Θετική ατζέντα - ναι. Αλλά ποια ατζέντα;

Του Στέφανου Στεφάνου, Γ.Γ. ΚΕ ΑΚΕΛ

Όλα αυτά τα χρόνια της στασιμότητας στο Κυπριακό, το ΑΚΕΛ επέμενε ότι για να διαρρηχθεί το αδιέξοδο και να επαναρχίσουν οι διαπραγματεύσεις από το σημείο που διακόπηκαν, επιβαλλόταν η ανάληψη πρωτοβουλιών από μέρους της Κυπριακής Δημοκρατίας στη βάση μιας θετικής ατζέντας η οποία να ενδιαφέρει την Τουρκία. Η θέση μας αυτή λοιδορήθηκε και διαστρεβλώθηκε από διάφορες δυνάμεις, μη εξαιρουμένου του τέως Προέδρου.

Ο τέως Πρόεδρος, με πρωταγωνιστικό ρόλο του σημερινού Προέδρου Ν. Χριστοδουλίδη, ακολούθησε πολιτική προς την αντίθετη κατεύθυνση. Αυτή των ευρωπαϊκών κυρώσεων σε βάρος της Τουρκίας η οποία όχι μόνο δεν απέδωσε, αλλά εμβάθυνε τα προβλήματα και τις δυσκολίες.

Σήμερα η κατάσταση στο Κυπριακό είναι απελπιστική. Από το 2017 βρισκόμαστε ενώπιον του μακροβιότερου διαπραγματευτικού κενού που υπήρξε ποτέ, η ελληνοκυπριακή πλευρά θεωρείται από τον ΟΗΕ συνυπεύθυνη για το αδιέξοδο και η Τουρκία εκμεταλλεύεται την κατάσταση, δημιουργώντας νέα κατοχικά τετελεσμένα χωρίς κανένα ουσιαστικό κόστος. Κάθε μέρα που περνά μας φέρνει ολοένα και πιο κοντά στην οριστικοποίηση της διχοτόμησης.

Η επανέναρξη των διαπραγματεύσεων είναι αδήριτη ανάγκη. Για να πειστεί η Τουρκία να επανέλθει στις διαπραγματεύσεις από το σημείο που είχαν μείνει, χρειάζεται να νιώσει ότι έχει κάτι σημαντικό να κερδίσει. Αυτό είναι το νόημα της θετικής ατζέντας.

Ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης θεωρεί ότι τα ευρωτουρκικά ζητήματα μπορούν να αποτελέσουν αυτήν τη θετική ατζέντα. Εκτιμά ότι μια σειρά από ζητήματα όπως η θεώρηση των τουρκικών διαβατηρίων και η αναβάθμιση της τελωνειακής ένωσης ΕΕ – Τουρκίας αποτελούν ικανό κίνητρο για την Τουρκία να επανέλθει στο διαπραγματευτικό τραπέζι.

Εμείς έχουμε διαφορετική εκτίμηση από αυτήν του Προέδρου. Πιστεύουμε ότι τα ευρωτουρκικά δεν μπορούν να δημιουργήσουν δυναμική επανέναρξης των διαπραγματεύσεων για τους εξής λόγους:

Πρώτο, τα θέματα που αφορούν στις σχέσεις ΕΕ και Τουρκίας βρίσκονται σε αδιέξοδο και ουσιαστικά είναι όλα παγωμένα.

Δεύτερο, για να ανοίξουν και -πολύ περισσότερο- να συμφωνηθούν θέματα τέτοιας φύσης χρειάζεται ομοφωνία των κρατών μελών. Λαμβανομένου υπόψη ότι σημαντικός αριθμός κρατών μελών έχουν έντονες απόψεις στα ευρωτουρκικά, με ακρίβεια μπορεί κάποιος να προβλέψει τι θα γίνει αν επιχειρηθεί άνοιγμα ή προώθησή τους. Θα βρεθούμε ενώπιον αντιδράσεων από κράτη μέλη και, αντί να συζητούμε με την Τουρκία, θα αναλώσουμε δυνάμεις και πολύτιμο χρόνο προκειμένου να πείσουμε αναφορικά με τα βήματα που θα εξυπηρετούν τον στόχο της επανέναρξης των διαπραγματεύσεων.

Τρίτο, δεν είναι βέβαιο ότι η ΕΕ θα δεχθεί να διαδραματίσει τον ρόλο του διαμεσολαβητή για επανέναρξη των διαπραγματεύσεων. Η ίδια, με αποφάσεις του συμβουλίου, έχει καθορίσει ότι ο ρόλος της είναι υποστηρικτικός των διαπραγματεύσεων υπό την αιγίδα του ΟΗΕ. Είναι αμφίβολο αν η ΕΕ θα αποφασίσει να περιβάλει τον εαυτό της με ρόλους που η ίδια είναι τουλάχιστον επιφυλακτική να αναλάβει.

Τέταρτο και πιο σημαντικό, η Τουρκία δεν εντάσσει ούτε και διασυνδέει το Κυπριακό με τα ευρωτουρκικά, αλλά με τις εξελίξεις και τον ρόλο της στην Ανατολική Μεσόγειο. Κεντρικό θέμα γι’ αυτήν είναι οι εξελίξεις στο πεδίο της ενέργειας.

Οι ενεργειακές διεργασίες στην περιοχή μας και το κυπριακό φυσικό αέριο είναι το πεδίο που μπορεί να αποδώσει ισχυρά κίνητρα για την Τουρκία να εμπλακεί σε διαπραγματεύσεις στο Κυπριακό. Έχουμε την πεποίθηση ότι σ’ αυτό το πεδίο θα πρέπει να σταθούμε για να δημιουργήσουμε θετική ατζέντα.

Στην πρόσφατη συνεδρία του Εθνικού Συμβουλίου επανακαταθέσαμε την πρόταση που είχαμε υποβάλει στον τέως Πρόεδρο, τον Δεκέμβριο του 2020, για τη μετατροπή του θέματος της ενέργειας στην Ανατολική Μεσόγειο σε θετική ατζέντα. Η πρόταση περιλαμβάνει ζητήματα που είναι στις προτεραιότητες της Τουρκίας και την απασχολούν. Η πρόταση στηρίζεται στη λογική ότι η Τουρκία μπορεί να επωφεληθεί από μια σειρά εξελίξεων και αποφάσεων στα ενεργειακά ζητήματα μετά από τη λύση του Κυπριακού. Κίνητρα και όφελος προβλέπονται και για την τουρκοκυπριακή κοινότητα η οποία μπορεί να επωφεληθεί μετά την επίτευξη στρατηγικής συμφωνίας στο Κυπριακό στη βάση του πλαισίου Γκουτέρες.

Προωθώντας τη συγκεκριμένη πρόταση, η οποία σήμερα λόγω του πολέμου στην Ουκρανία που προκάλεσε μεγάλη ενεργειακή κρίση καθίσταται ακόμα πιο επίκαιρη, δεν μπορούμε να γνωρίζουμε με βεβαιότητα αν η Τουρκία θα ανταποκριθεί. Αν όμως δεν την προωθήσουμε, δεν θα μάθουμε ποτέ. Αντίθετα, αν την προωθήσουμε, θα μάθουμε σύντομα τις προθέσεις της Τουρκίας η οποία θα τεθεί ενώπιον της ανάγκης να πάρει αποφάσεις.