21η από τις 27 της ΕΕ η Κύπρος στα θέματα ισότητας - Η Επίτροπος Ισότητας των Φύλων στον «Π»

Καμία χώρα δεν έχει φτάσει την ουσιαστική και πλήρη ισότητα των φύλων, άρα η ανισότητα δεν έχει εκλείψει οριστικά πουθενά στον κόσμο, τονίζει η επίτροπος Ισότητας των Φύλων κ. Τζόζη Χριστοδούλου. Αυτό, ωστόσο, καθόλου δεν μπορεί να μας καθησυχάζει ως κράτος και ως κοινωνία, αφού στα ζητήματα αυτά, ανάμεσα στους 27 της ΕΕ, η χώρα μας κατέχει την 21^η θέση. Έβδομη από το τέλος, δηλαδή. Πώς εμπεδώνεται η ισότητα στην κοινωνία μας και πώς μπορούν τα στερεότυπα και οι διαχωρισμοί να εκλείψουν; Η κ. Τζόζη Χριστοδούλου εξηγεί τις δράσεις που αναπτύσσει το γραφείο της.

Πόσο μακριά βρίσκεται η Κύπρος από την κατηγορία των κρατών εκείνων, στα οποία ο έμφυλος διαχωρισμός και στερεότυπα εκλείπουν οριστικά ή έστω και σταδιακά;

Το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων κατατάσσει τη χώρα μας στην 21^η θέση, από τα 27 κράτη μέλη. Ενώ η Κύπρος έχει κάνει σημαντικά βήματα προόδου, την ίδια στιγμή φαίνεται να υπάρχει μεγάλο χάσμα όσον αφορά την υποεκπροσώπηση στα κέντρα λήψης των αποφάσεων και ειδικότερα στη Βουλή, Τοπική Αυτοδιοίκηση, διοικητικά συμβούλια επιχειρήσεων, ερευνητικών κέντρων, ΜΜΕ και αθλητικών ομοσπονδιών. Όσον αφορά το χάσμα αμοιβών, η Κύπρος το έχει μειώσει στο 9,7% και βρίσκεται πάνω από τον μέσο όρο της ΕΕ, ενώ θετικά ανταποκρινόμαστε και στον δείκτη που αφορά την εκπαίδευση. Χάσμα παρατηρείται, επίσης, στον ελεύθερο χρόνο που έχουν οι γυναίκες, αφού στερεότυπα και προκαταλήψεις συνεχίζουν να τις σπρώχνουν σε πολλαπλούς ρόλους και στην απλήρωτη οικονομία της φροντίδας. Αυτό συνδέεται ενδεχομένως και με την υποεκπροσώπηση των γυναικών, μεταξύ πολλών άλλων λόγων, στα κέντρα λήψης των αποφάσεων.

Να σημειώσω, επίσης, ότι καμία χώρα δεν έχει φτάσει την ουσιαστική και πλήρη ισότητα των φύλων, άρα η ανισότητα δεν έχει εκλείψει οριστικά πουθενά στον κόσμο. Σύμφωνα με τη Eurostat, στην ΕΕ, ίσως φτάσουμε την πλήρη ισότητα σε 86 χρόνια, ενώ σύμφωνα με τον ΓΓ του ΟΗΕ, ανά το παγκόσμιο, θα χρειαστούν 300 χρόνια για την πλήρη και ουσιαστική ισότητα.

Έννοιες όπως ισότητα, διαχωρισμός, στερεότυπα, διαφορετικότητα κ.λπ. δεν εμπεδώνονται στην κοινωνία από τη μια στιγμή στην άλλη. Είναι και θέμα παιδείας. Τι μπορεί να κάνει το γραφείο σας γι' αυτό;

