Το Πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου, μια προσωπική μαρτυρία

Το πρωί της 15ης Ιουλίου του 1974, περνούσα όπως πάντα τις καλοκαιρινές μου διακοπές στη φάρμα. Εκείνη τη μέρα, επειδή υπήρχαν βαριές δουλειές να γίνουν, όπως το άλεσμα του σανού, μου είχαν ζητήσει να βγάλω εγώ το κοπάδι για βοσκή. Με το ραδιόφωνό μου παρέα, πρόσεχα τα ζώα τα οποία είχαν σκορπιστεί στο λιβάδι.

Ξαφνικά, διακόπηκε η ροή του προγράμματος και ακούστηκε μία ανακοίνωση. Διαισθανόμουν ότι πρόκειται για κάτι σημαντικό. Μερικές λέξεις που ήξερα στα ελληνικά με βοήθησαν. Για να βεβαιωθώ όμως, άλλαξα σταθμό και άκουσα Μπαϊράκ (Bayrak). Κόλλησα το αυτί μου στο ραδιόφωνο. Ναι, ήταν αλήθεια! «Ο Μακάριος ήταν νεκρός…»

Έτρεξα με αγωνία πίσω στη φάρμα. Ο Λουκάς, ο συνέταιρος της οικογένειας μου, νόμιζε ότι έκανα πλάκα και άρχισε να μουρμουρίζει. Μα δεν ήταν ούτε πλάκα ούτε αστείο. Μόλις το άκουσε και ο ίδιος στο ραδιόφωνο έπαθε σοκ.

Ο πατέρας μου πανικοβλημένος έφυγε αμέσως για το γειτονικό τουρκοκυπριακό χωριό -τη Λουρουτζίνα. Οι υπόλοιποι που έμειναν πίσω, μαζεύτηκαν στο μικρό σπίτι στη φάρμα. Ο Λουκάς κρατούσε το κεφάλι του και έλεγε «Κατέστρεψαν το νησί», «Θα φέρουν τους Τούρκους!» και ούρλιαζε με οργή. Τη μελαγχολική σιωπή που είχε απλωθεί στο μικρό δωμάτιο, έσπασε η φωνή του Μακαρίου: «Ελληνικέ κυπριακέ λαέ, γνώριμη είναι η φωνή που ακούεις. Γνωρίζεις ποιος ομιλεί. Είμαι ο Μακάριος. Είμαι εκείνος ο οποίος σύ εξέλεξες να είναι ο ηγέτης σου! Δεν είμαι νεκρός όπως η χούντα των Αθηνών και οι εδώ εκπρόσωποί της θα ήθελαν! Είμαι ζωντανός και είμαι μαζί σου!»...

Ο Μακάριος, που κατάφερε να διαφύγει σώος από το πραξικόπημα, απευθυνόταν με αυτά τα λόγια στους Ελληνοκύπριους από ένα ραδιοφωνικό σταθμό που φτιάχτηκε βιαστικά στην Πάφο όπου βρήκε καταφύγιο…

Η φωνή του Μακαρίου, ανακούφισε λίγο τον Λουκά. Όμως παρέμεινε πολύ αγχωμένος. Ακριβώς εκείνη τη στιγμή, μπήκε μέσα από την μικρή πόρτα του αγροκτήματος και ο φίλος μας ο Σωτήρης.

Ο αγροφύλακας του χωριού Πιρόι, ο Σωτήρης, τα πρωινά έβαζε σε λειτουργία τα ποτιστικά που βρίσκονταν δίπλα στο αγρόκτημά μας για να παρέχει νερό στα τριγύρω χωριά. Μετά, περνούσε από μας για καφέ. Ήταν πολύ αγαπητός στην οικογένειά μας. Πριν καλά-καλά παρκάρει τη

μηχανή του, μια Lambretta μικρού κυβισμού, άρχιζαν τα πειράγματα. Όποτε ήταν στο αγρόκτημα ο συνέταιρός μας ο Λουκάς, ο Σωτήρης δεν καθόταν πολύ, έφευγε βιαστικά. Και όποτε δεν ήταν ο Λουκάς, καθόταν και κουβέντιαζε με τους δικούς μου.

Ήταν ένας φτωχός άνθρωπος, που σε αντίθεση με τους άλλους, μιλούσε χαμηλόφωνα. Πολλές φορές, βυθιζόταν στις σκέψεις του. Ήταν προφανές ότι δεν είχε πολλούς φίλους. Ήταν ευτυχής όταν έπιανε κουβέντα με τον παππού και τη γιαγιά μου. Κοντά μας ένιωθε καλά. Έπινε καφέ και καθόταν με τις ώρες πάνω στη ψάθινη καρέκλα. Ενώ όλοι στο αγρόκτημα έτρεχαν για χίλιες δυο δουλειές, εκείνος μοναχός ατένιζε τριγύρω. Έμοιαζε σαν να μην είχε πού να πάει.

Εκείνο το πρωί, της 15ης Ιουλίου είδαμε έναν άλλο Σωτήρη! Φορούσε τα συνηθισμένα του ρούχα, όμως αυτήν τη φορά κουβαλούσε στη ζώνη του δύο πιστόλια. Ο φτωχός, ήπιος άνθρωπος που ξέραμε μεταμορφώθηκε. Στη θέση του τώρα βλέπαμε έναν άνθρωπο παλικαρά, με αυτοπεποίθηση. Ο Σωτήρης στράφηκε στον παππού και τη γιαγιά μου και με σεβασμό τους είπε: «Πλέον εμείς έχουμε την εξουσία. Μη φοβάστε τίποτα, εγώ είμαι δίπλα σας».

Ο μεγαλόσωμος Λουκάς ήταν έτοιμος να χυμήξει πάνω του. Ο Σωτήρης τον σταματά και με ένα αλαζονικό ύφος του λέει: «Να ευχαριστείς τον θκιό μου τον Νιαζί (αναφερόμενος στον παππού μου). Του έχω μεγάλη ευγνωμοσύνη, αλλιώς θα σε σκότωνα εδώ και τώρα». Ναι, ο «δικός μας» πράος, φιλήσυχος, φιλεύσπλαχνος Σωτήρης, στην πραγματικότητα ήταν ενεργό μέλος της ΕΟΚΑ Β’. Και το ενδιαφέρον ήταν, πως χάρισε τη ζωή ενός μακαριακού, λόγω «των κοινών Τούρκων φίλων τους»…

Τη ροή της σύγχρονης κυπριακής ιστορίας την είχε αλλάξει μια συνθηματική φράση που περιλάμβανε το μήνυμα του ταξίαρχου Γεωργίτση της ΕΛΔΥΚ προς το ελληνικό ΓΕΕΘΑ στις 8:17 το πρωινό της 15ης Ιουλίου του 1974: «Αλέξανδρος εισήλθε εις νοσοκομείο». Η κωδικοποιημένη φράση, γνωστή μόνο σε μερικά πρόσωπα εντός του στρατιωτικού καθεστώτος, σήμαινε πως «το πραξικόπημα στην Κύπρο έχει ξεκινήσει». Πράγματι εκείνα τα λεπτά, τα τανκς κινούνταν προς το Προεδρικό Μέγαρο...