Ο Twenty Three εκθέτει στο Πρόζακ

«Κι όμως είμαι ακόμα εδώ

Κι αυτό το καλοκαίρι

Λιωμένο παγωτό κολλάει στο χέρι»,

οι στίχοι των Ξύλινων Σπαθιών ταιριάζουν γάντι στο εμβληματικό έργο «Δεν Ξεχνώ» της πρώτης ατομικής έκθεσης του καλλιτέχνη του δρόμου Twenty Three. Είναι ένας τοίχος που αιωρείται κρεμασμένος με συρματόσχοινο από τον δεύτερο όροφο του ψηλοτάβανου Πρόζακ - να πούμε πως δίπλα στο γνωστό καφενείο άνοιξε ένας νέος, υπέροχος εκθεσιακός χώρος που ονομάζεται Πρόζακ (common room). Ο καλλιτέχνης τύπωσε με την τεχνική του στένσιλ το γνωστό λογότυπο «Δεν ξεχνώ» του Νίκου Δήμου πάνω σε ένα μπλε παγωτό ξυλάκι που επίσης λιώνει και στάζει σαν τη μισή αιματοβαμμένη Κύπρο. Πρώτη φορά βλέπω τέτοια εικονική αποτύπωση της μνήμης μας ως λησμονιάς. Η μνήμη λιώνει σαν παγωτό. Έγινε όμως και η πιπίλα, η καραμέλα μας τόσα χρόνια.

Παραδίπλα οι «Αλάσιες» του Twenty Three, τα κορίτσια χωρίς χαρακτηριστικά προσώπου - άραγε για να προβάλουμε εμείς ό,τι συναίσθημα θέλουμε απάνω τους ή για να δείξει πως η κατάσταση του πολέμου και των συνεπειών του είναι κοινός τόπος για όλους τους ανθρώπους, ίδια και απαράλλακτη όπου κι αν βρίσκεται κανείς, είτε στη Γιουγκοσλαβία, είτε στα χαλάσματα της Συρίας, είτε στην ισοπεδωμένη Ουκρανία σήμερα. Ο σπουδαίος Γ. Τσαρούχης είχε πει κάποτε πως μια μέρα ανακάλυψε ότι το ανθρώπινο πρόσωπο είναι κι αυτό μια μάσκα που μας γελά. Αλλιώς ειπωμένο, η μάσκα μάς δίνει το βαθύτερο είναι, αυτό που ο άνθρωπος αποφεύγει όταν φοβάται να συμπεριφερθεί θεϊκά. Αν οι άνθρωποι παραδέχονταν τη θεϊκή τους ουσία, οι μάσκες θα ήταν περιττές. Ο άνθρωπος όμως φοβάται και αποφεύγει τον εαυτό του, κι ό,τι έχει μέσα του το κάνει κάλυμμα του εαυτού του. Καταντά σαν αστακός ή σαν στρείδι, βάζοντας τον σκελετό του πάνω από τη σάρκα του.

Οι Αλάσιες του Twenty Three φορούν την παραδοσιακή κυπριακή στολή, τα μαλλιά τους είναι χτενισμένα «βρουλί», φορούν χαμηλά μαύρα παπούτσια. Η μία Αλάσια (Alasia wanders) ισορροπεί σαν ακροβάτισσα πάνω στο συρματόπλεγμα και η δεύτερη κάνει σχοινάκι. Τα πρώτα μας παιχνίδια μετά τον πόλεμο ήταν το σχοινάκι και το λάστιχο. Πολλά παιδιά σαν και μένα σταμάτησαν τον πόλεμο μέσα τους παίζοντας σχοινάκι στις νέες γειτονιές που κατέληξαν οι γονείς τους. Το πιο εύκολο και απλό παιχνίδι. Όπως και το χωστό. Δεν χρειάζονταν χρήματα γι' αυτά. Έτσι συνεχίστηκε η ζωή μετά τον πόλεμο. Τα παιδιά τη συνέχισαν με τα παιχνίδια τους. Μόνο που και εδώ υπάρχει ένα twist. Το σχοινί της ακροβάτισσας Αλάσιας είναι ένα συρματόπλεγμα. Το σχοινάκι της άλλης επίσης.

Η εικόνα είναι σαν να μας υπενθυμίζει πως ό,τι κι αν κάνουμε το συρματόπλεγμα είναι ακόμη παρόν, ακόμα και στα παιχνίδια μας, παίζει ρόλο στις ισορροπίες και στις ανισορροπίες της ζωής μας. Έτσι νομίζω δημιουργεί μια αντίσταση στο μάτι μας, στη μνήμη που είναι βγαλμένη από τα εσώψυχα του τόπου μας, από εκείνον τον καιρό που το μάτι έβλεπε μόνο με την καρδιά και η μνήμη ήτανε η τιμή μας, το τελευταίο που μας έμεινε. Έτσι ένιωσα εγώ τουλάχιστον καθώς τα κοιτούσα: γαλήνη και πόνο μαζί. Όπως μου είπε μια φίλη που είδε τις Αλάσιες μετά από μένα: «μου δημιουργούν τα ίδια συναισθήματα που δημιουργούν και σε σένα, για ακριβώς τους ίδιους λόγους, δεν χρειάζεται να το αναλύσουμε παραπάνω».

Υπάρχει και ο Master, το πρόβατο με την κυπριακή παραδοσιακή αντρική στολή. Πέρα από την προφανή σύνδεση του Κυπραίου ως παθητικού προβάτου στις πρόσφατες πολιτικές συγκυρίες, εδώ θυμήθηκα τη Φάρμα των Ζώων του Τζορτζ Όργουελ. Στην τελευταία σκηνή τα γουρούνια περπατάνε στα δυο πόδια και τα υπόλοιπα ζώα της φάρμας δεν μπορούν να τα ξεχωρίσουν από τους ανθρώπους. Έτσι γουρούνια και άνθρωποι μαζί απολαμβάνουν το πιάτο της συγκεκριμένης πολιτικής συναίνεσης.

Η τέχνη του street artist «Twenty Three» είναι ό,τι πιο τρυφερό, εντυπωσιακά απλό και ταυτόχρονα σπαρακτικό έχω δει τελευταία στην Κύπρο! Σαν να αφαιρεί τα περιττά. Αναδεικνύει, συνομιλεί ή αλλάζει τα φώτα στην παράδοση, και όσα είναι σκοτεινά τα κάνει λαμπρά καθαρίζοντάς τα για να τα δούμε καλύτερα. Μπορεί να σταθεί παντού στον κόσμο. Με τα σπρέι και τα στένσιλ του δεν δημιούργησε μόνο σε εγκαταλελειμμένους τοίχους και σταυροδρόμια στα Κατύδατα, στη Λόφου, στην πράσινη γραμμή της Λευκωσίας, στο Βαρώσι αλλά και στο Μεξικό καθώς και στην Κάτω Ιταλία παρέα με τις ελληνόφωνες κοινότητες. Αξίζει να δει κανείς τη δουλειά του από κοντά. Είναι το καλύτερο δώρο που μπορούμε να κάνουμε στον εαυτό μας πριν κλείσει η χρονιά. Όσες απογοητεύσεις νιώθουμε στην πολιτική ίσως να μπορεί να τις θεραπεύσει η τέχνη.