Η ταχεία επίλυση των ΜΕΔ διαβατήριο για νέες δανειοδοτήσεις

Το μικρό μέγεθος των κυπριακών επιχειρήσεων -το 92,9% χαρακτηρίζονται ως πολύ μικρές επιχειρήσεις (microfirms) με αριθμό εργαζομένων μέχρι 9 άτομα και το 6,1% ως μικρές επιχειρήσεις (small firms) με λιγότερους από 50 εργαζομένους- δημιουργεί μια σειρά από διαρθρωτικές αδυναμίες με αντίκτυπο στην παραγωγικότητα της οικονομίας επηρεάζοντας την αποδοτικότητα-κερδοφορία και τα εισοδήματα των εργαζομένων.

Το υπ' αριθμόν ένα πρόβλημα που αναφέρουν οι κυπριακές επιχειρήσεις είναι τα εμπόδια που αντιμετωπίζουν στην πρόσβαση στη χρηματοδότηση. Ο δανεισμός αποτελεί μονόδρομο. Ακόμη και αν είχαμε μια εύρωστη κεφαλαιαγορά (η οποία με τη σειρά της επίσης απαιτεί την ύπαρξη επιχειρήσεων ικανοποιητικού μεγέθους που να μπορούν να μπουν στο χρηματιστήριο) για τη μεγάλη μάζα των μικρών επιχειρήσεων η άντληση κεφαλαίων από την αγορά θα ήταν μια απομακρυσμένη επιλογή.

Η εξάρτηση του εταιρικού τομέα από την τραπεζική χρηματοδότηση καθιστά ακόμη πιο σημαντική την ύπαρξη ενός αποτελεσματικού πλαισίου για τη διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων δανείων και τον περιορισμό των ΜΕΔ στον μέσο όρο της ευρωζώνη (1,9%). Αυτό αφορά και τις εταιρείες διαχείρισης δανείων. Σκοπός τους δεν είναι απλά η είσπραξη των οφειλόμενων ποσών, αλλά μπορούν και να χρηματοδοτούν τους πελάτες τους.

Στο χαρτοφυλάκιό τους έχουν δάνεια επιχειρήσεων τα οποία με την αναδιάρθρωσή τους μπορούν να καταστούν βιώσιμα και οι επιχειρήσεις να συνεχίσουν τη λειτουργία τους, διατηρώντας θέσεις εργασίας. Μια αναδιάρθρωση από εταιρεία διαχείρισης δανείων μπορεί να περιλαμβάνει και παροχή χρηματοδότησης, δηλαδή νέου δανείου. Όσο όμως πιο εύκολη είναι τελικά η ρευστοποίηση των εξασφαλίσεων -αν και πάλι αποτύχει η επιχείρηση- τόσο πιο εύκολα θα παράσχει νέο δανεισμό η εταιρεία διαχείρισης δανείων.

Κόστος και ρίσκο

Όλα έχουν να κάνουν με τη διαχείριση του ρίσκου και τη διάθεση του δανειστή να αναλάβει επιπλέον κίνδυνο. Ένα αποτελεσματικό πλαίσιο διαχείρισης δανείων αυξάνει τη διάθεση για ανάληψη ρίσκου, με οφέλη για το σύνολο της οικονομίας από τη χρηματοδότηση νέων επενδυτικών σχεδίων ή μεγάλων αγορών (απόκτηση κατοικίας).

Η δανειοδότηση μιας μικρής επιχείρησης ή ενός αυτοαπασχολούμενου έχει υψηλότερο κόστος από μια μεγαλύτερη επιχείρηση. Το κόστος αυξάνεται αν η ανάκτηση ενός δανείου που δεν εξυπηρετείται είναι αργή. Όσο ταχύτερη είναι η ρευστοποίηση των εξασφαλίσεων, τόσο μικρότερο είναι και το ρίσκο.

Η σχέση μεταξύ ενός αποτελεσματικού πλαισίου για τη διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων δανείων και της πρόσβασης των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών στον τραπεζικό δανεισμό έχει μελετηθεί εκτενώς στη διεθνή βιβλιογραφία.

Από τις μελέτες αυτές έχουν προκύψει διάφορα βασικά ευρήματα και ιδέες:

Σημασία της διαχείρισης των μη εξυπηρετούμενων δανείων: Η αποτελεσματική διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων δανείων είναι ζωτικής σημασίας για τη σταθερότητα και τη λειτουργία του τραπεζικού τομέα. Τα υψηλά επίπεδα μη εξυπηρετούμενων δανείων μπορούν να επιβαρύνουν τους τραπεζικούς ισολογισμούς, να μειώσουν την κερδοφορία και να περιορίσουν την ικανότητα των τραπεζών να παρέχουν νέα δάνεια.

