Είναι πράγματι η ΔΔΟ ο εθνικός μας στόχος;

Μια χώρα που απειλείται με πόλεμο, εισβολή ή αφανισμό, ή έχει ένα σοβαρό πρόβλημα με μια άλλη χώρα χαράσσει μια πολιτική για να υπερπηδήσει τέτοιους σκοπέλους. Θέτει, με άλλα λόγια, έναν εθνικό στόχο που ακολουθεί με συνέπεια και σοβαρότητα. Για παράδειγμα, το 1940 η Γερμανία σχεδίαζε να εισβάλει στην Αγγλία. Η κυβέρνηση του ΗΒ έθεσε ως εθνικό στόχο τη ματαίωση του σχεδίου των Γερμανών. Υπήρξε μια μεγάλης κλίμακας στρατιωτική και πολιτική κινητοποίηση ως απάντηση στην απειλή εισβολής από τις γερμανικές ένοπλες δυνάμεις.

Υποτίθεται ο δικός μας εθνικός μας στόχος είναι η λύση του Κυπριακού που θα επιτευχθεί με την αποδοχή της διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας (ΔΔΟ) και από τις δύο κοινότητες, διαφορετικά η διχοτόμηση, de facto ή de jure, θα είναι μη αναστρέψιμη. Η Κύπρος όμως δεν θα μπορέσει να επιβιώσει μακροπρόθεσμα όταν θα έχει κοινά σύνορα σχεδόν 200 χιλιόμετρα με έναν γείτονα που διαθέτει σιαγόνες καρχαρία και αρπάγες γρύπα.

Όλες οι κυβερνήσεις από τη λεγόμενη συμφωνία υψηλού επιπέδου του 1977 μεταξύ του τότε ΠτΔ Μακάριου και του Τ/Κ ηγέτη Ραούφ Ντενκτάς διατυμπανίζουν τη δέσμευσή τους για την επανένωση της Κύπρου με βάση τη ΔΔΟ με πολιτική ισότητα, όπως καθορίζεται στα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας. Άρα, θεωρητικά, ο στόχος μας είναι η επίτευξη της ΔΔΟ. Παίρνουμε όμως μέτρα για να επιτύχουμε τη ΔΔΟ και να μην οδηγηθούμε σε μια νέα συμφορά; Μακάρι η απάντηση να ήταν καταφατική.

Υπάρχουν πολλές ενδείξεις και αποδείξεις ότι υποσκάπτουμε τον υποτιθέμενο εθνικό στόχο. Κατ' αρχάς, θα έπρεπε όλοι οι πολίτες να έχουν τουλάχιστον κάποιες στοιχειώδεις γνώσεις για το πώς λειτουργεί ένα ομοσπονδιακό κράτος. Οφείλαμε προ πολλού να είχαμε εισαγάγει ένα μάθημα στα σχολεία με στόχο να ενημερώνονται οι μαθητές για το τι θα πει ακριβώς ενιαίο και ομοσπονδιακό κράτος για να κατανοήσουν πλήρως την έννοια της ΔΔΟ. Δυστυχώς τέτοια παιδεία είναι εμφανώς εκλιπούσα. Διερωτώμαι τι ποσοστό Κυπρίων μπορεί, π.χ., να ξεχωρίσει το ομοσπονδιακό από το ομόσπονδο κράτος ή αν αντιλαμβάνεται τι θα πει ακριβώς «υπολειπόμενες εξουσίες» που θα ασκούνται από τις συνιστώσες πολιτείες. Αυτή η άγνοια οδηγεί στην παραπλάνηση του κοινού που βομβαρδίζεται από τα ΜΜΕ και κυρίως από τη συστημική εφημερίδα ότι η ΔΔΟ στην πραγματικότητα σημαίνει διχοτόμηση. Εν ολίγοις, η μη ενημέρωση για το σύστημα της ομοσπονδίας κάνει τον Κύπριο ψηφοφόρο, σε κάποιον βαθμό τουλάχιστο, άβουλο, απαθή, υποταγμένο, έρμαιο της εθνικιστικής προπαγάνδας και επομένως εύκολα χειραγωγήσιμο από τους επιτήδειους.

