Οι Δρ Διέτης και Δρ Τσιούτης απαντούν σε ερωτήματά για την Covid-19: Λευκωσία Vs Λεμεσός, PCR Vs Rapid test, εμβόλιο και μάσκα κ.ά.

Οι Δρ Διέτης και Δρ Τσιούτης απαντούν μέσω του «Π» στα δικά σας ερωτήματα για την Covid-19.

Στείλτε τις δικές σας απορίες στο epistoles@politis.com.cy

 ΛΕΥΚΩΣΙΑ VS ΛΕΜΕΣΟΣ

Τι είναι αυτό που έκανε τους ειδικούς να κλείσουν τη Λεμεσό; Η Λευκωσία δεν υποφέρει από κορωνοϊό; Γιατί δεν έκλεισε;

Ο λόγος που η επιτροπή ειδικών εισηγήθηκε αυστηρά και περιοριστικά μέτρα στη Λεμεσό ήταν η πολύ υψηλή επιδημιολογική επιβάρυνση και ανοδική τάση που είχαν οι δείκτες της περιοχής. Αυτό φαίνεται ξεκάθαρα στην καμπύλη Αθροιστική Επίπτωση 14 Ημερών, όπου η αναλογία ενεργών περιστατικών (δηλ. θετικών με πιθανότητα να μεταδίδουν) ανά πληθυσμό ήταν εξαιρετικά υψηλή (πολύ υψηλότερη κι από το κριτικό όριο του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πρόληψης και Ελέγχου Νοσημάτων ECDC), αλλά και από την αυξητική τάση που παρουσιάζει η καμπύλη αυτή. Παράλληλα, το μεγαλύτερο ποσοστό επί των συνολικών περιστατικών των τελευταίων εβδομάδων, καθώς και των εισαγωγών σε νοσοκομεία, σε ΜΕΘ και θανάτων, καταγράφηκε στην επαρχία Λεμεσού (Πηγή 3). Ως εκ τούτου, τα μέτρα που τέθηκαν στοχεύουν στη μείωση επαφών εντός της επαρχίας ώστε να περιοριστεί η περαιτέρω μετάδοση, στον περιορισμό της μετάδοσης προς τις άλλες επαρχίες, ενώ ο αυξημένος αριθμός εργαστηριακών ελέγχων θα βοηθήσει στον έγκαιρο και άμεσο εντοπισμό και περιορισμό θετικών περιστατικών που μπορεί να μην έχουν ακόμα εντοπισθεί. Αντίθετα, όταν ελήφθη η απόφαση για τα μέτρα, η επιδημιολογία της νόσου στη Λευκωσία σε αναλογία πληθυσμού, αλλά και επί του συνολικού αριθμού των θετικών περιστατικών και νοσηλευομένων, ήταν πολύ χαμηλότερα.

ΘΑΝΑΤΟΣ ΑΠΟ ΚΟΡΩΝΟΪΟ

Πόσο σίγουροι είναι οι γιατροί για το ότι κάποιος πέθανε από κορωνοϊό; Γίνονται νεκροψίες στα άτομα που πεθαίνουν; Αν πεθάνει κάποιος από καρδιακή προσβολή, ενώ προσβλήθηκε και από κορωνοϊό, ποια είναι η τελική αιτία θανάτου που καταγράφεται;

Η τελική αιτία θανάτου καθορίζεται είτε από τον θεράποντα ιατρό, είτε σε νεκροψία. Συνήθως σε ένα πιστοποιητικό θανάτου αναγράφονται πολλές επιβαρυντικές καταστάσεις, με μία τελική αιτία θανάτου. Αυτό καθορίζεται από το νομοθετικό πλαίσιο της χώρας, αλλά και το κατά πόσον η αιτία θανάτου ήταν σαφής, ενώ αν πρόκειται π.χ. για βίαιο θάνατο, αιφνίδιο θάνατο ή υπόνοια εγκληματικής πράξης, διενεργείται νεκροψία. Στο παράδειγμα που αναφέρετε τα ενδεχόμενα είναι πολλά. Η ίδια η λοίμωξη από κορωνοϊό μπορεί να προσβάλει το μυοκάρδιο (την καρδιά) και να οδηγήσει σε επεισόδιο ανακοπής («καρδιακής προσβολής»), ενώ ειδικά αν το άτομο έχει υποκείμενο καρδιολογικό πρόβλημα, το stress από τη λοίμωξη με κορωνοϊό μπορεί να οδηγήσει σε επιδείνωση του καρδιολογικού προβλήματος και σε ανακοπή. Αυτά μπορεί να ξεκαθαριστούν από τη σειρά των γεγονότων, τις κλινικές πληροφορίες, το ιστορικό του/της ασθενούς και τις κλινικές και εργαστηριακές παρατηρήσεις. Για παράδειγμα, εάν ένας ασθενής πεθάνει από καρδιακή ανακοπή ενώ νοσηλευόταν από κορωνοϊό, βλέποντας το ιστορικό του ασθενή που δεν είχε κανένα προηγούμενο καρδιολογικό πρόβλημα, αναλύοντας την κλινική πορεία του ασθενή κατά τη διάρκεια της νοσηλείας του, και αποκλείοντας άλλες πιθανές αιτίες που μπορεί να προκάλεσαν την ανακοπή, είναι δυνατό να βγει το τελικό πόρισμα ότι η λοίμωξη οδήγησε τον ασθενή στον θάνατο, δηλαδή ήταν η κύρια αιτία θανάτου. Αυτή η κλινική συλλογιστική γίνεται σε όλους τους θανάτους, και άλλων παθήσεων, και όχι μόνο στις περιπτώσεις μόλυνσης από κορωνοϊό. Αποτελεί δε βασικό μέρος της εκπαίδευσης και της εμπειρίας των ιατρών.

ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΟΙ

Γιατί θεωρούνται πιο ευάλωτες ομάδες οι ηλικιωμένοι άνθρωποι;

Όπως έχει παρατηρηθεί και σε άλλα λοιμώδη νοσήματα, οι ηλικιωμένοι θεωρούνται εξ ορισμού πιο ευάλωτοι, δηλ. έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα όταν προσβληθούν από κάποια λοίμωξη να μην έχουν τόσο καλή πορεία όσο νεότερα άτομα. Αυτό είναι κυρίως λόγω (α) της γήρανσης του ανοσοποιητικού συστήματος, που δεν ανταποκρίνεται με την ίδια ταχύτητα και αποτελεσματικότητα όσο σε νεότερα άτομα (η λεγόμενη ανοσογήρανση) και (β) λόγω των υποκείμενων νοσημάτων που συνήθως έχουν, τα οποία αυξάνουν την πιθανότητα το άτομο να έχει χειρότερες κλινικές εκδηλώσεις, είτε άμεσα λόγω της ίδιας της λοίμωξης είτε λόγω επιδείνωσης των νοσημάτων αυτών από τη λοίμωξη. Έτσι και στη νόσο Covid-19, έχει παρατηρηθεί ότι οι ηλικιωμένοι, κυρίως τα άτομα >70 ετών, έχουν χειρότερη κλινική έκβαση, δηλ. μεγαλύτερη πιθανότητα να χρειαστούν εισαγωγή στο νοσοκομείο, μεγαλύτερη πιθανότητα να χρειαστούν εισαγωγή σε Μονάδα Εντατικής Θεραπείας, αλλά και μεγαλύτερη θνητότητα (δηλ. μεγαλύτερη πιθανότητα να πεθάνουν).

ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ

Τι είναι τα υποκείμενα νοσήματα και ποια είναι αυτά;

Πολύ καλή ερώτηση που δίνει την ευκαιρία να ξεκαθαρίσουμε κάποια πράγματα. Τα «υποκείμενα νοσήματα» είναι ένας πολύ γενικός όρος που ουσιαστικά σημαίνει ότι κάποιο άτομο δεν είναι απόλυτα υγιές αλλά πάσχει από κάτι (συνήθως) χρόνιο. Αυτό το υποκείμενο νόσημα δεν είναι κατ’ ανάγκη σοβαρό, δηλ. δεν σχετίζεται απαραίτητα με αυξημένη πιθανότητα θανάτου. Μπορεί επίσης να ρυθμίζεται κιόλας με κατάλληλη αγωγή (π.χ. ο σακχαρώδης διαβήτης ή η υπέρταση ή η υψηλή χοληστερόλη). Από την άλλη, υπάρχουν και υποκείμενα νοσήματα τα οποία μπορεί να επηρεάζουν την ποιότητα ζωής (π.χ. χρόνια καρδιολογικά ή αναπνευστικά νοσήματα) ή να σχετίζονται με αυξημένη πιθανότητα θανάτου (π.χ. κακοήθειες). Όταν λοιπόν στις διάφορες αναφορές γίνεται λόγος ότι «κάποιος/α ασθενής έχει υποκείμενα νοσήματα», αυτό μπορεί να μεταφραστεί ως οποιοδήποτε από τα παραπάνω. Ειδικά στην περίπτωση αναφορών περιστατικών Covid-19 στην Κύπρο, είναι καλύτερα να ανατρέχουμε στην Εθνική Αναφορά Επιδημιολογικής Επιτήρησης όπου περιγράφονται τα νοσήματα αυτά στο σύνολό τους (Πηγή 3).

