ΣΦΑΙΡΙΚΑ: Θα αλλάξουμε και τα βιβλία Ιστορίας!

Αρχίζει ο μεγάλος διάλογος για την παιδεία! Επιτέλους θα μπορούσε να αναφωνήσει κάποιος. Επί τούτου έδωσε συνέντευξη η υπουργός Παιδείας κ. Αθηνά Μιχαηλίδου. Προέβη σε δηλώσεις ο πρόεδρος της Επιτροπής Εκπαιδευτικής Υπηρεσίας κ. Παναγιώτης Αντωνίου, ενώ ακούμε σε καθημερινή βάση τοποθετήσεις από τις εκπαιδευτικές οργανώσεις για την ανάγκη μεταρρύθμισης της εκπαίδευσης: Αξιολόγηση μαθητών, αξιολόγηση καθηγητών, αναδιαμόρφωση αναλυτικών προγραμμάτων, ακόμα και συγγραφή νέων βιβλίων Ιστορίας.

Ξεκαθάρισμα

Πριν ξεκινήσουν το έργο τους οι εκσυγχρονιστές ας ξεκαθαρίσουμε δύο όρους. Τον όρο παιδεία και τον όρο εκπαίδευση. Η εκπαίδευση είναι το μέσο για να αποκτήσει κάποιος παιδεία. Δεν το πετυχαίνουν πολλοί. Εκπαιδευμένους έχουμε πάρα πολλούς. Άτομα με πτυχία, μεταπτυχιακά και διδακτορικά. Εκπαιδευμένο είναι και ένα σκυλί που του λες «κάτσε» και κάθεται. Ο ηλεκτρολόγος που σου αλλάζει την μπαταρία του αυτοκινήτου, ο αρχιτέκτονας που σου βγάζει τα σχέδια του σπιτιού σου και ο γιατρός που σε χειρουργεί και σου βγάζει τις πέτρες από τη χολή.

Παιδεία διαθέτει αυτός που οδηγεί προσεκτικά σεβόμενος τους πεζούς και τους ποδηλάτες. Αυτός που δεν ανοίγει το παράθυρο και πετά το αποτσίγαρο στον δρόμο. Είναι ο άνθρωπος που γεμίζει μια κούπα νερό και την αφήνει κάπου ψηλά στον κήπο για να πίνουν τα μικρά πουλιά που έχουν ξεραθεί από τον καύσωνα. Είναι αυτός που ξέρει να συζητά και δεν σε βρίζει επειδή διαφωνεί μαζί σου. Παιδεία έχει αυτός που ξέρει να μπαίνει στη θέση του άλλου για να τον καταλάβει, για να μπορέσει να τον βοηθήσει. Παιδεία διαθέτει και οποίος χαμογελά όταν ακούει τις 4 Εποχές του Βιβάλντι και δακρύζει όταν παρακολουθεί τον Θάνατο του Εμποράκου του Άρθουρ Μίλλερ.

Σε κάθε σοβαρή κοινωνία θέλουμε οι εκπαιδευμένοι να είναι και πεπαιδευμένοι. Πώς μπορούμε να το πετύχουμε; Κάποιοι εμφανίζουν το σχολείο ως τον κύριο φορέα γνώσης, εκπαίδευσης και παροχής παιδείας. Είναι και αυτό Ιστορία την οποία πρέπει να ξαναγράψουμε. Παλιότερα ήταν το σχολείο, αλλά και η οικογένεια και η Εκκλησία. Σήμερα όλοι αυτοί οι φορείς, για να το θέσω όσο πιο απλά γίνεται, δεν έχουν επιρροή στη διαμόρφωση της κοινωνίας, μεγαλύτερη απ' ό,τι στο διαιτολόγιό μας εδέσματα όπως τα κουπέπια, το κολοκάσι με χοιρινό ή το ιμάμ μπαϊλντί. Καταπληκτικά φαγητά μεν αλλά αδύνατο να ανταγωνιστούν σε κατανάλωση το χάμπουργκερ, το σούσι και το σπαγγέτι καρπονάρα, τα οποία προτιμούν οι νέοι. Το μόνο που ακόμα μας σώζει είναι το σουβλάκι. Πέραν αυτών ας αναρωτηθεί κάποιος πώς επιβλήθηκε το παντελόνι τζιν, η μουσική ροκ και γιατί τώρα τελευταία στην Κύπρο κάποιοι νεαροί στο τέλος Οκτωβρίου γιορτάζουν το Χάλογουιν (Halloween) ή όλοι οι καταστηματάρχες ανακάλυψαν τη λεγόμενη «Μαύρη Παρασκευή» ή αλλιώς Black Friday πριν τα Χριστούγεννα.

