Οι «τελευταίες» εκλογές του Ερντογάν

ΣΧΟΛΙΟ ΤΗΣ DW

Του Μπουράκ Ουνβερέν

Αυτοδιοικητικές εκλογές διεξάγονται σήμερα στην Τουρκία. 63 εκατομμύρια ψηφοφόροι καλούνται στις κάλπες για να αναδείξουν νέους δημάρχους σε 81 πόλεις. Στο επίκεντρο βρίσκεται ένας πολιτικός, που δεν εμφανίζεται καν στα ψηφοδέλτια. Πρόκειται για τον Πρόεδρο της χώρας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.

Ο Ερντογάν έχει δηλώσει ότι αυτές θα είναι «οι τελευταίες εκλογές» για τον ίδιο, πριν παραδώσει τα ηνία στην επόμενη γενιά. Θα αποχωρούσε ούτως ή άλλως σε τέσσερα χρόνια καθώς, σύμφωνα με τις επιταγές του Συντάγματος, θεωρητικά δεν επιτρέπεται να διεκδικήσει νέα θητεία. Θεωρητικά, πάντα. Διότι ο έμπιστος συνεργάτης του, Μπεκίρ Μποζντάγ, ήδη κάνει λόγο για αναθεώρηση του Συντάγματος, που θα επέτρεπε στον σημερινό Πρόεδρο να θέσει εκ νέου υποψηφιότητα. Κάτι για το οποίο σχεδόν τον εκλιπαρεί ο εθνικιστής κυβερνητικός εταίρος του, Ντεβλέτ Μπαχτσελί. «Δεν μπορείς να αφήσεις μόνο του το τουρκικό έθνος», δήλωσε πρόσφατα ο Μπαχτσελί, απευθυνόμενος στον Ερντογάν.

Η Κωνσταντινούπολη ανέκαθεν αποτελούσε εφαλτήριο για υψηλότερα αξιώματα. Είναι μία μεγαλούπολη, στην οποία ζει σχεδόν το 20% του συνολικού πληθυσμού της Τουρκίας, ενώ εκπροσωπεί το 50% των τουρκικών εξαγωγών. Το 1994 η εκλογή του Ερντογάν στον δημαρχιακό θώκο τον βοήθησε να «εκτοξεύσει» τη σταδιοδρομία του. Όμως πριν τέσσερα χρόνια το κυβερνών κόμμα AKP υπέστη ήττα, γι’ αυτό σήμερα ο Ερντογάν κάνει ό,τι μπορεί για να ανακτήσει το χαμένο έδαφος. Από την πλευρά τους τα κόμματα της αντιπολίτευσης είχαν πανηγυρίσει μία ιστορική νίκη το 2019, καθώς, για πρώτη φορά μετά από 25 χρόνια, κατάφεραν να εκθρονίσουν το AKP σε έντεκα μεγάλες πόλεις της Τουρκίας.

Ο παράγοντας «Ιμάμογλου»

Καθοριστικός παράγοντας για την ήττα του Ερντογάν το 2019 ήταν η εμφάνιση του Εκρέμ Ιμάμογλου, ο οποίος εξελέγη δήμαρχος στην Κωνσταντινούπολη με το αντιπολιτευόμενο κεμαλικό κόμμα CHP. Η σημερινή αναμέτρηση είναι καθοριστική για την περαιτέρω πορεία του Ιμάμογλου, ίσως και για το μέλλον της Τουρκίας. Σε περίπτωση νίκης, ο σημερινός δήμαρχος έχει αυξημένες πιθανότητες να είναι ο υποψήφιος της αντιπολίτευσης στις προσεχείς προεδρικές εκλογές. «Κατά τη γνώμη μου ο Ιμάμογλου είναι ο καλύτερος δυνατός υποψήφιος εάν η αντιπολίτευση θέλει να υπερνικήσει το μονοπώλιο εξουσίας που έχει εδραιώσει ο Ερντογάν», λέει ο Μπερκ Εζέν, πολιτικός επιστήμων και ερευνητής στο Πανεπιστήμιο Σαμπαντζί της Κωνσταντινούπολης. Και αυτό γιατί, όπως εκτιμά ο Εζέν, ο Ιμάμογλου έχει την ικανότητα να διαμορφώνει πλειοψηφίες και να προσελκύει ψήφους από ετερόκλητες ομάδες του πληθυσμού, «μπορεί να έχει απήχηση στους συντηρητικούς, στους αριστερούς, στους Κούρδους, ακόμη και σε ψηφοφόρους του Ερντογάν».

Ωστόσο, το «στρατόπεδο» της αντιπολίτευσης δεν έχει εύκολο έργο απέναντι στο κυβερνών κόμμα AKP. Σύμφωνα με δημοσκόπηση του Ινστιτούτου ORC, μόλις 1,2 ποσοστιαίες μονάδες χωρίζουν τον Ιμάμογλου από τον «εκλεκτό» του Ερντογάν, Μουράτ Κουρούμ. Μετά τη νίκη Ερντογάν στις προεδρικές εκλογές του 2023 το μέτωπο της αντιπολίτευσης έχει διαρραγεί. «Ο κατακερματισμός του πολιτικού τοπίου και οι ενδοπαραταξιακές διενέξεις ενισχύουν την αίσθηση απογοήτευσης από τις καθιερωμένες πολιτικές δυνάμεις», επισημαίνει ο Μπερκ Εζέν. Σήμερα τα τρία κύρια κόμματα της αντιπολίτευσης (το κεμαλικό CHP, το εθνικιστικό IYI και το φιλοκουρδικό DEM) επιστρατεύουν διαφορετικούς υποψηφίους και από αυτή τη διάσπαση ίσως επωφεληθεί ο υποψήφιος του Ερντογάν στην Κωνσταντινούπολη. Άλλωστε και ο ίδιος ο Ερντογάν το 1994 είχε αναδειχθεί δήμαρχος με ποσοστό μόλις 25%.