοδος χωρίς παιδείαν και δεν νοείται παιδεία χωρίς ελευθερία σκέψεως και εκφράσεως. Ο εκδημοκρατισμός όμως της παιδείας προϋποθέτει και την λειτουργίαν των δημοκρατικών πολιτικών θεσμών». «… τα μέλη της ΠΟΦΝΕ καταδικάζουν την φίμωσιν της Ελληνικής φωνής δια ελευθερίαν και δημοκρατίαν και αποτίουν φόρον τιμής προς τους πεσόντας αγωνιστάς».

Για κάτι που υπερηφανευόμαστε είναι ότι όχι μόνον δεν μασούσαμε τα λόγια μας, αντίθετα αν ανατρέξει κανείς στις εφημερίδες της εποχής, θα δυσκολευτεί να βρει παρομοίου περιεχομένου ανακοινώσεις.

Τον Ιανουάριο του 1974 πέθανε ο Γεώργιος Γρίβας-Διγενής. Η ανακοίνωση της ΠΟΦΝΕ καλούσε σε ενότητα και τερματισμό του διχασμού.

Το Μάρτη του 1974 έχουμε την πρώτη επίσκεψη στην Κύπρο εκπροσώπου της Διεθνούς Ένωσης Φοιτητών, της I.U.S.

Στις 14 του Ιούνη 1974 η ΠΟΦΝΕ με ανακοίνωση της εκφράζει πραγματική κραυγή αγωνίας για το μέλλον του τόπου εκείνες τις τραγικές μέρες. Χαρακτηριστικό απόσπασμα της ανακοίνωσης μας:

«…η ΠΟΦΝΕ καλεί τους νέους εις παγκύπριον συναγερμόν δια προάσπισιν της δημοκρατίας και της ελευθερίας.»

• Δύο μέρες μετά, στις 16 Ιουνίου η ΕΟΚΑ Β’ δολοφονεί στη Λεμεσό τον Ανδρέα Αρμεύτη, μέλος της Διοικούσας Επιτροπής της ΠΟΦΝΕ.
• Στις 19 του Ιούνη καλούσαμε, με το ίδιο πνεύμα, τους φοιτητές και τους νέους σε μαζική εκδήλωση υποστήριξης του Μακαρίου.
• Στις 11 Ιουλίου, χαιρετίζαμε την απόφαση του Μακαρίου για εξυγίανση της Εθνικής Φρουράς.

Λίγες μέρες μετά και ένα ακριβώς χρόνο από την ίδρυση της ΠΟΦΝΕ, στις 15 Ιουλίου έγινε το πραξικόπημα. Την εκδίωξη του Μακαρίου ακολούθησαν η Τουρκική εισβολή, η προσφυγιά, η καταστροφή.

Η ΠΟΦΝΕ από τις πρώτες κιόλας μέρες έδωσε το παρών της στις κινητοποιήσεις για επιστροφή του Μακάριου, για αντίσταση στην κατοχή, κινητοποιώντας τη διεθνή φοιτητική γνώμη.

Η ΠΟΦΝΕ μέσα από την απελπισία των ερειπίων και της αποδιοργάνωσης, έδιδε καθημερινά, το μήνυμα της αισιοδοξίας για το μέλλον, της άρνησης της αποδοχής των Τουρκικών επιδιώξεων, της αντίστασης, του αγώνα.

Δεκάδες αν όχι εκατοντάδες είναι οι συμμετοχές της ΠΟΦΝΕ σε διεθνή συνέδρια, σεμινάρια ή άλλες εκδηλώσεις, για να τονιστεί η παρουσία του Κυπριακού φοιτητικού κινήματος στο εξωτερικό, να γίνει διαφώτιση για το κυπριακό στις ηγεσίες των άλλων φοιτητικών οργανώσεων.

Εκδηλώσεις όπως:

• η Πανευρωπαϊκή Συνδιάσκεψη Φοιτητικών Οργανώσεων, που έγινε στη Λευκωσία και στον προσφυγικό συνοικισμό στο Δασάκι της Άχνας,
• η παραχώρηση δεκάδων υποτροφιών σε εκτοπισθέντες νέους και νέες να σπουδάσουν,
• η δημιουργία βιβλιοθηκών σε προσφυγικούς συνοικισμούς,
• η καθιέρωση Διεθνούς Φοιτητικής Εβδομάδας Αλληλεγγύης προς την Κύπρο και τόσων άλλων εκδηλώσεων αποτελούν ένα μόνο δείγμα των δραστηριοτήτων της ΠΟΦΝΕ στα δύσκολα εκείνα χρόνια.

Μισός αιώνας μετά η Κύπρος προσβλέπει, όπως ανέκαθεν στην ιστορία της, να απαλύνει το κακό. Το κακό που δεν μπορέσαμε ή ήταν πέραν των δυνάμεων μας να αποτρέψουμε, εν τη γεννήσει του, τότε…