Είναι γεγονός ότι η κουλτούρα της ισότητας δεν μπορεί να εμπεδωθεί από τη μια στιγμή στην άλλη. Είναι θέμα παιδείας από τη μια και από την άλλη, μέσα από ολιστικές προσεγγίσεις θα πρέπει να εργαζόμαστε παράλληλα σε όλους τους τομείς. Πιο συγκεκριμένα, και αφού αναγνωρίζουμε ότι η ισότητα των φύλων επηρεάζει κάθε τομέα, γίνεται μια νέα προσπάθεια από πλευράς κυβέρνησης που έχει ως στόχο την ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου σε πολιτικές και δράσεις όλων των υπουργείων και υφυπουργείων. Στόχος είναι οι πολιτικές και δράσεις να έχουν ισότιμο, θετικό αντίκτυπο σε ολόκληρο τον πληθυσμό. Προς αυτή την κατεύθυνση, έχουν οριστεί λειτουργοί ισότητας σε όλα τα υπουργεία και υφυπουργεία με τους/τις οποίες συντονιζόμαστε για την εφαρμογή τέτοιων δράσεων, που θα έχουν ως αποτέλεσμα τη δημιουργία περιβάλλοντος - φιλικού προς τις γυναίκες και τους άνδρες. Την ίδια στιγμή, το Υπουργείο Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας εντάσσει το μάθημα της ισότητας των φύλων στο πλαίσιο του μαθήματος της αγωγής υγείας. Παράλληλα, σε συνεργασία με το υπουργείο προχωράμε στις εκπαιδεύσεις συμβούλων επαγγελματικού προσανατολισμού για αποδόμηση στερεοτύπων και προκαταλήψεων με στόχο την προώθηση κοριτσιών και αγοριών σε ενημερωμένες αποφάσεις και στη βάση των ικανοτήτων τους.

Προς αυτή την κατεύθυνση είναι και η υπογραφή μνημονίων συνεργασίας με οργανισμούς που επιθυμούν να συμβάλουν στην εμπέδωση της ισότητας των φύλων σε τομείς όπου οι γυναίκες υποεκπροσωπούνται ή δεν έχουν τις ίδιες ευκαιρίες όπως οι άνδρες. Η συνεργασία με την Κυπριακή Ομοσπονδία Καλαθοσφαίρισης, με το ΕΤΕΚ και με το ΚΕΒΕ είναι ιδιαίτερα σημαντική, καθώς επεκτείνονται με αυτόν τον τρόπο οι προσπάθειες στον χώρο του αθλητισμού, στον επιχειρηματικό κόσμο και στα επαγγέλματα της μηχανικής, όπου η οπτική του φύλου ήταν αόρατη.

Όταν μία κυβέρνηση, που είναι θέμα διορισμού, ή μία Βουλή που είναι θέμα εκλογής, παρουσιάζεται με το μίνιμουμ στη συμμετοχή γυναικών, γιατί να ζητάμε από τον απλό πολίτη να συμπεριφερθεί διαφορετικά;

Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, κ. Νίκος Χριστοδουλίδης έχει διορίσει στο σύνολο των 25 διορισμών του, 44% γυναίκες, ενώ 41,17% είναι οι γυναίκες υπουργοί/ υφυπουργοί. Στη Βουλή των Αντιπροσώπων μόλις 8 μέλη είναι οι γυναίκες, με γυναίκα πρόεδρο. Θα πρέπει τα ίδια τα κόμματα να λάβουν μέτρα προώθησης των γυναικών στα ψηφοδέλτιά τους. Συχνά γίνεται συζήτηση ότι οι γυναίκες δεν ψηφίζουν γυναίκες. Πιστεύω ότι αν οι πολίτες είχαν ισότιμες επιλογές γυναικών και ανδρών υποψηφίων, τότε οι ψηφοφόροι θα είχαν περισσότερες επιλογές γυναικών υποψηφίων και δεν θα χρειαζόταν να επιλέξουν μεταξύ μίας ή δύο υποψηφίων, αναλόγως και του συνολικού αριθμού υποψηφίων ανά επαρχία. Την ίδια στιγμή αναγνωρίζοντας ότι θα πρέπει να δημιουργηθούν δομές για τη φύλαξη παιδιών, φροντίδας ηλικιωμένων και ατόμων με αναπηρίες, η κυβέρνηση μέσα από το Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας προχωρεί προς τη δημιουργία αυτών των δομών και ενισχύει τις προσπάθειες που γίνονται. Θα πρέπει, ωστόσο, και τα κόμματα, που είμαι σίγουρη ότι θέλουν να αλλάξουν τα δεδομένα αφού αναγνωρίζουν ότι οι γυναίκες φέρνουν διαφορετική οπτική και αφού αντιπροσωπεύουν τον μισό του πληθυσμού, να δημιουργήσουν εκείνους τους εσωτερικούς μηχανισμούς, πέραν των ποσοστώσεων, που να επιτρέπουν στις γυναίκες να είναι μέρος αυτής της δημοκρατικής διαδικασίας. Όσον αφορά τους/τις ίδιους/ες τους πολίτες να σημειώσω ότι η κοινωνία και ειδικότερα οι νέοι και οι νέες είναι τα άτομα που επιδιώκουν την αλλαγή και ζητούν όπως η πολιτεία είναι πιο κοντά στις δικές τους ανάγκες. Γι’ αυτό και οφείλουμε να δημιουργήσουμε ένα περιβάλλον πιο δίκαιο για όλους και όλες και προς αυτή την κατεύθυνση προχωράμε.

