Τι φοβίζει στον Μακάριο Δρουσιώτη;

Αύριο Δευτέρα, σε μια τελετή που οργανώνει ο ΟΠΕΚ και η Επιτροπή Βραβείου Πρωτοποριακής Δημιουργίας «Γιάννος Κρανιδιώτης», θα απονεμηθεί το ομώνυμο βραβείο στον ερευνητή-συγγραφέα Μακάριο Δρουσιώτη. Το βραβείο θα απονείμει ο πρώην Ευρωπαίος επίτροπος και υπουργός της Ελλάδας Χρήστος Στυλιανίδης, ο οποίος έχει επίσης τιμηθεί με αυτό το βραβείο, το 2018.

Μέσα σε δύο δεκαετίες, το βραβείο αυτό έχει απονεμηθεί σε προσωπικότητες του χώρου της τέχνης, της έρευνας, της δημοσιογραφίας, της πολιτικής-διπλωματίας και της κοινωνίας των πολιτών. Από τον Οικονόμου και τον Μόντη, μέχρι τον Α. Χριστοδουλίδη και τον Π. Ιωακειμίδη. Για όλους τους βραβευθέντες, υπήρχε πάντα η αίσθηση ότι, ακόμη και αν δεν συμφωνούσε κανείς απόλυτα με το περιεχόμενο του έργου τους, ήταν καθολική η αναγνώριση της πρωτοποριακής παρουσίας τους στον χώρο προσφοράς τους.

Το ίδιο θα μπορούσε να πει κανείς και για τον Μακάριο Δρουσιώτη. Μόνο που δίπλα στην καθολική αναγνώριση της σημασίας του ερευνητικού και συγγραφικού του έργου, υπάρχει σ’ αυτήν την περίπτωση και μια ιδιομορφία: Υπάρχουν πολλοί που τον φοβούνται!

Κατάλογος

Αντί να κάνουμε έναν μακρύ κατάλογο όσων φοβούνται τον λόγο και την έρευνα του Μ. Δρουσιώτη, ας κάνουμε έναν κατάλογο του τι φοβίζει σε αυτόν.

•         Πρόκειται για ανήσυχο άνθρωπο. Οι ανήσυχοι άνθρωποι δεν θεωρούν ποτέ ότι μια επιμέρους αλήθεια που ανακάλυψαν και τεκμηρίωσαν είναι η τελεσίδικη. Και ξέρουν δυο βασικά πράγματα: Κάθε επιμέρους αλήθεια που κατακτάς είναι μια πλάκα που όταν τη σηκώνεις βρίσκεις από κάτω ένα νέο ερωτηματικό. Επίσης, ότι δεν υπάρχει ποτέ μόνο μια οπτική για να δεις τα πράγματα. Αυτά από μόνα τους είναι πηγή άγχους για την πλειονότητα των ανθρώπων, που αναζητούν βεβαιότητες και σταθερές. Οι ανήσυχοι άνθρωποι που δεν τους το παρέχουν αυτό είναι η προσωποποίηση του «κακού». Πολύ περισσότερο, όταν μιλούμε για ανθρώπους των εξουσιών και του συστήματος, που έχουν πολλά να κρύψουν.

•         Κάθε άνθρωπος έχει κάποια κριτήρια και κάποια ιεράρχηση στόχων σε αυτό που κάνει. Γιατί εργάζεται όπου κι αν εργάζεται, ή γιατί δημοσιογραφεί, γιατί ασχολείται με την πολιτική, γιατί κάνει έρευνα. Αν κάποιος είναι προσηλωμένος σε ένα συμβατικό και εύκολα κατανοητό κριτήριο (σταδιοδρομία, οικονομική εξασφάλιση, προσωπική και οικογενειακή σταθερότητα και ευημερία), τότε εμπνέει αποδοχή και ασφάλεια. Αν κάποιος έχει ψηλά στις προτεραιότητές του «θεωρητικά» κριτήρια και στόχους (αναζήτηση της αλήθειας, κοινωνική ανάπτυξη κ.λπ.), τότε δημιουργεί το αίσθημα του ανεξέλεγκτου και του απροσδιόριστου. Ο Μ. Δρουσιώτης ανήκει στη δεύτερη κατηγορία. Και γι’ αυτό φοβίζει, κυρίως όσους συμμετέχουν σε ένα καθεστώς όπου η εξαγορά συνειδήσεων είναι το κύριο μέσο ηγεμόνευσης.