RAPID TESTS ΚΑΙ PCR

Από τη στιγμή που το specificity των rapid tests είναι 99%, για ποιο λόγο ζητείται επαλήθευση με PCR; Το λογικό θα ήταν η επαλήθευση να ζητείται σε αρνητικά rapid test όταν υπάρχει σημαντική υπόνοια για θετικό περιστατικό διότι το sensitivity εξαρτάται από τα συμπτώματα. Ο λόγος που θέτω αυτό το ερώτημα είναι ότι ξέρω δύο περιστατικά που διαγνώστηκαν με Covid με rapid test αλλά δεν απομονώθηκαν διότι τους είπαν να παν να κάνουν PCR για επαλήθευση λόγω αναξιοπιστίας του rapid test.

Η ευαισθησία και ειδικότητα των ταχέων αντιγονικών τεστ (rapid antigen tests) ποικίλλει, αλλά τα πρόσφατης τεχνολογίας πλέον ξεπερνούν το 97% και 80% αντίστοιχα (Πηγή 1). Σύμφωνα και με τις οδηγίες του Υπουργείου Υγείας, άτομο με θετικό αποτέλεσμα rapid antigen test στις καθορισμένες από το υπουργείο μονάδες που εκτελούν αυτά τα τεστ, παραμένει σε αυτοπεριορισμό μέχρι το αποτέλεσμα να επιβεβαιωθεί με PCR. Άρα άτομο με θετικό αποτέλεσμα rapid antigen test μετά από εξέταση στις προκαθορισμένες κινητές μονάδες λαμβάνει οδηγίες ώστε να μην κυκλοφορεί, έως ότου το αποτέλεσμα επαληθευθεί με μοριακό έλεγχο PCR.

Οι λόγοι που τα θετικά rapid antigen test επαληθεύονται με PCR είναι πολλαπλοί και έχουν να κάνουν ακριβώς με τις ιδιότητές τους, με την ένδειξη χρήσης τους και με τον τοπικό επιπολασμό (δηλ. συχνότητα) της νόσου. Σημειώνεται ότι στην πρώτη φάση της επίσημης χρήσης τους στην Κύπρο, τα rapid antigen tests χρησιμοποιούνται για προσυμπτωματικό έλεγχο (screening) σε πληθυσμούς και σε άλλες ομάδες. Αυτό επηρεάζει άμεσα την εκ των προτέρων πιθανότητα να βγει ένα αποτέλεσμα θετικό (pretest probability).

Το συγκεκριμένο τεστ έχει ειδικότητα ~99,5%, που σημαίνει ότι 0,5% των ατόμων που υποβάλλονται στο τεστ και αναμένεται να είναι αρνητικά, μπορεί να έχουν ψευδώς θετικό αποτέλεσμα. Όταν ελέγχεται μεγάλος αριθμός ατόμων όπως τώρα με τους πληθυσμιακούς ελέγχους, η πιθανότητα 0,5% που έχουν οι αρνητικοί να αποβούν ψευδώς θετικοί, μπορεί να καταλήξει σε μεγάλο αριθμό ψευδώς θετικών αποτελεσμάτων (π.χ. αν ελεγχθούν 10.000 άτομα, μπορεί και 50 άτομα να είναι ψευδώς θετικά). Ως εκ τούτου, είναι ασφαλέστερο τα άτομα με θετικό αποτέλεσμα να υποβάλλονται σε επιβεβαιωτική PCR, ούτως ώστε να επιβεβαιώνεται ότι τα άτομα αυτά είναι όντως θετικά, ενώ επιπλέον παρέχεται η δυνατότητα να αξιολογηθούν συνολικά και τα τοπικά δεδομένα.

Από την άλλη, δεδομένης της υψηλής ευαισθησίας των τεστ αυτών (>94%), σε άτομα με υψηλή εκ των προτέρων πιθανότητα να είναι θετικό το αποτέλεσμα (high pretest probability), όπως είναι άτομα με συμπτώματα Covid-19, ένα αρνητικό τεστ θα πρέπει να επαληθευθεί με PCR, καθώς 6% των ατόμων με αναμενόμενο θετικό αποτέλεσμα όντως θα αποβεί αρνητικό. Ωστόσο στην Κύπρο αυτή τη στιγμή, η μόνη εγκεκριμένη μέθοδος για παραπομπή και διάγνωση Covid-19 σε άτομο με συμπτώματα είναι η PCR και δεν προτείνεται εξέταση με rapid antigen test σε άτομα με συμπτώματα Covid-19 (Πηγή 2).

