Καινοτομία και η συνεργασία Κύπρου-Ισραήλ

Με αφορμή τη διμερή εκδήλωση δικτύωσης μεταξύ Κύπρου και Ισραήλ, που συνδιοργάνωσαν το Ίδρυμα Έρευνας και Καινοτομίας (ΙδΕΚ) και το Israel-Europe Research & Innovation Directorate (ISERD), ο Shlomi Kofman, αντιπρόεδρος του Τμήματος Διεθνών Σχέσεων του Israel Innovation Authority, μίλησε στον «Π» για τον ρόλο της Αρχής Καινοτομίας του Ισραήλ, τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει το οικοσύστημα τεχνολογίας, καθώς και τις προοπτικές συνεργασίας μεταξύ των δύο χωρών. To Ισραλ έχει συσσωρευμένη εμπειρία ως μια μικρή χώρα που επενδύει στην επιχειρηματικότητα και λειτουργεί ως ένα επιτυχημένο παράδειγμα.

Η Αρχή

Η Αρχή Καινοτομίας του Ισραήλ είναι ένας κυβερνητικός οργανισμός που λειτουργεί με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια. Βασικός της στόχος είναι η ενίσχυση της ανάπτυξης του ισραηλινού οικοσυστήματος υψηλής τεχνολογίας σε παγκόσμιο επίπεδο. Όπως εξηγεί ο κ. Kofman, η Αρχή χρηματοδοτείται απευθείας από το Υπουργείο Οικονομικών του Ισραήλ, έχοντας ετήσιο προϋπολογισμό περίπου μισό δισεκατομμύριο ευρώ. Η Αρχή επενδύει στρατηγικά σε υποδομές, νεοφυείς επιχειρήσεις (startups), ανθρώπινο κεφάλαιο, συνεργασίες με πανεπιστήμια και ρυθμιστικές αρχές. Όλες οι επενδύσεις γίνονται σε συνεργασία με τον ιδιωτικό τομέα, ώστε να υπάρχει κοινό ενδιαφέρον για επιτυχία, αλλά και ισορροπημένη κατανομή κινδύνου.

Το Ισραήλ έχει καθιερωθεί εδώ και 25 χρόνια ως «startup nation», προσφέροντας πρωτοποριακές λύσεις σε παγκόσμια κλίμακα. Ωστόσο, καθώς αναδύονται συνεχώς νέοι παγκόσμιοι τεχνολογικοί κόμβοι, η Αρχή Καινοτομίας καλείται να εντείνει τις προσπάθειές της ώστε το Ισραήλ να παραμένει πρωτοπόρο.

Η Αρχή Καινοτομίας λειτουργεί ως ένα είδος «βαρόμετρου» για την αγορά, παρακολουθώντας συνεχώς τις διεθνείς τάσεις και επεμβαίνοντας εκεί όπου υπάρχουν αστοχίες της αγοράς («market failures»). Η παρέμβασή της γίνεται πάντα σε συνεργασία με τον ιδιωτικό τομέα, ώστε να υπάρχει ισορροπία κινδύνου αλλά και κοινό ενδιαφέρον για την επιτυχία των επενδύσεων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η διαχείριση των επιπτώσεων του πολέμου μετά την επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου του 2023. Η Αρχή, εξηγεί ο κ. Kofman ενεργοποίησε άμεσα ένα πρόγραμμα ταχείας στήριξης για startups που αντιμετώπισαν προβλήματα ρευστότητας, βοηθώντας τις επιχειρήσεις να ξεπεράσουν την κρίσιμη αυτή περίοδο.

Ο τρόπος λειτουργίας της Αρχής είναι ιδιαίτερα ευέλικτος, θυμίζοντας περισσότερο ιδιωτική εταιρεία παρά δημόσιο οργανισμό. Διαθέτει διοικητικό συμβούλιο στο οποίο συμμετέχουν εκπρόσωποι τόσο του δημόσιου όσο και του ιδιωτικού τομέα. Τα στελέχη της προέρχονται κυρίως από τον ιδιωτικό τομέα, γεγονός που συμβάλλει στην υιοθέτηση μιας σύγχρονης επιχειρηματικής νοοτροπίας.