•         Όλοι οι άνθρωποι έχουν ιδεολογία, ακόμη και εκείνοι που διακηρύσσουν ότι δεν έχουν. Το θέμα είναι πόσο σκληρό είναι το κέλυφός της, πόσο αυτή καθορίζει τις επιλογές κάποιου, και πόσο αφήνει ή δεν αφήνει καμιάν άλλη προτεραιότητα να τη διαπεράσει. Αν το κέλυφος της ιδεολογίας είναι σε έναν άνθρωπο αρκετά σκληρό και αδιαπέραστο, τότε όλοι αισθάνονται πιο ήσυχοι, πιο ασφαλείς: Μπορούν εύκολα να τον κατατάξουν ιδεολογικά και να ερμηνεύσουν τις επιλογές του με βάση την ιδεολογική φόρμουλα. Όταν σε κάποιον το κέλυφος διαπερνάται από μιαν άλλη αρχή, ανεξάρτητη από τον πυρήνα της ιδεολογίας του, τότε τα πράγματα αλλάζουν. Προκαλεί άγχος με τις επιλογές του, οι οποίες δεν είναι εύκολα ερμηνεύσιμες. Η επιθυμία για την ανάδειξη της αλήθειας είναι για δεκαετίες πολύ ισχυρή στον Μακάριο Δρουσιώτη· και καθόλου μονόπλευρη.

Ασχολήθηκε ερευνητικά με τις επιλογές της Ακροδεξιάς τις δεκαετίες 1960 και 1970, την ΕΟΚΑ Β΄, τη σκοτεινή όψη της ΕΟΚΑ, τις επιλογές της ηγεσίας το 1964 και 1967, τη δικτατορία των συνταγματαρχών, την επιρροή της ΕΣΣΔ στο ΑΚΕΛ και στον Μακάριο Γ΄, τους S-300, την περιρρέουσα του Τάσσου με ανοχή του ΑΚΕΛ, τον διαχρονικά αρνητικό ρόλο της Ρωσίας στο Κυπριακό, τον αρνητικό ρόλο του Ντενκτάς, τις αμαρτίες των κομμάτων του «κέντρου», το ληστρικό καθεστώς που έστησε ο Ν. Αναστασιάδης και το έγκλημα στο Κραν Μοντανά. Δεν άφησε κανέναν και τίποτε στο απυρόβλητο. Επομένως, έχουν όλοι λόγους να αισθάνονται ανήσυχοι από την παρουσία του.

Ποιοτικά χαρακτηριστικά

Δίπλα σε αυτά, σημαντικό ρόλο στα αισθήματα που αποπνέει ο Μ. Δρουσιώτης διαδραματίζουν και κάποια ποιοτικά χαρακτηριστικά:

1.       Η ανθεκτικότητα: Ελάχιστοι θα άντεχαν για δεκαετίες να δουλεύουν ακούραστα, μερόνυχτα σε υπόγεια αρχείων στην Κύπρο, στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ, χωρίς να μπαίνουν στον πειρασμό να τα παρατήσουν. Οι εργατοώρες και οι αντιξοότητες που αντιμετώπισε πολύ εύκολα θα ωθούσαν κάποιον άλλον να τα παρατήσει και να αφιερώσει τον ίδιο χρόνο για να γίνει εκατομμυριούχος. Όταν παλεύει κανείς με την καρδιά του συστήματος, έχοντας απέναντί του όλους τους πολιτικούς χώρους, όλους τους παράγοντες της διαπλοκής και της διαφθοράς, ακόμη και τις μυστικές υπηρεσίες, δεν μπορεί να αντέξει για πολύ. Ο Μ. Δρουσιώτης άντεξε. Και αυτό από μόνο του προκαλεί φθόνο.

2.       Η τόλμη: Κάθε ερευνητική και συγγραφική πρωτοβουλία του Μ. Δρουσιώτη αποτελούσε και ένα τολμηρό εγχείρημα. Πέρα από αυτό όμως, επέδειξε τόλμη και σε επιλογές με υψηλό προσωπικό κόστος, εφόσον αισθανόταν ότι αυτό που θα έκανε ταυτιζόταν με αυτό που θεωρούσε εκείνη τη στιγμή σωστό. Για παράδειγμα, παρά τις ιδεολογικές διαφορές και τη διαφορά ιδιοσυγκρασίας, δεν δίστασε να συνεργαστεί με τον Ν. Αναστασιάδη, όταν λόγω της στάσης του το 2004 πίστευε ότι θα ήταν ο πολιτικός που θα μπορούσε να λύσει το Κυπριακό. Και δεν δίστασε να φύγει από το πλευρό του, μόλις διαπίστωσε πως ο Ν. Αναστασιάδης είχε άλλες προτεραιότητες. Αυτή η τολμηρή συμπεριφορά τρομάζει από μόνη της, ιδιαίτερα όσους διαθέτουν κάποια εξουσία, ή θέλουν να είναι προσηλωμένοι σε αυτήν.