ΕΜΒΟΛΙΟ ΟΣΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΞΕΡΕΤΕ

Μπορούμε να μιλάμε για ένα ασφαλές αποτέλεσμα σε σχέση με τα εμβόλια που εμφανίζονται;

 Εάν αναφέρεστε στην ασφάλεια των εμβολίων, γνωρίζουμε ότι τα εμβόλια που έχουν ανακοινώσει προκαταρκτικά δεδομένα (Pfizer & Moderna) είναι ασφαλή σε όσους τα πήραν. Ο Αμερικανικός Οργανισμός Φαρμάκων (FDA) και ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων (EMA) έχει συγκεκριμένες απαιτήσεις όσον αφορά την ασφάλεια ενός εμβολίου, οι οποίες πρέπει να καλυφθούν από τα δεδομένα που θα παρουσιάσουν οι εταιρείες, ώστε να δοθεί έγκριση προς χρήση στο κάθε εμβόλιο. Οι εταιρείες έχουν δεδομένα ασφάλειας σε ανθρώπους για τουλάχιστον 2 μήνες μετά τη χορήγηση του εμβολίου και αυτά τα δεδομένα θα γίνουν 8 μήνες μέχρι να έρθει το εμβόλιο στον γενικό πληθυσμό στη χώρα μας. Ως εκ τούτου, θα γνωρίζουμε και με τεκμηρίωση την ασφάλεια των εμβολίων. Περισσότερα για την ασφάλεια των εμβολίων μπορείτε να διαβάστε στη στήλη μας στις 19/10/20 όπου απαντήθηκε σχετική ερώτηση.

ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΜΒΟΛΙΟ

Τα υποκείμενα νοσήματα παίζουν ρόλο σε σχέση με το εμβόλιο;

 Εάν εννοείτε να παίζουν ρόλο σε σχέση με τη δράση και την αποτελεσματικότητα του εμβολίου να αποτρέψει μια μόλυνση, από τις κλινικές μελέτες Φάσης 3, φαίνεται ότι για τα εμβόλια της Pfizer και της Moderna τα υποκείμενα νοσήματα δεν παίζουν κάποιο ρόλο. Και για τα δύο εμβόλια υπήρχε σημαντικό ποσοστό εθελοντών που είχαν υποκείμενα νοσήματα. Για παράδειγμα, στο εμβόλιο της Moderna, πήραν μέρος 5000 εθελοντές κάτω από 65 ετών που είχαν χρόνια υποκείμενα νοσήματα που κατηγοριοποιούνταν ως αυξημένο ρίσκο νόσησης. Τα αποτελέσματα που έχουμε μέχρι στιγμής δείχνουν ότι όσοι πήραν το εμβόλιο της Moderna προστατεύθηκαν ανεξάρτητα με το αν είχαν υποκείμενο νόσημα ή όχι. Επίσης, από όσους μολύνθηκαν ενώ πήραν το εμβόλιο, κανείς δεν νόσησε βαριά. Αν και δεν έχουμε όλα τα δεδομένα αναλυτικά αυτή τη στιγμή, οι προκαταρκτικές ανακοινώσεις είναι θετικές. Βεβαίως δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι ίσως υπάρξουν συνάνθρωποί μας με συγκεκριμένα υποκείμενα νοσήματα που δεν θα τους επιτρέπεται να εμβολιασθούν, για λόγους ασφαλείας. Ποιες θα είναι οι ομάδες αυτές των ασθενών, θα φανεί από την αδειοδότηση που θα δοθεί στο εμβόλιο από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων.

Η ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΑΝΑΓΚΗ

Ποιες είναι οι απαιτούμενες ανάγκες ώστε να μπορεί να καλυφθεί η παγκόσμια ανάγκη για το εμβόλιο;

 Οι εταιρείες Pfizer και Moderna έχουν κάνει λόγο για παραγωγή 1,3 δισ. και 1 δισ. εμβολίων αντίστοιχα εντός του 2021. Βεβαίως αυτή δεν είναι η παγκόσμια ανάγκη, αλλά τα νούμερα που προέρχονται από συμφωνίες που έχουν συναφθεί μεταξύ κρατών και αυτών των εταιρειών. Ο ακριβής αριθμός όσων θα εμβολιασθούν είναι άγνωστος, αφού εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, εκτός από τη θέληση ή άρνηση του καθενός για εμβολιασμό. Να σημειώσουμε ότι για να υπάρξει σημαντική ανοσία αγέλης, παγκοσμίως, αρχικές εκτιμήσεις αναφέρουν ότι θα πρέπει να εμβολιασθεί τουλάχιστον το 60% του πληθυσμού. Το ακριβές ποσοστό δεν είναι εύκολα υπολογίσιμο και μπορεί να διαφέρει από χώρα σε χώρα. Και αυτό γιατί το ποσοστό εμβολιασμού που απαιτεί η δημιουργία ανοσίας αγέλης εξαρτάται όχι μόνο από τη μεταδοτικότητα του ιού (που είναι η ίδια παγκοσμίως), αλλά και το ιικό φορτίο και τη μολυσματικότητα που υπάρχει σε κάθε χώρα, τον αριθμό αναπαραγωγής του ιού σε κάθε χώρα, αλλά και άλλους παράγοντες.

ΧΡΟΝΟΣ ΚΑΙ ΠΑΡΤΙΔΕΣ

Γιατί έπρεπε να περάσει τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα για να φτάσουμε στην ανακάλυψη εμβολίου και πόσο σίγουροι θα είμαστε όταν θα παραλάβουμε τις παρτίδες;

 Κάποιοι πολίτες αισθάνονται ότι το εμβόλιο βγαίνει πολύ γρήγορα, ενώ άλλοι (όπως εσείς) ίσως το περιμένατε πιο γρήγορα από όσο βγήκε. Αυτό είναι λογικό αφού η εκτίμηση και η αντίληψη του καθενός από εμάς διαφέρει ανάλογα με την πεποιθήσεις του και τις εμπειρίες του. Αντικειμενικά όμως, με βάση τα προηγούμενα χρονοδιαγράμματα που χρησιμοποιούσαμε για ανακάλυψη και παραγωγή εμβολίων, αλλά και με βάση το μεγάλο μέγεθος διαθέσιμων πόρων που έγινε διαθέσιμος από κυβερνήσεις και οργανισμούς, τα εμβόλια ανακαλύφθηκαν και βγήκαν στον ελάχιστο χρόνο που μπορούσε να γίνει εφικτό χωρίς να γίνουν συμβιβασμοί σε θέματα ασφάλειας. Η ασφάλεια ενός εμβολίου είναι πάντα το πιο σημαντικό θέμα που απασχολεί μια εταιρεία και έναν ελεγκτικό οργανισμό. Και αυτό γιατί τα εμβόλια δίνονται σε υγιείς ανθρώπους και όχι σε ασθενείς. Επομένως τα πρότυπα ασφάλειας για τα εμβόλια είναι πολύ υψηλά και προστατεύονται ως κόρη οφθαλμού. Όσον αφορά το δεύτερο σκέλος της ερώτησης, εάν αναφέρεστε στη σιγουριά σε σχέση με την ασφάλεια ή την αποτελεσματικότητα των εμβολίων, η σιγουριά προέρχεται από την αναλυτική εξέταση της αίτησης άδειας χρήσης που γίνεται από τους ελεγκτικούς οργανισμούς (Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων). Η σιγουριά επομένως προκύπτει από την εμπιστοσύνη που πρέπει να έχουμε σε αυτούς τους οργανισμούς, οι οποίοι θα είναι και οι υπεύθυνοι εν τέλει για οτιδήποτε κυκλοφορεί στη φαρμακευτική αγορά.

ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ

Τι μπορούμε να κάνουμε σε σχέση με τη θερμοκρασία του εμβολίου;

 Υποθέτουμε ότι αναφέρεστε στο θέμα της θερμοκρασίας του εμβολίου της Pfizer, η οποία θερμοκρασία μεταφοράς και αποθήκευσης πρέπει να είναι οι -70 βαθμοί Κελσίου. Το ερώτημα αυτό απαντήθηκε εν μέρει από την ίδια την εταιρεία, η οποία έχει αναλάβει την ασφαλή μεταφορά και παράδοση των εμβολίων στις διάφορες χώρες, χρησιμοποιώντας ειδικά διαμορφωμένα κουτιά που θα έχουν μέσα «ξηρό πάγο» (δεν είναι πάγος, αλλά στερεό διοξείδιο του άνθρακα το οποίο μοιάζει με πάγο, εξ ου και το όνομα, αλλά παρέχει θερμοκρασία μέχρι -78 βαθμούς Κελσίου). Επομένως η παράδοση των εμβολίων αυτών θα γίνει από την εταιρεία σε αυτά τα κουτιά. Εν συνεχεία, η χώρα που θα τα παραλάβει θα πρέπει να τα αποθηκεύσει σε ειδικά ψυγεία (που φτάνουν μέχρι -80 βαθμούς Κελσίου), μέχρι και λίγο πριν τη χρήση τους σε εμβολιασμό. Αυτά τα ψυγεία υπάρχουν στα νοσοκομεία μας, στα πανεπιστήμιά μας αλλά και στα ερευνητικά ιδρύματά μας (όπως π.χ. το Ινστιτούτο Νευρολογίας). Δεν γνωρίζουμε πόσα τέτοια ψυγεία έχουμε συνολικά, εάν είναι αρκετά ή πώς θα χρησιμοποιηθούν στους χώρους του εμβολιασμού. Αυτό είναι κάτι που θα πρέπει να απασχολήσει το Υπουργείο Υγείας και τις αρμόδιες υπηρεσίες που θα σχεδιάσουν τους εμβολιασμούς με αυτό το εμβόλιο.