Τα πιο πάνω δεν είναι κατ' ανάγκη αρνητικές εξελίξεις. Καθορίζουν στάσεις και συμπεριφορές και επιβλήθηκαν λόγω της τεράστιας προβολής τους στο ίντερνετ και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Τα χειρότερα έπονται αφού σήμερα είναι σαφές ότι η παγκοσμιοποίηση πέρα από κάποιες οικονομικές, καταναλωτικές και κυρίως επικοινωνιακές παραμέτρους τις οποίες έχει επιβάλει, δεν μπορεί να δώσει απαντήσεις στα προβλήματα που ταλανίζουν τους ανθρώπους σε αυτό τον πλανήτη. Απαιτούνται πολιτικές λύσεις τις οποίες δεν μπορούν να δώσουν οι τραπεζίτες, οι σύμβουλοι λάιφ στάιλ και οι ιδιοκτήτες του Facebook του Twitter και του Tik-Tok.

Η κουλτούρα

Ποιο είναι το κύριο πρόβλημα της σημερινής μας εποχής; Πριν μερικές δεκαετίες κανένας κατασκευαστής κουτιών, χάρτινων, ξύλινων ή μεταλλικών, δεν τολμούσε να προβάλει το κουτί του πέρα και πάνω από το περιεχόμενό του. Σημασία είχαν τα παπούτσια, η τηλεόραση και το ψυγείο που υπήρχαν μέσα στα κουτιά.

Σήμερα ο ιδρυτής του Facebook Mark Zuckerberg και ο ιδιοκτήτης του Twitter Elon Musk είναι δισεκατομμυριούχοι προσφέροντας διάφορα αδειανά κουτάκια σε κάθε πολίτη αυτού του πλανήτη και κυρίως την ευχέρεια να τα γεμίζει με τις φωτογραφίες του και τις απόψεις του. Όλοι έχουν γίνει πομποί, αλλά κανένας δεν ελέγχει το περιεχόμενο που ανεβαίνει. Κανένας δεν γνωρίζει αν τα παπούτσια, το πλυντήριο και η τηλεόραση του κουτιού είναι καλής ποιότητας. Σημασία έχει τα κουτάκια που τα γεμίζουν με αρλούμπες εκατομμύρια κατά φαντασίαν συγγραφείς και διανοούμενοι να ελέγχονται από έναν καταπληκτικό αλγόριθμο που τους εμφυτεύει διαφημίσεις. Γράφουν οι ανόητοι, αλλά κατά κύριο λόγο αγοράζουν. Σε μια ανόσια και μαζική λόγω τεχνολογίας σύμπραξη, όλοι οι πρώην «μεθύστακες της ταβέρνας» που περιέγραψε κάποτε ο Ουμπέρτο Έκο, λοιδορούν ό,τι δεν καταλαβαίνουν, εξυβρίζουν όποιους τους υποδεικνύουν τα αυτονόητα, καταργούν και εξοβελίζουν από την καθημερινότητά μας και τα τελευταία ίχνη ορθολογισμού. Ως λάτρεις των κουτιών και της εικόνας εκλέγουν αντίστοιχους πολιτικούς και οδηγούν τις χώρες σε επικίνδυνα πολιτικά μονοπάτια αν κρίνουμε από την απόφαση των Βρετανών για το Brexit, την εκλογή Τραμπ, τη λατρεία σε δικτάτορες τύπου Πούτιν και την τρομακτική άνοδο των ακροδεξιών κομμάτων στην Ευρώπη κυρίως λόγω μεταναστευτικού. Το Facebook κυρίως και το TikTok τελευταία χρόνια έχουν δημιουργήσει τον μεγαλύτερο συνασπισμό ηλιθίων στην ιστορία της ανθρωπότητας, ο οποίος δραστηριοποιείται στο όνομα της Δημοκρατίας και της ελευθερίας της γνώμης.