3.       Η αυθεντικότητα: Δεν μπήκε ποτέ στον πειρασμό να αρχίσει να παριστάνει κάτι που δεν είναι. Αν εξαιρέσει κανείς το βιολογικό βάρος των χρόνων και τη σοφία της εμπειρίας, είναι κατά τα άλλα ίδιος και απαράλλακτος με τον Μ. Δρουσιώτη του 1990. Ο ειλικρινής εαυτός του όταν κουβεντιάζει σε μια καφετέρια, όταν μιλά μπροστά σε ακροατήριο, όταν βγαίνει στην τηλεόραση. Αυτό είναι προτέρημα. Για άλλους όμως είναι ένδειξη τόσο στιβαρού χαρακτήρα ο οποίος ξέρει τι θέλει, που ούτε καν μέσω της σειρήνας της δημοσιότητας δεν μπορείς να τον κουμαντάρεις και να τον «μαλακώσεις».

Όλα αυτά δεν αποτελούν απόπειρα αγιογράφησης. Εξάλλου, τα ελαττώματά του τα ξέρει πολύ καλά και ο ίδιος. Είναι ανάγκη δική μας ως κοινωνία να αναδεικνύουμε και να επιβραβεύουμε χαρακτηριστικά και συμπεριφορές ανθρώπων που πρωτοπορούν επειδή ξεχωρίζουν. Ακόμη κι αν φοβίζουν…

Το καλάθι

•         …με τα φαντάσματα (1): Γέμισε για άλλη μια φορά η θάλασσα με απόγνωση. Εκατοντάδες νεκρά σώματα, ψυχές δοσμένες στις μυλόπετρες… Όμως, όποιον ισχυρίζεται ότι έχει τη λύση για το μεταναστευτικό, να τον βλέπετε με μισό μάτι. Είναι ένα τεράστιο, διεθνές πρόβλημα, με πολλές ανθρωπιστικές, δημογραφικές, και άλλες διαστάσεις. Βιώνουμε κάτι ανάλογο με τις μαζικές μετακινήσεις φύλων προς την Ευρώπη τον Μεσαίωνα, που άλλαξαν τα πάντα. Χρειάζεται πολλή δουλειά, ανθρωπιά, επιστημοσύνη και διορατικότητα. Και καθόλου, μα καθόλου ελαμιτισμός!

•         ...με τα φαντάσματα (2): Στις επόμενες προεδρικές εκλογές, το Κυπριακό δεν θα είναι κριτήριο για το τι θα ψηφίσει ο κόσμος. Αυτό το ξέρει πολύ καλά ο Πρόεδρος. Δικό του κατόρθωμα εξάλλου. Γι’ αυτό παίζει μπιλιάρδο με τις μπάλες της ΕΕ και του ΟΗΕ, απλώς μέχρι να πεθάνει κάθε προοπτική, χωρίς να χρεωθεί ο ίδιος τη διχοτόμηση. Και παράλληλα, τα δίνει όλα για να έχει να παρουσιάσει στα τέλη του 2027 εν εξελίξει έργο σε δυο-τρεις τομείς (π.χ. μεταναστευτικό, ενεργειακά, εργασιακά), που να δικαιολογούν το «ξαναψηφίστε με για να τα ολοκληρώσω». Τόσο απλά…

•         …με τα φαντάσματα (3): Σε όλα τα επίπεδα, έχουμε μια μαζική επίθεση του νεοσυντηρητισμού στην Κύπρο. Με κάθε αφορμή (από τη σεξουαλική αγωγή στα σχολεία, μέχρι τους ΛΟΑΤΚΙ ή τις παρεμβάσεις της επιτρόπου για τα Δικαιώματα του Παιδιού) γεμίζουν τα ΜΜΕ και τα ΜΚΔ με Πόπωτες. Που πολλαπλασιάζονται σαν μόδα. Οδεύουμε προς μια διχασμένη κοινωνία, όπου οι τραμπιστές αποκτούν το απάνω χέρι!