Γίνονται ζυμώσεις για την ανάδειξη τοπικών αρχόντων τον προσεχή Ιούνιο. Ακούμε και διαβάζουμε για τον τάδε ή δείνα που θα διεκδικήσει τη δημαρχία και ποτέ για την τάδε ή τη δείνα. Είναι υγιές αυτό το φαινόμενο;

Όχι δεν είναι καθόλου υγιές. Η κοινωνία μας αποτελείται από 50% γυναίκες και 50% άντρες. Στα κέντρα λήψης των αποφάσεων θα πρέπει να εκπροσωπούνται ισότιμα, από ικανούς και ικανές, ώστε οι αποφάσεις που λαμβάνονται να αντιπροσωπεύουν και τις γυναίκες και τους άντρες. Ένα παράδειγμα που χρησιμοποιώ συχνά είναι το γεγονός ότι η Κυπριακή Δημοκρατία απέκτησε νομοθεσία για τη βία κατά των γυναικών αφού εισήλθαν στη Βουλή των Αντιπροσώπων γυναίκες. Όσον αφορά ειδικότερα την Τοπική Αυτοδιοίκηση, πιστεύω πως είναι ένα χώρος άσκησης πολιτικής, που οφείλει να προάγει συνεχώς την ισότητα των φύλων. Η συμμετοχή στην Τοπική Αυτοδιοίκηση καταλαμβάνει συνεχώς μεγαλύτερο αντίκτυπο στην καθημερινή ζωή όλων των πολιτών και οι γυναίκες ως άτομα που συνεχώς και διαχρονικά προσφέρουν τον χρόνο τους εθελοντικά στην κοινότητά τους, θα έπρεπε να έχουν λόγο και ρόλο και επίσημα, μέσω της συμμετοχής, στην πολιτική που αφορά την Τοπική Αυτοδιοίκηση.

Σε ό,τι αφορά αυτήν και την προηγούμενή σας ερώτηση, το γραφείο μας είναι ανοικτό για συνεργασία και με τα πολιτικά κόμματα ώστε να στηρίξουμε στοχευμένα, δράσεις εφαρμόσιμες για τη συμμετοχή των γυναικών σε εκλογές. Αν θέλουμε να έχουμε αποτελέσματα, η διαδικασία για συμμετοχή τους θα πρέπει να αρχίσει το συντομότερο. Για παράδειγμα για τις βουλευτικές εκλογές του 2026 έπρεπε να είχε ήδη αρχίσει η διαδικασία για ισότιμη συμμετοχή γυναικών και αντρών στα ψηφοδέλτια.