Επιπτώσεις στον τραπεζικό δανεισμό: Υπάρχει ισχυρή σχέση μεταξύ των επιπέδων των μη εξυπηρετούμενων δανείων και της διαθεσιμότητας τραπεζικού δανεισμού. Οι τράπεζες που επιβαρύνονται με υψηλά επίπεδα μη εξυπηρετούμενων δανείων τείνουν να είναι πιο επιφυλακτικές στην παροχή νέων πιστώσεων σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά. Αυτή η επιφυλακτική προσέγγιση οφείλεται στην ανάγκη διατήρησης κεφαλαίου και διαχείρισης των κινδύνων.

Πιστωτικός εξορθολογισμός: Τα υψηλά επίπεδα μη εξυπηρετούμενων δανείων μπορεί να οδηγήσουν σε πιστωτικό περιορισμό, όπου οι τράπεζες περιορίζουν τη χορήγηση δανείων για να μετριάσουν τον κίνδυνο περαιτέρω αθετήσεων. Αυτό μπορεί να επηρεάσει δυσανάλογα τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ) και τα νοικοκυριά με περιορισμένη πρόσβαση σε εναλλακτικές πηγές χρηματοδότησης.

Χρηματοοικονομική ένταξη: Η διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων δανείων και η διαθεσιμότητα του τραπεζικού δανεισμού έχουν επιπτώσεις στη χρηματοπιστωτική ένταξη. Εάν τα ζητήματα των μη εξυπηρετούμενων δανείων αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά, οι τράπεζες είναι πιθανότερο να παρέχουν πιστώσεις σε ευρύτερο φάσμα δανειοληπτών, συμπεριλαμβανομένων εκείνων με περιορισμένο πιστωτικό ιστορικό ή εξασφαλίσεις. Αυτό προωθεί τη χρηματοπιστωτική ένταξη και τονώνει την οικονομική ανάπτυξη.

Επιπτώσεις στην πολιτική: Η ακαδημαϊκή έρευνα δείχνει τη σημασία της θέσπισης ενός ισχυρού νομικού και ρυθμιστικού πλαισίου για τη διευκόλυνση της επίλυσης των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Τα αποτελεσματικά πλαίσια περιλαμβάνουν μηχανισμούς για την αναδιάρθρωση δανείων, εταιρείες διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων και νομικά πλαίσια που υποστηρίζουν την ανάκτηση χρέους. Τα μέτρα αυτά συμβάλλουν στη μείωση των επιπέδων των μη εξυπηρετούμενων δανείων, στην ενίσχυση της δανειοδοτικής ικανότητας των τραπεζών και στη βελτίωση της πρόσβασης σε πιστώσεις.

Μακροοικονομικός αντίκτυπος: Η σύνδεση μεταξύ της διαχείρισης των μη εξυπηρετούμενων δανείων και του τραπεζικού δανεισμού επεκτείνεται πέρα από τον χρηματοπιστωτικό τομέα. Τα υψηλά επίπεδα μη εξυπηρετούμενων δανείων μπορεί να έχουν ευρύτερες μακροοικονομικές επιπτώσεις, όπως μειωμένες επενδύσεις, χαμηλότερη οικονομική ανάπτυξη και αυξημένο δημόσιο χρέος όταν οι κυβερνήσεις παρεμβαίνουν για να στηρίξουν προβληματικές τράπεζες.

Διεθνείς εμπειρίες: Η βιβλιογραφία αντλεί εμπειρίες από διάφορες χώρες που αντιμετώπισαν προβλήματα μη εξυπηρετούμενων δανείων, όπως η Ιρλανδία, η Ισπανία, η Ιαπωνία και η Ιταλία. Αυτές οι περιπτωσιολογικές μελέτες παρέχουν πολύτιμες πληροφορίες σχετικά με την αποτελεσματικότητα των διαφόρων στρατηγικών διαχείρισης των μη εξυπηρετούμενων δανείων και τον αντίκτυπό τους στον τραπεζικό δανεισμό και την οικονομική ανάκαμψη. Η Ιρλανδία αποτελεί το κατ' εξοχήν παράδειγμα που δείχνει ότι η άμεση διαχείριση των ΜΕΔ οδήγησε σύντομα την οικονομία σε έναν νέο κύκλο άνθησης.

Συνοπτικά, η διεθνής βιβλιογραφία αναδεικνύει την ισχυρή σχέση μεταξύ ενός αποτελεσματικού πλαισίου για τη διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων δανείων και της πρόσβασης των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών στον τραπεζικό δανεισμό. Η επίλυση των ζητημάτων των μη εξυπηρετούμενων δανείων είναι ζωτικής σημασίας για την προώθηση της χρηματοπιστωτικής ένταξης, τη στήριξη της οικονομικής ανάπτυξης και τη διατήρηση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας.