Μπορούμε να ενσωματώσουμε τους μετανάστες; Ο Σωτήρης Κάττος στον «Π»

Το μεταναστευτικό ζήτημα, ένα φαινόμενο με τεράστιες ανθρωπιστικές, οικονομικές και κοινωνικές προεκτάσεις, που επηρεάζει σχεδόν κάθε γωνιά της γης, έχει εισέλθει για τα καλά εντός των συζητήσεων της κοινής γνώμης, αλλά και της πολιτικής σκηνής της Κύπρου, τα τελευταία έτη.

Φαίνεται ότι, η μεταναστευτική πολιτική που ακολουθεί η Κυπριακή Δημοκρατία, δεν έχει επιφέρει την επιθυμητή βελτίωση, με αποτέλεσμα τόσο οι Κύπριοι πολίτες όσο και οι αιτούντες άσυλο να έρχονται αντιμέτωποι με δυσάρεστες καταστάσεις. Ένα σεβαστό ποσοστό των Κυπρίων πολιτών θεωρούν πως, τίθεται υπό πίεση η ταυτότητά τους και νιώθουν ότι αμφισβητείται η κοινωνική τους δομή. Από την πλευρά τους, οι αιτούντες άσυλο βιώνουν μία κοινωνική απομόνωση, που πολλές φορές οδηγεί σε ρατσιστικές συμπεριφορές.

O «Π» θέλοντας να διερευνήσει εάν υπάρχουν προτάσεις για λύσεις τόσο για τις συνθήκες διαβίωσης και την ένταξη των προσφύγων και μεταναστών στην κυπριακή κοινωνία όσο και για τους Κύπριους πολίτες, ζήτησε την άποψη του δρος Πολιτικής Κοινωνιολογίας, Σωτήρη Κάττου.



«Τα στοιχεία καταδεικνύουν μία εκτόξευση των μεταναστευτικών ροών προς την Κυπριακή Δημοκρατία, με την Τουρκία να συμβάλλει προς αυτό, καθώς διεξάγει μία μορφή υβριδικού πολέμου προς την Κύπρο, 'σπρώχνοντας' μετανάστες», τόνισε.

Ερωτηθείς εάν η τοποθέτηση από την Κυπριακή Δημοκρατία, συρματοπλεγμάτων σε ορισμένα σημεία κατά μήκος της πράσινης γραμμής, μπορεί να συμβάλει στην επίλυση του μεταναστευτικού ζητήματος, ο δρ Κάττος απάντησε πως όσοι το πιστεύουν αυτό πλανώνται πλάνην οικτράν, προσθέτοντας πως το ζήτημα, δεν μπορεί να επιλυθεί με σπασμωδικές κινήσεις. «Εκτός και εάν έχουν αποφασίσει πως το 36% των κατεχομένων, αλλά και το 3% της νεκρής ζώνης, θέλουν να το δωρίσουν στην Τουρκία», πρόσθεσε.

Το θεσμικό πλαίσιο

Το θεσμικό πλαίσιο που διέπει τις αιτήσεις για τους αιτούντες άσυλο, ο κανονισμός του Δουβλίνου ΙΙΙ, τονίζει πως το πρώτο κράτος μέλος όπου είναι αποθηκευμένα τα δακτυλικά αποτυπώματα ή υποβάλλεται αίτηση ασύλου είναι υπεύθυνο για την αίτηση ασύλου.

Ο δρ Κάττος, παρατήρησε πως ο κανονισμός ευνοεί εκ του νόμου τα κεντρικά και τα βόρεια κράτη της ΕΕ, με την αλληλεγγύη προς τα κράτη του Νότου για τη μεταφορά μεταναστών, να κινείται σε εθελοντική βάση καθώς, δεν προκύπτει νομική δέσμευση.

«Με άλλα λόγια, όλο το βάρος του μεταναστευτικού καλούνται να το επωμιστούν τα κράτη του Νότου», διαπίστωσε.

Δομές ενσωμάτωσης

Την ίδια ώρα, πρόσθεσε, η ΚΔ δεν έχει μεταναστευτική πολιτική, ούτε δομές ενσωμάτωσης, αλλά υποδομές αποθήκευσης ψυχών. «Δεν μπορεί μία κοινωνία να ενσωματώνει νέους ανθρώπους οι οποίοι δεν είναι εξοικειωμένοι με την κυρίαρχη κουλτούρα, πέραν του 6-7%», ανέφερε.

Αναφερόμενος στις δομές ενσωμάτωσης, υπογράμμισε ότι, η ΚΔ οφείλει να αναπτύξει ειδικά σχολεία για την εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας, γεγονός που θα διευκολύνει στην εξεύρεση εργασίας.

Δυσανάλογη διάχυση

Δεν υπάρχει διάχυση της τοποθέτησης των αιτητών άσυλο, όπως συμβαίνει σε άλλα κράτη. «Για παράδειγμα, στη Δανία οι αιτούντες, διαχέονται σε τόπους διαμονής που μπορείς να συναντήσεις όλες τις κοινωνικές τάξεις», σημείωσε ο δρ Κάττος.

Το κράτος της Κύπρου, ωθεί τους αιτούντες να διαμένουν αποκλειστικά και μόνο σε φτωχές ή και σε μη προνομιούχες περιοχές, δηλαδή που δεν κατοικούν πλούσια είτε επιρροής άτομα.

«Το γεγονός αυτό, επιβαρύνει δυσανάλογα το σύστημα κοινωνικής διαστρωμάτωσης και επιδεινώνονται οι συνθήκες των μη προνομιούχων τάξεων», εξήγησε.

Ο ζωτικός χώρος των μη προνομιούχων στρωμάτων, ο χώρος δηλαδή που δραστηριοποιούνται για να κερδίσουν το βιός τους και να εξασφαλίσουν τα αναγκαία για την καθημερινότητά τους, περιορίζεται. «Ως εκ τούτου, αναπτύσσονται πολιτικές διακρίσεων, διότι νιώθουν πως τίθεται υπό απειλή το βιός τους», διατύπωσε.

Πρόσθεσε ότι, το παράδειγμα της Δανίας, πρέπει να υιοθετηθεί και από την Κύπρο καθώς, έχει φέρει θετικά αποτελέσματα τόσο στους πολίτες της Δανίας όσο και στους αιτούντες.

Στα κατεχόμενα

Ο δρ Κάττος, προτείνει την αναστολή του ευρωπαϊκού κεκτημένου του πρωτοκόλλου 10, μέσω διαβούλευσης με την τουρκοκυπριακή ηγεσία.

Σημειώνεται ότι, το πρωτόκολλο 10, προνοεί την αναστολή του κεκτημένου της ΕΕ στις περιοχές της Κυπριακής Δημοκρατίας στις οποίες η κυβέρνησή της δεν ασκεί αποτελεσματικό έλεγχο, ήτοι τα κατεχόμενα.

«Με την εφαρμογή του ευρωπαϊκού κεκτημένου, θα περιοριστεί ο έλεγχος της Τουρκίας και οι μεταναστευτικές ροές που καταφθάνουν στην Κυπριακή Δημοκρατία», εξήγησε.

Η πρόταση αυτή, μπορεί να συμπεριληφθεί και ως μέτρο οικοδόμησης εμπιστοσύνης (ΜΟΕ), αποφέροντας πολυδιάστατα θετικά οφέλη στην Κύπρο.

«Λαμβάνοντας υπόψη και την τάση της Τουρκίας για ενσωμάτωση των κατεχομένων, με την εφαρμογή του ευρωπαϊκού κεκτημένου στην τ/κ κοινότητα, μπορούν να περιοριστούν και οι φυγόκεντρες δυνάμεις», σημείωσε.

Πρόσθεσε δε ότι, το γεγονός αυτό θα βοηθήσει και τους Τουρκοκυπρίους να ενσωματωθούν με την ΕΕ και τις αρχές της.

Πέραν των 100 εκατ.

Σύμφωνα με την Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες (UNHCR), μέχρι τον Μάιο του 2022, περισσότεροι από 100 εκατομμύρια άνθρωποι στον κόσμο αναγκάστηκαν να εκτοπιστούν εξαιτίας διώξεων, συγκρούσεων, βίας, παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων ή γεγονότων που διαταράσσουν σοβαρά τη δημόσια τάξη. Ο αριθμός αυτός, μεταφράζεται σε μία αύξηση γύρω στο 12%, σε σύγκριση με τον αριθμό των εκτοπισθέντων που κατέγραψε ο UNHCR για το 2011.

Όσον αφορά τα νέα αιτήματα που υποβλήθηκαν από αιτούντες άσυλο κατά το 2021, αυτά ανήλθαν στο 1,4 εκατομμύριο. Οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής ήταν ο μεγαλύτερος αποδέκτης παγκοσμίως νέων ατομικών αιτημάτων (188.900), ενώ ακολουθεί η Γερμανία (148.200), το Μεξικό (132.700), η Κόστα Ρίκα (108.500) και η Γαλλία (90.200).

Τα κράτη με τους περισσότερους πρόσφυγες: Η Τουρκία φιλοξενεί σχεδόν 3,8 εκατομμύρια πρόσφυγες, τον μεγαλύτερο αριθμό παγκοσμίως, ενώ ακολουθεί η Ουγκάντα (με 1,5 εκατ.), το Πακιστάν (με 1,5 εκατ.) και η Γερμανία (με 1,3 εκατ.). Η Κολομβία φιλοξένησε 1,8 εκατομμύρια Βενεζουελάνους που εκτοπίστηκαν εκτός της χώρας τους.

Όσον αφορά τις αφίξεις των μεταναστών και προσφύγων που καταγράφει η Κυπριακή Δημοκρατία, φαίνεται να υπάρχει μία άνοδος, με τους αριθμούς να ποικίλουν από πηγή σε πηγή.

Ενδεικτικά, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Ύπατης Αρμοστείας των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες (03/2022), περίπου 21.643 αιτήσεις μεμονωμένων ατόμων εκκρεμούν στην Υπηρεσία Ασύλου και 6.752 προσφυγές εκκρεμούν στο Διεθνές Διοικητικό Δικαστήριο Προστασίας (IPAC). Παράλληλα, σύμφωνα με τη FRONTEX το 2021, καταγράφηκαν 12.359 μετανάστες στην Κύπρο, 163% περισσότεροι από το 2020 και 60% περισσότεροι από το 2019.