Σε τι συνέργειες προβαίνει το γραφείο σας είτε στο πλαίσιο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης είτε κομμάτων ή οργανώσεων ή άλλων φορέων για την ενσωμάτωση της διάστασης φύλου, αλλά κύρια την κατανόηση του όρου αυτού;

Σε επίπεδο τοπικής αυτοδιοίκησης, η Ένωση Δήμων μετά από διαβούλευση με το γραφείο μας έχει προχωρήσει στη δημιουργία Δικτύου Δημοτικών Λειτουργών Ισότητας των φύλων, όπου οι τοπικές αρχές όρισαν 29 λειτουργούς ισότητας των φύλων και στην υιοθέτηση ετήσιου πλάνου δράσης με συγκεκριμένες ενέργειες που αποσκοπούν και ενισχύουν τις προσπάθειες για αλλαγή κουλτούρας και προώθηση της ισότητας. Αυτές περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, τη δημιουργία δωματίου μητρικού θηλασμού στους δημοτικούς χώρους με επισκεψιμότητα, τη δημιουργία χώρων στάθμευσης, για οικογένειες με μικρά παιδιά, σε δημοτικά θέατρα και την τοποθέτηση «αλλαξιέρων» για βρέφη σε γυναικείους και ανδρικούς χώρους υγιεινής. Όσον αφορά την ευρύτερη κοινωνία των πολίτων, συμπεριλαμβανομένων ακαδημαϊκών ιδρυμάτων και συνδικαλιστικών οργανώσεων, μέσα από τη νέα Εθνική Στρατηγική για την Ισότητα των Φύλων, παράλληλα με τον Εθνικό Μηχανισμό για τα Δικαιώματα της Γυναίκας, δημιουργούμε την πλατφόρμα της κοινωνίας των πολιτών, αφού στόχος είναι η πολλαπλασιαστική ενημέρωση όλων όσων προσπαθούμε να εφαρμόσουμε. Επίσης, στόχος είναι η αμφίδρομη σχέση συνεργασίας την οποία επιδιώκουμε να εγκαθιδρύσουμε με την κοινωνία των πολιτών, όπως εξάλλου δημιουργήθηκε η νέα στρατηγική για την ισότητα των φύλων, δηλαδή μέσα από ανοικτό διάλογο και ανταλλαγή απόψεων και εισηγήσεων με την ευρύτερη κοινωνία των πολιτών.

Η συνεργασία με τα άτομα που ορίστηκαν λειτουργοί Ισότητας των Φύλων συμβάλλει ολιστικά. Μια πολιτική ή δράση που προωθείται μπορεί να αφορά πέραν του ενός υπουργείου και υφυπουργείου και η αλληλεπίδραση των αρμόδιων λειτουργών με το γραφείο διασφαλίζει πως όλες οι πτυχές θα έχουν έμφυλο χαρακτήρα. Ένα τέτοιο παράδειγμα, είναι η ενδυνάμωση των γυναικών της υπαίθρου, μέσω επιμορφωτικών εργαστηρίων για ψηφιακές δεξιότητες. Σε αυτή την περίπτωση, ρόλο θα έχει το Υφυπουργείο Έρευνας, Καινοτομίας και Ψηφιακής Πολιτικής και το Υπουργείο Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος, όπου από τη μία στοχεύουν στην ενίσχυση των ψηφιακών δεξιοτήτων του πληθυσμού και από την άλλη στην ενδυνάμωση των γυναικών της υπαίθρου ώστε να αναδειχθεί ο ρόλος και η συμβολή τους στην κοινωνία και οικονομία. Τέτοια παραδείγματα είναι πολλά. Με την υφυπουργό Ναυτιλίας στοχεύουμε να χαρτογραφήσουμε την εκπροσώπηση ανδρών και γυναικών στη ναυτιλία. Παράλληλα, το Υπουργείο Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας, μέσω των συμβούλων επαγγελματικού προσανατολισμού, προχωρεί στην προώθηση κοριτσιών και αγοριών σε διάφορες επαγγελματικές επιλογές, μεταξύ αυτών και των γαλάζιων επαγγελμάτων. Αυτή είναι η προσέγγιση της νέας στρατηγικής και του γραφείου μας, δηλαδή μια ολιστική μέθοδος, όπου το γραφείο μας, τα υπουργεία και υφυπουργεία αλληλοεπιδρούν ολιστικά και στοχευμένα.