Έχουμε τράπεζες ή τοκογλύφους;

Ένα μεγάλο μέρος του χρόνου μου το διαθέτω προσπαθώντας να βοηθήσω ανθρώπους που κινδυνεύουν να χάσουν τα σπίτια τους από την αδυναμία τους να εξοφλήσουν δάνεια. Η συμπεριφορά των τραπεζών και κυρίως όλων αυτών των εταιρειών στις οποίες έχουν «πωλήσει» τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια οι τράπεζες και ο Συνεργατισμός, είναι συχνά ανάλγητη. Σύντομα, θα έχουμε προεδρικές εκλογές. Με αφορμή την αναλγησία των δανειστών, σήμερα θα αναφερθώ σε κάποιες ιδέες που πιστεύω εξασφαλίζουν ένα σύστημα –και ιδιαίτερα μια οικονομία– που να υπηρετεί την κοινωνία και όχι το αντίστροφο, όπως συμβαίνει σήμερα. Ανεξαρτήτως αν συμφωνούμε ή διαφωνούμε με το καπιταλιστικό σύστημα και την παγκοσμιοποίηση, θεωρώ ότι οι επιχειρηματίες και τα στελέχη των επιχειρήσεων, ως μέλη της κοινωνίας, έχουν μια τεράστια κοινωνική ευθύνη που πρέπει να αναλάβουν, και εμείς ως πολίτες, με οποιονδήποτε τρόπο, πρέπει να απαιτήσουμε να την αναλάβουν οι ίδιοι, ή να τους επιβληθεί από την πολιτεία. Κατ’ αρχήν, η ευθύνη τους αυτή, αλλά και το συμφέρον τους, είναι να υπηρετούν την αποστολή της επιχείρησης και τους στόχους που απορρέουν από αυτήν. Η αποστολή της επιχείρησης δεν είναι η εξασφάλιση κέρδους για την ικανοποίηση των μετόχων ή του ιδιοκτήτη. Αυτός είναι απλώς ένας από τους στόχους της. Η επιχείρηση ζει και αναπτύσσεται από τους εργαζόμενους, από τους πελάτες της, από τους προμηθευτές της και από άλλες ομάδες συνεργαζομένων μέσα στην κοινωνία και στο φυσικό περιβάλλον. Ουσιαστικά, η επιχείρηση ζει από την κοινωνία και συνεπώς δεν μπορεί να μην ζει για την κοινωνία. Αυτό σημαίνει ότι, ως οικονομική μονάδα, η αποστολή της είναι να αξιοποιεί αποδοτικά τους διαθέσιμους πόρους για να παράγει πλούτο ή αξία για όλες τις ομάδες ενδιαφερομένων και για την κοινωνία συνολικά, εξασφαλίζοντας την αειφόρο ανάπτυξη και τη διατηρησιμότητα του περιβάλλοντος. Αυτή ακριβώς είναι και η έννοια της αποτελεσματικότητας και ο λόγος ύπαρξης της επιχείρησης. Με βάση αυτήν τη λογική, ο επιχειρηματίας και τα στελέχη έχουν ως θεμελιώδη ευθύνη να υπηρετούν αυτήν την αποστολή. Αυτό, βεβαίως, προϋποθέτει τη συνειδητοποίηση και αποδοχή αυτής της αποστολής, όπως και την κατανόηση ότι δεν μπορεί να υπάρχουν υγιείς επιχειρήσεις σε μια κοινωνία χωρίς συνοχή και ευημερία.

Δεύτερον, για να υπηρετήσουν αυτήν την αποστολή, οι επιχειρηματίες και τα στελέχη οφείλουν να εξασφαλίζουν την αποδοτική χρήση διαθέσιμων πόρων, την αποδοτική λειτουργία της επιχείρησης, την καινοτομία, την ανταγωνιστικότητα και την ανάπτυξή της. Για ν’ ανταποκριθούν σε αυτήν την ευθύνη, από τη μια, απαιτείται η επιχειρηματική ηθική –με την έννοια του ενστερνισμού των θεμελιωδών κοινωνικών αξιών, όπως ελευθερία του ατόμου, δικαιοσύνη, φρόνηση, ακεραιότητα, σεβασμός στον άνθρωπο και στη φύση.

Από την άλλη, οι επιχειρηματίες και τα στελέχη απαιτείται να διαθέτουν –και συνεχώς να αναπτύσσουν– τις διοικητικές και ηγετικές τους ικανότητες. Η επιχείρηση και ιδιαίτερα η τράπεζα δεν αποτελεί μόνο μια οικονομική μονάδα, αλλά ταυτόχρονα και έναν σημαντικό κοινωνικό θεσμό. Όπως ο κάθε πολίτης, έτσι και η επιχείρηση οφείλει να αναλάβει την κοινωνική ευθύνη που της αναλογεί, συνεισφέροντας στο κοινωνικό συμφέρον, στην κοινωνική συνοχή και στην κοινωνική ευημερία –με την ευρύτερη έννοια και όχι μόνο με την παραγωγή και με τη δημιουργία θέσεων απασχόλησης. Η ευθύνη της αυτή δεν περιορίζεται στο να μην συμβάλλει η ίδια στη διαφθορά, στην καταστροφή του περιβάλλοντος, στην παραοικονομία, στη διαπλοκή, στην «αρπαχτή», στην εισφοροδιαφυγή, στη φοροδιαφυγή.

Ταυτόχρονα, ως πολίτες, πρέπει να αντιληφθούμε ότι έχουμε καθήκον να στηρίζουμε την κυπριακή παραγωγή. Είναι αδιανόητο να αγνοούμε τα κυπριακά αγροτικά προϊόντα και να αγοράζουμε εισαγόμενα. Η δεύτερη ιδέα αφορά τα όσα καταναλώνουμε, όχι για την αξία που έχουν για εμάς, αλλά λόγω εγωισμού, λόγω μίμησης και προσπάθειας επίδειξης. Γιατί να αγοράσω παπούτσια αθλητικά μάρκας εξωτερικού, όταν υπάρχουν καλής ποιότητας κυπριακά; Ελπίζω και προσδοκώ ότι οι υποψήφιοι για τις προεδρικές θα έρθουν με πρακτικές προτάσεις που να αντιμετωπίζουν το γεγονός ότι οι τράπεζες και οι εταιρείες που έχουν αγοράσει δάνεια από τις τράπεζες, λειτουργούν ως ανάλγητοι τοκογλύφοι, ότι πολλές επιχειρήσεις λειτουργούν σαν μαφία, που νοιάζεται μόνο για τα κέρδη.