Αυτά που είπε ο Ετζεβίτ στο BBC έναν μήνα μετά την επιχείρηση

Παρακολουθήσατε τη συνέντευξη που έκανε το BBC με τον Μπουλέντ Ετζεβίτ έναν μήνα μετά τις 20 Ιουλίου 1974; Αν δεν την παρακολουθήσατε, παρακολουθήστε την. Ρωτά ο Άγγλος δημοσιογράφος τον Ετζεβίτ σε αυτήν τη συνέντευξη που έγινε λίγο μετά την επιχείρηση: «Είστε έτοιμος να πείτε ότι η Τουρκία είναι έτοιμη να παραιτηθεί ενός τμήματος των εδαφών που κρατάει στα χέρια της αυτή τη στιγμή;». Η απάντηση που έδωσε ο Ετζεβίτ σε αυτήν την ερώτηση είναι η εξής:

«Μπορεί να τύχει διαπραγμάτευσης στο πλαίσιο λογικών γραμμών ο καθορισμός των συνόρων της περιοχής που ελέγχουν οι Τούρκοι. Είναι ξεκάθαρο τι θέλω να πω με αυτό. Χρησιμοποιώ την έννοια διαπραγματεύσιμο. Επομένως, πρώτα υποχρεούστε να διαπραγματευτείτε και να φέρετε όλα τα θέματα στο τραπέζι. Αυτό είναι όλο που θα μπορούσα να πω. Επιπλέον, είπα και το εξής. Αν ληφθούν μέτρα ασφαλείας ειδικά για τους Τούρκους που ζουν στις περιοχές που βρίσκονται εκτός του ελέγχου των Τούρκων, κάτι το οποίο σημαίνει να μεταναστεύσουν στην περιοχή που βρίσκεται υπό τον έλεγχο των Τούρκων σε περίπτωση που το επιθυμούν, τότε μπορούμε να αρχίσουμε το στάδιο της μείωσης του αριθμού των τουρκικών στρατιωτικών δυνάμεων. Μάλιστα, μπορούμε να το αρχίσουμε αυτό χωρίς να περιμένουμε τις διαπραγματεύσεις».

Και αυτή η υπόσχεση δεν τηρήθηκε. Μετά από αυτήν τη συνέντευξη του Μπουλέντ Ετζεβίτ, οι Ντενκτάς και Κληρίδης συμφώνησαν για ανταλλαγή πληθυσμού. Και οι Τουρκοκύπριοι που έμειναν στον νότο άρχισαν να μεταναστεύουν στον βορρά. Δηλαδή, ήρθαν σε «ασφαλείς» περιοχές που ήλεγχε ο τουρκικός στρατός, φεύγοντας από τις περιοχές τις οποίες ο Ετζεβίτ θεωρούσε «επικίνδυνες». Όμως, η Τουρκία δεν μείωσε τον αριθμό των στρατευμάτων. Πάλι σε αυτήν τη συνέντευξη, ο Ετζεβίτ ισχυρίζεται ότι οι Ελληνοκύπριοι που έμειναν στον βορρά είναι υπό την ασφάλεια του τουρκικού στρατού, όμως οι Τουρκοκύπριοι που έμειναν στον νότο αντιμετωπίζουν πρόβλημα ασφάλειας. Όταν ο Άγγλος δημοσιογράφος τον ρωτά «πώς θα διασφαλιστεί η ασφάλεια των Ελληνοκυπρίων που επιθυμούν να επιστρέψουν στον βορρά», λέει το εξής:

«Νιώθουν ξεκάθαρα ασφαλείς στην τουρκική πλευρά και θέλουν να επιστρέψουν σε εκείνα τα μέρη. Όμως, από την άλλη, επειδή θέλουν να αρχίσουν αντάρτικες ενέργειες στις περιοχές που βρίσκονται υπό τουρκικό έλεγχο, είμαστε αντιμέτωποι με μια ξεκάθαρη απειλή. Αυτό δεν είναι αρκούντως ενθαρρυντικό για εμάς για να μπορέσουμε να καλέσουμε πίσω όλους τους Ελληνοκύπριους που μετανάστευσαν».