Δεν ζούμε μια Αναγέννηση ή έναν Διαφωτισμό που είχαν και περιεχόμενο. Ζούμε στην εποχή της εικόνας.

Το κύριο ζητούμενο σήμερα από την παιδεία είναι να γεμίσει τις ζωές μας με περιεχόμενο. Χρειάζεται τεράστια δημιουργικότητα και φαντασία για να το πετύχει. Εν μέσω παγκοσμιοποίησης οι άνθρωποι κατακερματίζονται σε κατηγορίες αναλόγως συμφερόντων, κοινωνικών στάσεων ακόμα και βίτσιων. Κατά κύριο λόγο μιλάμε για ομάδες που αναπτύσσουν ιδιαίτερα χαρακτηριστικά ζώντας σε αυτό που διάφοροι κοινωνικοί επιστήμονες ονομάζουν bumble. Ζουν, αναλόγως κοινωνικοοικονομικής κατάστασης σε δικές τους φούσκες οι οποίες ελάχιστα επικοινωνούν μεταξύ τους. Λογικό. Οι γενιές του '50, του '60 και του '70 αφήνουν πίσω τους καμένη γη, έτσι ο κάθε νέος κρατιέται από όπου μπορεί. Θα μπορούσε η παιδεία να επανασυστήσει μια στοιχειώδη κοινωνική συνοχή; Εγκαθιδρύοντας μια κουλτούρα αλλαγής; Η οποία οφείλει και πρέπει να σέβεται πάνω από όλα την αλήθεια.

Αλήθεια

Ακούσαμε την υπουργό Παιδείας, ενώ αλλάζαμε κανάλια στην τηλεόραση, να μιλά για αλλαγή των βιβλίων Ιστορίας. Στ' αλήθεια τι θα γράφουν τα νέα βιβλία Ιστορίας; Ποιο θα είναι το περιεχόμενό τους; Θα μας οδηγήσουν σε μια νέα γνώση και αυτογνωσία; Θα μας εξηγήσουν πώς γίνεται να βλέπουμε καθημερινά μπροστά στα μάτια μας αίσχη αλλά δεν κάνουμε τίποτε; Θα μας πουν ποιοι στ' αλήθεια ήταν ο Μακάριος και ο Γρίβας και πώς οι δύο αυτοί άνθρωποι βοήθησαν ή κατέστρεψαν τη χώρα μας με τις εμμονές και τη στείρα αντιπαράθεσή τους; Θα μας εξηγήσουν τι εκπροσωπούσαν κομματικοί ηγέτες όπως ο Πάπης Παπαϊωάννου, ο Γιωρκάτζης, ο Τάσσος και ο Νίκος Αναστασιάδης; Θα μας πουν γιατί η Εκκλησία επί Οθωμανών έγινε πλούσια και εθναρχεύουσα, ενώ επί χριστιανών Βρετανών αίφνης υιοθέτησε τη συνεχή επανάσταση; Θα μας πει κανένα βιβλίο Ιστορίας γιατί Έλληνες χριστιανοί και μουσουλμάνοι συμμάχησαν με τον Χαλίλ Αγά και πολέμησαν εναντίον των Οθωμανών αγάδων και της εθναρχίας; Κάποιος άραγε θα μας εξηγήσει γιατί ο Αρχιεπίσκοπος Παΐσιος το 1766 μετέβη στην Κωνσταντινούπολη ζητώντας από τον σουλτάνο να τιμωρήσει τον επαναστάτη Χαλίλ τον οποίο στήριζαν χριστιανοί, λινοπάμπακοι και μουσουλμάνοι; Θα μπορέσουμε ποτέ να κατανοήσουμε ότι η Ιστορία μας δεν αφορά μόνο τον απαγχονισμό του Κυπριανού και άλλων προκρίτων;

