Μπρος γκρεμός και πίσω ρέμα για περιουσίες στα κατεχόμενα

Μπροστά σε διλήμματα βρίσκονται ξανά ιδιοκτήτες ακίνητης περιουσίας στα κατεχόμενα και πιο συγκεκριμένα οι Βαρωσιώτες, οι οποίοι με αμηχανία ακούνε διιστάμενες απόψεις για το αν πρέπει ή όχι να προσφύγουν στην επιτροπή αποζημιώσεων των κατεχομένων, για κάποιες εκ των τριών προβλεπόμενων θεραπειών για την απώλεια χρήσης της περιουσίας τους συνεπεία της τουρκικής εισβολής.

Πέραν των διιστάμενων απόψεων όσων ξεκάθαρα τοποθετούνται υπέρ ή κατά, η αντικειμενική νομική θέση προσθέτει στην ήδη τεράστια ανησυχία και άλλα προβλήματα που προκύπτουν σε ό,τι αφορά τη δικαστική διεκδίκηση, λόγω της παρέλευσης μεγάλου χρονικού διαστήματος από την απώλεια των περιουσιών.

 

Χάνεται το δίκαιο



Το δίκαιο, όσο προφανές κι αν είναι για όσους βιώνουμε το Κυπριακό και τις επιπτώσεις του, δεν είναι ούτε νομικά κατοχυρωμένο, ακόμα και αν υπάρχει δεδικασμένο. Και χαρακτηριστική περίπτωση είναι η υπόθεση Δημόπουλου, στην οποία το ΕΔΑΔ αποφάσισε να αναγνωρίσει την επιτροπή αποζημιώσεων των κατεχομένων ως ένδικο μέσο από το οποίο θα περνούν οι προσφυγές Ελληνοκυπρίων για τις περιουσίες τους στα κατεχόμενα.

Νομικοί και ακαδημαϊκοί με τους οποίους συνομιλήσαμε απαντούν θετικά στο ερώτημα κατά πόσον το παρατεταμένο στάτους κβο δύναται να διαφοροποιεί το δίκαιο υπέρ του χρήστη αντί του ιδιοκτήτη, ενώ επισημαίνουν και άλλους κινδύνους.

Μιλώντας στην εκπομπή «Control Panel» του «ΠΟΛΙΤΗ 107.6» ο επίκουρος καθηγητής Διεθνούς Δικαίου στο Πανεπιστήμιο Κύπρου δρ Κώστας Παρασκευά χαρακτήρισε το ζήτημα πάρα πολύ κρίσιμο και σημείωσε ότι για τον ίδιο μεγαλύτερο πρόβλημα από την αναγνώριση της επιτροπής αποζημιώσεων στην υπόθεση Δημόπουλος, ενδέχεται να προκαλέσουν τα αρνητικά σχόλια που εμπεριέχονται.

Όπως είπε «το πέρασμα του χρόνου, θεωρεί το ΕΔΑΔ, ότι είναι δυνατόν να έχει αρνητικές συνέπειες στο δικαίωμα της περιουσίας, αλλά και στον ίδιο ακόμα τον τίτλο ιδιοκτησίας που έχουν στα χέρια τους οι εκτοπισμένοι».

Σε σχέση με το ζήτημα του χρήστη, συμπλήρωσε, το ΕΔΑΔ στην απόφαση Δημόπουλος «έχει πει ότι δεν θα μπορούσε να διατάξει την επιστροφή όλων των ελληνοκυπριακών περιουσιών στους Ε/Κ εκτοπισμένους χωρίς να λάβει υπόψη ότι εκεί μπορεί να υπάρχει χρήστης ή κάτοχος της συγκεκριμένης περιουσίας».

 

Δεν αναγνωρίζεται η «ΤΔΒΚ»

 

Στην ίδια εκπομπή, ο δρ Παρασκευά ξεκαθαρίζει πως η μαζική προσφυγή στην επιτροπή αποζημιώσεων των κατεχομένων δεν δύναται να αναγνωρίσει το ψευδοκράτος.

Τα κράτη αναγνωρίζονται μόνο από κράτη, ενώ όπως είπε, στην απόφαση Δημόπουλος του ΕΔΑΔ, υπάρχει σαφέστατη αναφορά στο ότι η χρησιμοποίηση της επιτροπής αποζημιώσεων των κατεχομένων ως ένδικου μέσου, δεν συνιστά αναγνώριση της «ΤΔΒΚ» με την επισήμανση ότι η μόνη κυβέρνηση που αναγνωρίζεται είναι αυτή της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Ο δρ Παρασκευά εξέφρασε και την άποψη ότι θα μπορούσε να χαραχτεί μια νομική στρατηγική μετά την απόφαση Δημόπουλος στο ΕΔΑΔ, σημειώνοντας πως και σε άλλες περιπτώσεις παρόμοιων αποφάσεων με νέες προσφυγές καταδείχθηκε αναποτελεσματικό το ένδικο μέσο που είχε αποφασιστεί και άλλαξε η απόφαση. «Δεν κάναμε καμία ενέργεια ανατροπής της απόφασης Δημόπουλος» σημείωσε.

 

Η πολιτική θέση



Η κυβέρνηση έχει ξεκάθαρα τοποθετηθεί επί του θέματος, αποτρέποντας ουσιαστικά ενδεχόμενο μαζικής προσφυγής, καθώς μια τέτοια ενέργεια ελλοχεύει κινδύνους που θα βλάψουν τις προσπάθειες που καταβάλλονται σε πολιτικό επίπεδο για εξεύρεση λύσης του Κυπριακού.

Με την κυβέρνηση, φαίνεται να συντάσσεται το σύνολο των πολιτικών κομμάτων, από Αριστερά μέχρι Δεξιά, όλοι ανεξαιρέτως τονίζοντας πως πρόκειται για ατομικό δικαίωμα του κάθε πρόσφυγα ξεχωριστά, χωρίς να τίθεται θέμα επίκρισης ή χαρακτηρισμού του σε περίπτωση που θελήσει να αποταθεί στην επιτροπή.

Εδώ το δίλημμα έχει να κάνει με το κατά πόσο πείθεται ο κάθε ιδιοκτήτης περιουσίας στα κατεχόμενα ότι η πολιτική ηγεσία και δη η κυβέρνηση είναι προσηλωμένοι στην εξεύρεση λύσης του Κυπριακού, αν αυτό αποτελεί προτεραιότητα και είναι όλοι διατεθειμένοι να συμβάλουν σε αυτή την προσπάθεια που να έχει τελικό στόχο τη λύση. Και ασφαλώς στη ζυγαριά μπαίνει η ρητορική που αναπτύσσει η άλλη πλευρά και η Τουρκία που δεν φαίνεται να ευνοούν τη συζήτηση στη συμφωνημένη βάση, αλλά και ο σχεδόν μισός αιώνας που καρτερούν να υπάρξει εξέλιξη, πόσω δε μάλλον κατάληξη.

 

Η άποψη του Αχιλλέα

 

Η άποψη του νομικού Αχιλλέα Δημητριάδη είναι ως γνωστόν διαφορετική. Ο κ. Δημητριάδης δεν εντοπίζει κινδύνους σε ενδεχόμενες μαζικές προσφυγές Βαρωσιωτών στην επιτροπή αποζημιώσεων. Θεωρεί πως το γεγονός ότι η κλειστή πόλη δεν κατοικείται ενδεχομένως να ευνοεί την πιθανότητα επιστροφής περιουσιών, από τη στιγμή που δεν υπάρχουν χρήστες και προβάλλει το επιχείρημα πως σε περίπτωση μαζικής επιστροφής Ελληνοκυπρίων στην κλειστή πόλη, το έργο στο τραπέζι των συνομιλιών θα διευκολυνθεί σε πολιτικό επίπεδο.