ΕΜΒΟΛΙΟ ΚΑΙ ΜΑΣΚΑ

Αν κάνω το εμβόλιο, σταματώ να φοράω μάσκα;

 Η σύντομη απάντηση είναι όχι. Και αυτό γιατί προς το παρόν κανένα εμβόλιο δεν προστατεύει 100%. Για τα εμβόλια για τα οποία έχουμε δεδομένα προς το παρόν, 1 στους 10 που θα εμβολιασθεί υπάρχει πιθανότητα να μολυνθεί από τον νέο κορωνοϊό. Αυτό το νούμερο σε επίπεδο πληθυσμού είναι αρκετά μεγάλο. Δεν γνωρίζουμε ποιοι θα είναι αυτοί που θα εμβολιασθούν αλλά δεν θα λειτουργήσει το εμβόλιο και επομένως είναι σοφό να συνεχίσουμε να προστατευόμαστε ακόμα και μετά τον εμβολιασμό. Το εμβόλιο είναι ένα καλό όπλο κατά της πανδημίας, δεν είναι πανάκεια. Επιπλέον, μην ξεχνάμε ότι ο ιός μεταδίδεται και με την επαφή με μολυσμένες επιφάνειες. Ακόμη και αν εμείς είμαστε προστατευμένοι από το εμβόλιο, ακουμπώντας μια μολυσμένη επιφάνεια μπορούμε να μεταφέρουμε τον ιό σε χώρο από τον οποίο θα μολυνθεί κάποιος που δεν θα είναι εμβολιασμένος. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να συνεχίσουμε να τηρούμε μέτρα υγιεινής χεριών και μετά τους εμβολιασμούς. Ο μοναδικός παράγοντας που θα κρίνει το εάν θα μπορούμε να μειώσουμε τα μέτρα προστασίας είναι οι επιδημιολογικοί δείκτες της χώρας.

ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΟ Ή ΟΧΙ;

Είναι υποχρεωτική η χρήση του εμβολίου;

Όχι. Ο εμβολιασμός θα είναι εθελοντικός, όπως είναι εθελοντικοί όλοι οι εμβολιασμοί. Όσο και αν υπάρχει ιατρική τεκμηρίωση και ανάγκη δημόσιας υγείας, θα πρέπει να γίνει σεβαστή η προσωπική επιλογή του καθενός για μη εμβολιασμό. Αυτό όμως είναι και ένας από τους λόγους που θα πρέπει να ακολουθήσουμε τα μέτρα υγιεινής και προστασίας και μετά τους εμβολιασμούς, αφού οι άνθρωποι που δεν θα εμβολιασθούν θα έχουν πολύ μεγαλύτερο ρίσκο μόλυνσης (και άρα μετάδοσης) από όσους εμβολιασθούν. Τέλος, ίσως θα ήταν σημαντικό να αναφέρουμε ότι όπως είναι σεβαστή η επιλογή του καθενός για μη εμβολιασμό, το ίδιο σεβαστή ίσως θα πρέπει να είναι και η επιλογή κρατικών υπηρεσιών (π.χ. νοσοκομείων), άλλων οργανισμών/υπηρεσιών, στην εισαγωγή προϋπόθεσης εμβολιασμού για τους λειτουργούς τους, ώστε να καλύψουν την υποχρέωση που έχουν να προστατέψουν τα μέλη τους και να προσφέρουν περιβάλλον ασφάλειας.

ΧΩΡΟΙ ΦΥΛΑΞΗΣ

Έχει έτοιμους τους χώρους φύλαξης των εμβολίων η Κύπρος, κεντρικά αλλά και επαρχιακά; Τα φαρμακεία, οι κλινικές, τα νοσοκομεία, οι ιδιώτες γιατροί, έχουν τους απαιτούμενους χώρους φύλαξης των εμβολίων;

Ακόμη δεν έχει γίνει κάποια αναλυτική παρουσίαση των δυνατοτήτων, των απαιτήσεων ή του πλάνου δράσης που υπάρχει για την αποθήκευση και χρήση των εμβολίων που θα έρθουν, από το Υπουργείο Υγείας ή τις Ιατρικές Υπηρεσίες της χώρας. Υποθέτουμε ότι στα μεγάλα αστικά κέντρα υπάρχει η κατάλληλη υποδομή για τις απαιτήσεις που υπάρχουν, ειδικά για τα εμβόλια της Pfizer & Moderna που χρειάζονται ειδικές συνθήκες αποθήκευσης σε χαμηλές θερμοκρασίες. Αυτές οι υποδομές υπάρχουν μόνο στα νοσοκομεία μας και ίσως σε κάποιες κλινικές, αλλά σίγουρα όχι σε ιδιώτες γιατρούς. Επίσης δεν είμαστε σίγουροι για τις μικρότερες ή τις μη αστικές περιοχές της χώρας οι οποίες έχουν μικρότερα νοσοκομεία. Παρ’ όλα αυτά, μην ξεχνάμε ότι πολύ πιθανόν (αν όλα πάνε καλά) να υπάρξουν και άλλα διαθέσιμα εμβόλια εκτός της Pfizer ή της Moderna, που δεν θα χρειάζονται ειδικές και ιδιαίτερες συνθήκες φύλαξης και διανομής. Επομένως, μπορούμε να εκμεταλλευτούμε αυτά τα διαφορετικά χαρακτηριστικά του κάθε εμβολίου για να τα διαθέσουμε σε κατάλληλες δομές της χώρας ανάλογα με την περιοχή, έτσι ώστε να υπάρχουν διαθέσιμα εμβόλια σε όλη την επικράτεια της Δημοκρατίας.

ΚΕΡΔΟΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ

Υπάρχει μεγάλο μερίδιο κέρδους στις εταιρείες, ώστε να πλουτίσουν εις βάρος του κοινού σε αυτόν τον οικονομικό πόλεμο;

Εάν αναφέρεστε συγκεκριμένα στις εταιρείες που παράγουν τα εμβόλια, η απάντηση είναι σύνθετη. Από τη μία, οι εταιρείες αυτές είναι εταιρείες και επομένως το κέρδος είναι μέρος της εξίσωσης του τρόπου λειτουργίας τους. Από την άλλη, η πανδημία αυτή δεν είναι ασθένεια όπως όλες οι άλλες. Η έκτακτη ανάγκη που υπάρχει για κάποιο εμβόλιο έχει κάνει τους διεθνείς οργανισμούς (Αμερικής και Ευρώπης) καθώς και τις κυβερνήσεις κρατών να έχουν πάρει τα ηνία σε ό,τι αφορά τη χρηματοδότηση των εμβολίων και τη γραφειοκρατική διευκόλυνση των εταιρειών όσον αφορά τις μελέτες που θα διενεργούν. Ως ανταπόδοση, οι εταιρείες έχουν συμφωνήσει να μην κερδοσκοπήσουν από την παραγωγή του εμβολίου αλλά μόνο να καλύψουν το κόστος της έρευνας και της παραγωγής τους. Η εφαρμογή αυτής της συμφωνίας φαίνεται από το κόστος που έχει συμφωνηθεί για το κάθε εμβόλιο. H AstraZeneca έκανε λόγο για τιμή κόστους στα 3 δολάρια Αμερικής /εμβόλιο, η Sanofi για 10 δολάρια Αμερικής /εμβόλιο και η Pfizer για 25 δολάρια Αμερικής /εμβόλιο (οι διακυμάνσεις στο κόστος βασίζονται στις διαφορετικές τεχνολογίες που χρησιμοποιεί το κάθε εμβόλιο). Για να καταλάβουμε τι σημαίνουν αυτά τα νούμερα, συγκριτικά, το εμβόλιο του MMR κοστίζει στις ΗΠΑ 21 δολάρια, της ηπατίτιδας-Α (Havrix) για ενήλικες κοστίζει 32 δολάρια, του πνευμονιόκκοκου (Prevnar) κοστίζει 143 δολάρια και του HPV (Gardasil) κοστίζει 187 δολάρια. Επομένως δεδομένων των συνθηκών και των συμφωνιών που έχουν γίνει, δεν τίθεται θέμα κερδοσκοπίας λόγω της πανδημίας από τις εταιρείες εμβολίων. Ας μην ξεχνάμε ότι σε αυτή την πανδημία όλα τα βλέμματα είναι στραμμένα σε αυτές τις εταιρείες, οι οποίες θέλουν να δείξουν το καλό τους πρόσωπο στον κόσμο για να λυτρωθούν από το κακό όνομα που έχουν χτίσει στη συνείδηση των περισσότερων πολιτών. Ας έχουμε υπόψη μας ότι σε αυτόν τον αγώνα για το εμβόλιο κατά της πανδημίας, παίζεται η αξιοπιστία των εταιρειών αυτών στα μάτια του κόσμου και των επενδυτών τους. Από αυτούς τους πρώτους 6 μήνες εργασιών και μελετών στην ανάπτυξη εμβολίου, υπάρχει η εντύπωση ότι οι μεγάλες αυτές εταιρείες έχουν δείξει υψηλής ποιότητας συνεργασία, θέληση και προσπάθεια για να βοηθήσουν όσο μπορούν για το τέλος αυτής της πανδημίας.

