Να σταματήσουμε να μιλούμε με τους Τούρκους;

Μιλούσα πρόσφατα με διακεκριμένο στέλεχος του ΔΗΚΟ και επέμενε να μου λέει ότι είμαστε ενδοτικοί όσοι επιθυμούμε διάλογο με την Τουρκία. Τι είχες Γιάννη μου, τι είχα πάντα, που λέει και η παροιμία. Θα προσπαθήσω να απαντήσω σε αυτή την κοντόφθαλμη πολιτική θέση, η οποία εκτός από κυρίαρχη είναι και σταθερή «αξία» στον τόπο μας.

Όντως εδώ και κάποια χρόνια ο Ερντογάν είναι σε τροχιά απομάκρυνσης από την Ευρώπη και τη Δύση. Η Ευρώπη, η Ελλάδα και η Κύπρος έχουν, άραγε, κοινό συμφέρον να αποτρέψουν μια πλήρη ρήξη; Είναι εθνικό συμφέρον να κρατήσουμε την Τουρκία κοντά, σε ένα δομημένο (με κανόνες και όρους) πλαίσιο εταιρικής σχέσης με την ΕΕ, ακόμα κι αν ο ενταξιακός στόχος είναι ουσιαστικά νεκρός; Όσοι είμαστε υπέρ μιας τέτοιας προσέγγισης, επιχειρηματολογούμε λέγοντας πως μια Τουρκία ακόμα πιο ανεξέλεγκτη και εκτροχιασμένη θα συνιστούσε οξύτατη απειλή για την ασφάλεια και τα συμφέροντα της Ευρώπης, της Ελλάδας και κυρίως της Κύπρου. Η καλλιέργεια μιας προοπτικής διαλόγου επιτρέπει στην πατρίδα μας να διεκδικεί όρους σχετικά καλύτερης γειτονίας – η οποία θα ήταν πολύ χειρότερη χωρίς την ελκτική ισχύ της ΕΕ. Κατά τον ίδιο τρόπο που η στρατηγική του Ελσίνκι το 1999 συνάρτησε την ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας με ουσιώδεις εθνικές προϋποθέσεις από την πλευρά της Ελλάδας.

Πρέπει, λοιπόν, να συνεχίσουμε να συζητούμε ή να ζητούμε τον διάλογο. Χωρίς ψευδαισθήσεις για τον συνομιλητή μας. Χωρίς να ξεχνάμε ότι έχουμε μια διαφορετική αποσκευή πολιτικών αξιών κι ένα άλλο πρότυπο κοινωνίας από την Τουρκία του Ερντογάν. Να συνομιλούμε κρατώντας τις θέσεις μας, ξέροντας ποιοι είμαστε, από πού ερχόμαστε και πού πηγαίνουμε. Αυτό είναι που δεν κατανοούν όσοι κατηγορούν για ενδοτισμό τους πολιτικούς που έχουν αυτή τη στάση.

Η αναφορά στις ευρωπαϊκές αξίες δεν είναι αυτάρεσκος ευρωπαϊκός ιδεαλισμός. Είναι μια επένδυση στο άυλο ιστορικό κεφάλαιο ισχύος της Ευρώπης. Η φιλελεύθερη δημοκρατία έχει ακόμα τη δύναμη να εμπνέει, παρότι ο κλοιός σφίγγει γύρω της. Τριάντα χρόνια πριν, ήταν το κυρίαρχο σύστημα. Σήμερα είναι υπό άμυνα. Ακόμα και στις ΗΠΑ, όπου το Καπιτώλιο παραμένει οχυρωμένο με οδοφράγματα μετά την εισβολή του τραμπικού όχλου τον Ιανουάριο του 2021.