Στις δημόσιες συζητήσεις, γνωστοί Βαρωσιώτες τοποθετούνται δημόσια λέγοντας πως σε περίπτωση προσφυγής τους στην επιτροπή αποζημιώσεων, η θεραπεία την οποία θα διεκδικήσουν είναι αυτή της επιστροφής και πως σε περίπτωση που δεν ικανοποιηθεί από την επιτροπή αποζημιώσεων, αφού εξαντλήσουν τα ένδικα μέσα στα κατεχόμενα όπως προβλέπεται από την απόφαση Δημόπουλος στο ΕΔΑΔ, θα αποταθούν στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στο Στρασβούργο.

Πολιτικά εισέρχεται το επιχείρημα ότι θα επιστρέψουν υπό τ/κ ίσως και τουρκική διοίκηση στην περίπτωση των Βαρωσίων, βάζοντας θέματα εμπιστοσύνης στις «αρχές» ή και ανοχής στην καταπάτηση ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

 

Κίνδυνοι στάτους κβο

 

Τους κινδύνους από το παρατεταμένο στάτους κβο επισήμανε πάντως μιλώντας επίσης στην εκπομπή «Control Panel» του «ΠΟΛΙΤΗ 107,6» ο πρόεδρος της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κύπρου δρ Αριστοτέλης Κωνσταντινίδης, αυτή τη φορά σε ό,τι αφορά την αναγνώριση του ψευδοκράτους από κράτη. Ο δρ Κωνσταντινίδης θεωρεί δύσκολο, αλλά όχι απίθανο αυτή τη στιγμή να προχωρήσουν σε αναγνώριση της «ΤΔΒΚ» μερικά κράτη φίλα προσκείμενα στην Τουρκία, τα οποία ωστόσο όπως σημείωσε, θα πρέπει να σταθμίσουν τις σοβαρές νομικές και πολιτικές επιπτώσεις που μπορεί να αντιμετωπίσουν από την ΕΕ και τη διεθνή κοινότητα. Στην περίπτωση των κρατών αυτών είπε, στη ζυγαριά θα μπει αν το όφελος της εύνοιας της τουρκικής κυβέρνησης είναι μεγαλύτερο από τη μήνη κάποιων κρατών.

Τόνισε πάντως, πως η πάροδος του χρόνου δύναται να αποδυναμώσει τη διεθνή αντίδραση και τα αντανακλαστικά απέναντι και σε αυτή την πτυχή του Κυπριακού και υπάρχουν όπως είπε απτά παραδείγματα ανά τον κόσμο.



Η μη λύση οδηγεί σε αδιέξοδα

 

Η κατάσταση όπως διαμορφώνεται αυτή τη στιγμή συνθέτει ένα θλιβερό αδιέξοδο. Από τη μια η απογοήτευση, η αγωνία και η δικαιολογημένη αγανάκτηση των προσφύγων που βλέπουν τις περιουσίες τους να χάνονται, έχοντας να επιλέξουν ανάμεσα στο να καρτερούν πολιτική διευθέτηση με όλα τα προβλήματα που αυτή τη στιγμή φαντάζουν αξεπέραστα ή να αποταθούν στην επιτροπή αποζημιώσεων, με όλους τους κινδύνους για τους οποίους προειδοποιεί ο πολιτικός κόσμος. Από την άλλη, η παράταση της υπάρχουσας κατάστασης, οδηγεί σε άλλα επικίνδυνα νομικά μονοπάτια, που ενδέχεται να αναγνωρίσουν ακόμα περισσότερα δικαιώματα στους χρήστες, ή να μειώσουν τη δύναμη του τίτλου ιδιοκτησίας των προσφύγων, χάνοντας και τη δικαστική οδό ως μέσο μερικής έστω αποκατάστασης της απώλειας χρήσης ιδιοκτησίας. Μπρος γκρεμός και πίσω ρέμα, και στη μέση άνθρωποι που από το '74 δείχνουν εμπιστοσύνη, καρτερούν και υπομένουν.

Το χιλιοειπωμένο «η μη λύση οδηγεί σε αδιέξοδα» είναι μπροστά μας.