Το μοντέλο διοίκησης μοιάζει περισσότερο με αυτό μιας ιδιωτικής εταιρείας: τα στελέχη θέτουν στόχους στην αρχή κάθε έτους και αξιολογούνται από το συμβούλιο βάσει των αποτελεσμάτων τους.

«Οι στόχοι μας δεν είναι μόνο οικονομικοί», τονίζει ο κ. Kofman. «Συχνά θέτουμε ως στόχο την άρση εμποδίων ή γραφειοκρατικών περιορισμών που δυσχεραίνουν την ανάπτυξη των επιχειρήσεων».

Η σημασία της δικτύωσης

Ο ίδιος ηγείται του Τμήματος Διεθνών Σχέσεων της Αρχής Καινοτομίας. Όπως εξηγεί, για μια μικρή χώρα όπως το Ισραήλ είναι ζωτικής σημασίας η διεθνής δικτύωση στον τομέα της έρευνας και ανάπτυξης (R&D). Το τμήμα αυτό έχει αναλάβει τη δημιουργία στρατηγικών συνεργασιών με ερευνητικά ιδρύματα άλλων χωρών καθώς και την προώθηση κοινών προγραμμάτων R&D. Μέσω διεθνών συνεργασιών επιτυγχάνεται ανταλλαγή τεχνογνωσίας και δημιουργία οικονομιών κλίμακας.

Σε ό,τι αφορά τη συνεργασία Ισραήλ-Κύπρου στον τομέα αυτόν, ο κ. Kofman εμφανίζεται αισιόδοξος: «Μπορούμε να μάθουμε πολλά ο ένας από τον άλλον», σημειώνει χαρακτηριστικά. Παρότι αναγνωρίζει ότι δεν είναι ειδικός στο κυπριακό οικοσύστημα τεχνολογίας, θεωρεί πως υπάρχουν αρκετά στοιχεία που η Κύπρος μπορεί να αξιοποιήσει από την εμπειρία του Ισραήλ ως «startup nation». Ταυτόχρονα όμως βλέπει σημαντικές δυνατότητες αμοιβαίου οφέλους μέσα από κοινές πρωτοβουλίες στο πλαίσιο ευρωπαϊκών προγραμμάτων όπως το Horizon Europe.

Ήδη οι δύο χώρες έχουν αναπτύξει αρκετές επιτυχημένες συνεργασίες στο πλαίσιο ευρωπαϊκών προγραμμάτων έρευνας και τεχνολογικής ανάπτυξης. Σύμφωνα με στοιχεία που παρουσίασε ο κ. Kofman από την πλατφόρμα δεδομένων της ΕΕ, περίπου εκατό έργα έχουν υλοποιηθεί με τη συμμετοχή εταιρειών και ακαδημαϊκών φορέων από Κύπρο και Ισραήλ. Στόχος των δύο χωρών είναι να ενισχύσουν περαιτέρω αυτή τη συνεργασία.

Εταιρείες όπως UBITEC, INNOVAX Limited, Signal Generix Limited, αλλά και ακαδημαϊκά ιδρύματα όπως το Πανεπιστήμιο Κύπρου συμμετέχουν ενεργά σε κοινά έργα R&D με ισραηλινούς φορείς.

Άντληση κεφαλαίων

Μια βασική πρόκληση για μικρές χώρες όπως η Κύπρος και το Ισραήλ είναι η προσέλκυση κεφαλαίων για την ανάπτυξη των startups σε ώριμες εταιρείες. Σύμφωνα με τον κ. Kofman, η απάντηση βρίσκεται στην επιστημονική και τεχνολογική αριστεία: «Η εμπειρία μάς έχει δείξει ότι όταν υπάρχει πραγματική αριστεία στην έρευνα και την τεχνολογία, τα κεφάλαια θα έρθουν». Αυτό αποδεικνύεται άλλωστε από τον μεγάλο αριθμό venture capitals (VCs) που δραστηριοποιούνται σήμερα στο Ισραήλ.

Τέλος, σχετικά με τις επιπτώσεις του πολέμου με τη Χαμάς στο ισραηλινό οικοσύστημα τεχνολογίας, ο κ. Kofman εμφανίζεται αισιόδοξος παρά τις δυσκολίες: «Κάθε κρίση φέρνει νέες ιδέες», σημειώνει χαρακτηριστικά. Πλέον παρατηρείται αύξηση κατά 60% στις αιτήσεις χρηματοδότησης νέων startups στο Ισραήλ.