Δεν πρέπει λοιπόν να έχουμε ψευδαισθήσεις. Η Ευρώπη περιβάλλεται από καθεστώτα ανελεύθερα και αντιμετωπίζει μέσα της δυνάμεις που γοητεύονται από τον εθνικισμό, τον σοβινισμό και τον αυταρχισμό τους (δείτε τι γίνεται στη Γαλλία, την Ιταλία και λίγο πριν στην Ελλάδα με την εθνικολαϊκιστική, αριστεροδέξια κυβέρνηση των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ). Οι εχθροί της δημοκρατίας και της Ευρώπης δεν περιορίζονται στην τυπική Ακροδεξιά. Δεν φοράνε σβάστικες, δεν κουβαλάνε ρόπαλα (συνήθως), αλλά πληκτρολόγια και κινητά. Βαφτίζουν τη μισαλλοδοξία τους υπερπατριωτισμό – το τελευταίο καταφύγιο των αχρείων, για να θυμηθούμε τον Σάμιουελ Τζόνσον. Διαστρέφουν ξεδιάντροπα την πραγματικότητα – όσο πιο αναίσχυντα τα ψέματα, τόσο ευρύτερη η επικράτειά τους. Παίζουν τα fake news στα δάχτυλα. Ισοπεδώνουν τα πάντα. Δεν κάνουν διακρίσεις («τι Λεπέν, τι Μακρόν», «τι Χίλαρι, τι Τραμπ», μας είπαν την κρίσιμη ώρα πριν την κάλπη). Δολοφονούν χαρακτήρες. Αναζητούν παντού εχθρούς, προδότες και συνωμοσίες. Ξέρουν να λένε λόγια του συρμού, αλλά όχι και να σκέφτονται.

Αυτοί έχουν πια ένα δοκιμασμένο εγχειρίδιο πολιτικής επιτυχίας. Αν στην Αμερική των Federalist Papers, του Λίνκολν, του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ και του Ομπάμα, ένας αχρείος διεφθαρμένος τηλεστάρ κατάφερε με ωμά ψέματα και χυδαιότητες να εκλεγεί Πρόεδρος, και πολλαπλασιάζοντας τα ψεύδη, τη διαφθορά και τις παραβιάσεις της δημοκρατικής νομιμότητας να ξαναφθάσει μια ανάσα από την επανεκλογή, τότε ασφαλώς υπάρχει πεδίο δόξης λαμπρό για τους απανταχού αριατεροδέξιους θαυμαστές του. Τους ενώνει η κοινή απέχθεια για τις αξίες της Ευρώπης. Έχουν το playbook του Ερντογάν, του Πούτιν και όλων των επίδοξων δικτατόρων, κι ας τους χωρίζει ενίοτε ένας αντίπαλος σωβινισμός.

Η ουσία της αντιπροσωπευτικής Δημοκρατίας είναι η λογοδοσία των εκπροσώπων έναντι των εκπροσωπούμενων πολιτών. Αυτή αποκτά υπόσταση και με τη δυνατότητα των εκλογέων να ΜΗΝ ψηφίσουν κάποιον και να τον στείλουν σπίτι του. Έτσι, το δικαίωμά μου να μην ψηφίσω κάποιον είναι εξίσου - αν όχι περισσότερο - σημαντικό από το να τον ψηφίσω. Να θυμηθούμε όλοι αυτή τη μικρή λεπτομέρεια στις επόμενες εκλογές. Ας μην ισοπεδώνουμε. Ας κάνουμε τις απαραιτήτες διακρίσεις. Οι όψιμοι υπερασπιστές της επίλυσης του Κυπριακού, οι οποίοι έχουν γίνει βασιλικότεροι του βασιλέως, ας θυμηθούν τίμια όλη την πολιτική τους πορεία τους, κι αυτήν της δεκαετίας του '90, αλλά και του 2001, 2002, 2003 και 2004 (πού βρίσκονταν επί Τάσσου Παπαδόπουλου, μήπως απάνω στα ψηφοδέλτιά του;) και πριν σηκώσουν τα φλάμπουρα της δίκαιης οργής που όλα τα σφάζει και όλα τα μαχαιρώνει, να σκεφτούν πολιτικά: ποιον ευνοούν τελικά με τη στάση που κρατούν στην κάλπη; Ποια πολιτική αφήνουν στο απυρόβλητο; Ελπίζω να κατανόησαν πια πως εκ των υστέρων σωστές θέσεις δεν φτουράνε. Και πως σαφώς