Να αλλάξουμε τέλος τα βιβλία της Ιστορίας αλλά να πούμε πως η Αριστερά στην Κύπρο από τις θέσεις του ΚΚΚ και της Διασκεπτικής για συνεργασία με την κοινότητα των Τουρκοκυπρίων τελικά κατέληξε να ανταγωνίζεται την Εκκλησία για τη διενέργεια του ενωτικού δημοψηφίσματος; Ίσως έτσι καταλάβουμε πώς η Αριστερά έτρεχε από πίσω τον Μακάριο μετά το 1960 και πώς έφτασε το 2003 να υπηρετεί τον Τάσσο Παπαδόπουλο γιατί «άλλαξε σιόρ ο άνθρωπος». Ίσως έτσι κατανοήσουμε γενικά ότι τα κόμματα δεν θέλουν στις τάξεις στους σκεπτόμενους πολίτες, αλλά πελάτες.

Μπορεί η κ. Αθηνά Μιχαηλίδου να προχωρήσει σε υπερβάσεις για να ξυπνήσει μια βαθιά νυχτωμένη κοινωνία όπως η κυπριακή που έχει ανάγκη τη διατύπωση της ιστορικής αλήθειας για να μπορέσει να πάρει πιο δύσκολες αποφάσεις στο παρόν; Μάλλον αργήσαμε. Έχει αλλάξει ο κόσμος αλλά στην Κύπρο συζητούμε ακόμα αν θα αλλάξουμε τα βιβλία Ιστορίας. Πώς θα γίνουμε μέρος της αλλαγής αυτής και με ποιο περιεχόμενο;

Μόλις ανέλαβε η κυρία υπουργός φρόντισε ως καλή δασκάλα που είναι να ικανοποιήσει τους γονείς καταργώντας τα τετράμηνα. Τα τετράμηνα μπορεί να είχαν τα προβλήματά τους αλλά ανέδειξαν τα αίτια της αποτυχίας της εκπαίδευσής μας. Εξέθεσαν τους φροντιστηριούχους, έθεσαν σε κίνδυνο τη νιρβάνα των γονιών και βεβαίως ενόχλησαν κάποιους αραχτούς καθηγητές, οι οποίοι διδάσκουν, ό,τι θέλουν και όποτε θέλουν, διαπραγματευόμενοι στο τέλος της χρονιάς την εξεταστέα ύλη με τους επιθεωρητές. Λογικά η ΟΕΛΜΕΚ πίνει νερό στο όνομά της. Άντε τώρα να πεις στον φίλο μου πρόεδρο της ΟΕΛΜΕΚ, Δημήτρη Ταλιαδώρο, που ξυπνά κάθε πρωί με το εμβατήριο «των εχθρών τα φουσάτα περάσαν», ότι θα αλλάξεις και τα βιβλία της Ιστορίας.

Εν μέσω αυτής της τεράστιας διάθεσης για μεταρρύθμιση ήταν απολύτως λογικό να διεκδικήσει ρόλο και η ΕΕΥ. Ο πρόεδρος της Επιτροπής Εκπαιδευτικής Υπηρεσίας, Παναγιώτης Αντωνίου, ο οποίος ηγείται τα τελευταία χρόνια του πλέον αναχρονιστικού θεσμού, μαζί με την ομάδα γλυπτικής που τον πλαισιώνει, κατέθεσε, ύστερα από συνάντηση με τον Πρόεδρο άποψη πως θα εκσυγχρονιστεί η παιδεία! «Θου, Κύριε, φυλακήν τω στόματί μου και θύραν περιοχής περί τα χείλη μου».