Αυτό το γνωρίζατε;

Εμβόλια με ζωντανό ή εξουδετερωμένο ιό

 Μέχρι χθες είχαμε δύο βασικά είδη εμβολίων. Αυτά που περιέχουν ζωντανό ιό (αλλά εξασθενημένο, έτσι ώστε να μην μπορεί να μολύνει τα κύτταρα και να δημιουργήσει λοίμωξη), και αυτά που περιέχουν εξουδετερωμένο τον ιό. Στο πρώτο είδος ανήκουν εμβόλια όπως αυτό της ανεμοβλογιάς και του MMR. Στο δεύτερο είδος ανήκουν εμβόλια όπως αυτό της ηπατίτιδας-Α και της γρίπης. Και τα δύο στοχεύουν στο να «δείξουν» στον οργανισμό μας πώς είναι ο ιός που πρέπει να καταπολεμήσει, ώστε να φτιάξει αντισώματα κατά του συγκεκριμένου ιού.

Θυμίζουμε τα κυπριακά νούμερα

Τα πρώτα δύο κρούσματα καταγράφηκαν στις 9 Μαρτίου. Στις 13 Μαρτίου η Κύπρος έκλεισε τις πηγές εισόδου στη χώρα. Στις 21 Μαρτίου καταγράφηκε ο πρώτος νεκρός από κορωνοϊό. Στις 23 Μαρτίου εφαρμόστηκαν τα πρώτα μέτρα απαγόρευσης κυκλοφορίας. Στις 2 Απριλίου καταγράφηκε το μεγαλύτερο νούμερο κρουσμάτων του πρώτου κύματος (58). Στις 24 Μαΐου καταγράφηκε η πρώτη ημέρα με 0 κρούσματα από την αρχή της πανδημίας. Όλο τον Ιούνιο υπήρχαν μονοψήφια κρούσματα. Στις 30 Ιουλίου είχαμε τα πρώτα διψήφια κρούσματα (13). Στις 13 Οκτωβρίου περάσαμε για πρώτη φορά το μέγιστο των κρουσμάτων του πρώτου κύματος (61). Στις 8 Νοεμβρίου καταγράφηκε ο μεγαλύτερος αριθμός κρουσμάτων έως σήμερα (314).

Επιχείρηση «Warp Speed»

Τον Μάιο, η αμερικανική κυβέρνηση ξεκίνησε μια πρωτοβουλία που ονόμασε «Warp Speed» («Ταχύτητα Δίνης») ώστε να δώσει όλα τα απαραίτητα όπλα (ανοιχτές διαδικασίες, τεχνογνωσία και χρήματα) σε 6 φαρμακοβιομηχανίες που ήθελαν να κάνουν έρευνα και μελέτες για ένα εμβόλιο για τον κορωνοϊό. Χρηματοδότησε με 3,5 δισ. δολάρια το εγχείρημα. Στη Moderna έδωσε 955 εκατ. δολάρια για να κάνει τις κλινικές δοκιμές και άλλα 1,5 δισ. δολάρια για να παραγάγει και να διανείμει τα πρώτα 100 εκατ. δόσεις εμβολίου, ενώ η Pfizer πήρε 1,95 δισ. δολάρια για να παραγάγει και να διανείμει τα πρώτα 100 εκατ. δόσεις του δικού της εμβολίου. Οι άλλες εταιρείες που πήραν μέρος στο Warp Speed είναι η Novavax, η Sanofi, η AstraZeneca και η Jonshon & Johnson.

Tι είναι το εμβόλιο με «αγγελιοφόρο RNA»;

To αγγελιοφόρο RNA (ή αλλιώς mRNA) είναι ένα μόριο που παράγεται από την αποκρυπτογράφηση των γονιδίων μας (DNA). Χρησιμοποιείται από τα κύτταρά μας για να παράγει μια πρωτεΐνη η οποία θα κάνει μια συγκεκριμένη δουλειά. Τα εμβόλια που χρησιμοποιούν τεχνολογία mRNA, σημαίνει ότι περιέχουν το mRNA του ιού, το οποίο θα χρησιμοποιηθεί από τα κύτταρά μας για να παράγει την πρωτεΐνη «κορώνη» του κορωνοϊού. Έτσι, τα αντισώματά μας θα την αναγνωρίσουν και θα ξεκινήσουν να παράγουν αντισώματα για να την εξουδετερώσουν. Όταν εισέλθει ο ιός στο σώμα μας, θα έχουμε ήδη έτοιμα αντισώματα κατά της κορώνης του ιού και έτσι θα εξουδετερωθεί ο ιός πριν αυτός μας μολύνει.

ΠΗΓΕΣ:

Πηγή 1 Σχετικά με συγκρίσεις των rapid test

https://www.medrxiv.org/content/10.1101/2020.11.12.20230292v1

Πηγή 2 Σχετικά με οδηγίες σωστής χρήσης των rapid test

https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/lab/resources/antigen-tests-guidelines.html

Πηγή 3. Σχετικά με τις αναφορές της Επιδημιολογικής Ομάδας

https://www.pio.gov.cy/coronavirus/categories/info