«Καλά, τότε τι θα γίνει;», ρωτά ο δημοσιογράφος. Ο Ετζεβίτ λέει τα εξής απαντώντας ότι «αυτό είναι ένα περίπλοκο πρόβλημα»:

«Ενώ οι Έλληνες νιώθουν ξεκάθαρα ότι η ζωή και η περιουσία τους είναι ασφαλείς στις περιοχές υπό τον έλεγχο των Τούρκων, οι Τούρκοι δεν νιώθουν ασφαλείς στις περιοχές υπό τον έλεγχο των Ελλήνων. Πολλοί από αυτούς ακόμα κρατούνται αιχμάλωτοι και δεν τους επιτρέπεται να επιστρέψουν στα εδάφη τους. Πιστεύουμε ότι σε περίπτωση που θελήσουν, πρέπει να τους δοθεί η ευκαιρία να περάσουν ασφαλισμένα στις περιοχές υπό τον έλεγχο των Τούρκων. Επομένως, χρειαζόμαστε άδειο χώρο για τους Τούρκους στις περιοχές που βρίσκονται υπό τον έλεγχο των Τούρκων. Δεν ξέρουμε πόσος άδειος χώρος θα μείνει για τους Έλληνες που θα επιστρέψουν. Αυτό είναι ένα από τα βασικά θέματα που θα συζητηθούν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Αυτό το θέμα πρέπει να συζητηθεί με τη συμμετοχή των εγγυητριών ή ανάμεσα στις ηγεσίες των δύο κοινοτήτων».

Σε αυτήν τη συνέντευξη, ο Άγγλος δημοσιογράφος του υπενθυμίζει τη γνωστή ρήση του Βρετανού υπουργού Εξωτερικών Callaghan. Προβάλλοντας πιθανή ελληνική τρομοκρατία στο νησί, δηλαδή αντάρτικο πόλεμο, τι είχε πει ο Callaghan; «Σήμερα παίρνετε αιχμάλωτη την Κύπρο εσείς, όμως αύριο θα είστε εσείς αιχμάλωτοι της Κύπρου». Ο Ετζεβίτ το απαντά ως εξής αυτό:

«Επιτρέψτε μου να λάβω ως προειδοποίηση τις δηλώσεις Callaghan. Με αυτήν την έννοια, πρέπει να πάρουμε και εμείς μέτρα έναντι του ενδεχομένου να εμφανιστεί ελληνική τρομοκρατία στις περιοχές υπό τον έλεγχο των Τούρκων. Αυτό πρέπει να βρίσκεται ανάμεσα στις πρωταρχικές μας έγνοιες. Αν μεγάλο τμήμα των Τούρκων μείνει στις περιοχές υπό τον έλεγχο των Τούρκων και εγκατασταθεί εδώ και αν γίνει το ίδιο και στην άλλη πλευρά. Φυσικά μπορεί να τύχει εκμετάλλευσης, δεν θα ζητήσουμε ποτέ από τους Έλληνες που βρίσκονται στις περιοχές υπό τουρκικό έλεγχο να φύγουν απ’ εδώ. Όμως, αν αυτό είναι το γενικό μοντέλο, δεν θα υπάρξει κίνδυνος τρομοκρατίας. Πάλι με την άδειά σας να πω το εξής. Ήταν εντελώς διαφορετική η κατάσταση των Άγγλων κατά τη δεκαετία του 1950. Η Αγγλία θεωρείτο αναπόφευκτα ως μια εξωτερική δύναμη. Οι δε Τούρκοι δεν είναι εξωτερική δύναμη, το μέρος αυτό είναι και δικό τους έδαφος και το μόνο που θέλουν είναι να ζήσουν πιο ασφαλισμένα και ελεύθερα στη δική τους μητέρα πατρίδα. Επομένως, οι καταστάσεις είναι εντελώς διαφορετικές. Δεν θέλω να εκληφθεί ως επιθετικότητα, όμως δεν νομίζω ότι θα επιτρέψουμε να υπάρξει τρομοκρατία στα εδάφη υπό τον έλεγχο των Τούρκων».

Δεν είδαμε την ελληνική τρομοκρατία μετά το 1974 εδώ. Όμως, είδαμε την τουρκική τρομοκρατία. Δεν ήταν κάτω από την ασφάλεια του τουρκικού στρατού οι Ελληνοκύπριοι που έμειναν στον βορρά, εκδιώχθηκαν στον νότο εκ μέρους του στρατού. Ο Ετζεβίτ είχε έγνοια κατά πόσον υπήρχε άδειος χώρος για τους Τουρκοκύπριους πρόσφυγες που θα έρχονταν από τον νότο. Γράφτηκε «κρατημένο» σε όλες τις ελληνοκυπριακές πόρτες. Και έμεινε τόσος πολύς άδειος χώρος, που μεταφέρθηκαν από την Τουρκία τουλάχιστον δεκαπλάσιοι εκείνων που ήρθαν από τον νότο!