Αλλά η ίδια η πολιτεία υποσκάπτει τον υποτιθέμενο εθνικό στόχο. Οι εορτασμοί για την επέτειο της 1ης Απριλίου με συνθήματα όπως «Ζήτω η Ένωση» και «Η Κύπρος είναι ελληνική» με την παρουσία του ΠτΔ, του Αρχιεπισκόπου και άλλων επισήμων εκπέμπουν ένα ισχυρό μήνυμα στους ξένους ότι είμαστε ανειλικρινείς και αλλοπρόσαλλοι. Αλήθεια, πώς θα νιώθαμε εμείς αν ο Ακιντζί που ήταν θερμός υποστηρικτής της ΔΔΟ παρευρίσκετο στους εορτασμούς της ΤΜΤ; Ας μην ξεχνάμε ότι όσο μισητή είναι για μας η ΤΜΤ άλλο τόσο μισητή είναι η ΕΟΚΑ μεταξύ των Τ/Κ.

Έπειτα είναι και ο ευρυμαθής Αρχιεπίσκοπος Γεώργιος, οι δηλώσεις του οποίου απογοήτευσαν και τους πιο πρόθυμους να σεβαστούν την «περίοδο χάριτος» στην άσκηση των νέων καθηκόντων του. Πρώτον, το κυπριακό πρόβλημα υπήρχε πριν από το 1974 και επιδεινώθηκε, δεν δημιουργήθηκε το 1974 όπως λέει ο Γεώργιος. Εκείνο όμως που ενοχλεί είναι η θέση του όπως την εξέφρασε στο χριστουγεννιάτικο μήνυμά του: «Η επιδίωξη έναρξης συνομιλιών με τους όρους του κατακτητή είναι άκρως επικίνδυνη για μας». Με άλλα λόγια, θεωρεί τη ΔΔΟ με πολιτική ισότητα ένα απεχθές σχέδιο της Τουρκίας και όχι ένα συμβιβαστικό σχέδιο του Συμβουλίου Ασφαλείας. Και συνεχίζει: «Οφείλουμε να επιλέξουμε νέα πορεία που να επανατοποθετεί το πρόβλημά μας στις σωστές του διαστάσεις, ως πρόβλημα εισβολής και κατοχής, να επανακαθορίσουμε στόχους και επιδιώξεις, να ανασυνταχθούμε». Είναι μια θέση που θυμίζει τη ρητορική του ΕΛΑΜ και της ΕΔΕΚ και άλλων ακροδεξιών για ενιαίο κράτος - αυτό σημαίνει ο επανακαθορισμός νέων στόχων και επιδιώξεων! Θα χαιρόμουν πολύ αν τα δύο μεγάλα κόμματα υποδείξουν στον Προκαθήμενο ότι η Κύπρος κινδυνεύει να εκτουρκιστεί όχι από τις συνέπειες της λύσης, αλλά από τις συνέπειες της μη λύσης.

Οι νέοι μας κοινωνικοποιούνται σε ένα περιβάλλον που θεωρεί τους Τ/Κ συμπατριώτες μας «αιώνιους εχθρούς» και οραματίζονται την ένωση. Πώς είναι δυνατόν να αποδεχθούν τη ΔΔΟ; Ένοχοι γι' αυτήν την εξέλιξη είναι η παιδεία μας και τα «εθνικόφρονα» ποδοσφαιρικά σωματεία. Όλα αυτά τα επεισόδια με την ελληνική σημαία να μολύνεται πλάι με τη σημαία των SS των ναζί… με τις ακροδεξιές ωρυγές στις κερκίδες… με τους ναζιστικούς χαιρετισμούς… με τα μνημόσυνα για τον Γρίβα, όλα αυτά και άλλα θα ήταν γραφικά, έστω εξοργιστικά, αν δεν ήταν ανατριχιαστικά στις προεκτάσεις τους.

Εν περιλήψει, δεν πρέπει να μας ξαφνιάζει ότι οι ξένοι διπλωμάτες μας λένε off the record ότι δεν ξέρουμε τι θέλουμε. Δυστυχώς, η Ιστορία της Κύπρου επιβεβαιώνει αυτήν την άποψη. Από το 1978 που σνομπάραμε ηλιθίως το αγγλοαμερικανοκαναδικό σχέδιο που προνοούσε επιστροφή των 30.000 κατοίκων των Βαρωσίων με την έναρξη των συνομιλιών (ασχέτως αν ευοδώνονταν ή όχι) μέχρι σήμερα παρουσιάστηκαν κι άλλες ευκαιρίες που απορρίψαμε. Η όλη μας στάση θυμίζει την κυπριακή παροιμία «Δώσ’ του πελλού αγγούρι να σου πει έν' ζαβό» που χαρακτηρίζει κάποιον που δεν ικανοποιείται, δεν ευχαριστιέται, ό,τι και να κάνεις γι’ αυτόν.

* Οικονομολόγος, κοινωνικός επιστήμονας