Το τέλος του «πολιτικού και οικονομικού κόστους» στην Τουρκία

Οι ηγέτες των 27 κρατών μελών της ΕΕ κατέληξαν τις πρώτες πρωινές ώρες της Παρασκευής σε συμφωνία για το Κείμενο Συμπερασμάτων σε ό,τι αφορά την Τουρκία και την Ανατολική Μεσόγειο. Στις παραγράφους 28 έως 33 του τελικού κειμένου δεν υπάρχει κάτι που δεν γνωρίζαμε ή αναμέναμε σε σχέση με την επιβολή κυρώσεων στην Τουρκία για τις έκνομες ενέργειές της σε Ελλάδα και Κύπρο. Απλά μια παραπομπή στις αποφάσεις του Νοεμβρίου του 2019, με την ΕΕ να επεκτείνει απλώς τη λίστα των ονομάτων με περιοριστικά μέτρα και να μεταθέτει την απόφαση για τυχόν επιπλέον κυρώσεις για τον Μάρτιο του 2021 – αφού πρώτα προηγηθεί έκθεση αξιολόγησης της Τουρκίας. Κοινώς η ΕΕ επισημαίνει μεν ότι η Τουρκία δεν ανταποκρίθηκε στις προϋποθέσεις που τέθηκαν τον περασμένο Οκτώβριο, παραπέμπει δε το ζήτημα των κυρώσεων στις ελληνικές καλένδες. Θα μπορούσαμε να πούμε καταχρηστικά «από Μάρτη καλοκαίρι κι από Αύγουστο χειμώνα».

Reality check

Το ζήτημα των κυρώσεων «που θα γονάτιζαν πολιτικά και οικονομικά την Τουρκία» μπορεί να αποτέλεσε εργαλείο πολιτικής σε Λευκωσία –και μετέπειτα κατά παρεμφερή τρόπο στην Αθήνα– ωστόσο κατέστη σαφές εξαρχής πως η ισορροπία ισχύος εντός της ΕΕ και τα εμπλεκόμενα συμφέροντα ισχυρών χωρών εντός της Ένωσης (Γερμανία, Ισπανία, Ιταλία) δεν είδαν με καλό μάτι την προοπτική επιβολής μέτρων στην Τουρκία στη συγκεκριμένη συγκυρία. Η επιβολή κυρώσεων από την ΕΕ μάλιστα στην Τουρκία δείχνει να αποτελεί και μια πραγματικότητα που α) δεν θα επηρεάσει ιδιαίτερα την τουρκική αναθεωρητική εξωτερική πολιτική και β) αποτελεί ένα κεφάλαιο που δεν βρίσκεται σε προτεραιότητα για τις Βρυξέλλες και το Βερολίνο πριν υπάρξει ένας, ολιστικού τύπου, επαναπροσδιορισμός των ευρωτουρκικών σχέσεων με βάθος χρόνου. Για τη στρατηγική πρόσληψη της ΕΕ τόσο τα ελληνοτουρκικά όσο και το Κυπριακό αποτελούν μέρος τού πώς θα είναι για τα επόμενα χρόνια οι σχέσεις ΕΕ-Τουρκίας. Με λίγα λόγια στην εν λόγω χρονική περίοδο –με την αλλαγή παραδείγματος στις ΗΠΑ και το ζήτημα των αμερικανικών κυρώσεων στο πλαίσιο του CAATSA– η ΕΕ δεν επιθυμεί περαιτέρω τριβή με την Άγκυρα πράγμα που φωτογραφίζεται τόσο στις παραγράφους 32 όσο και 33 όπου η ΕΕ για την περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου επαναλαμβάνει το ενδιαφέρον της για μια πολυμερή σύσκεψη και προσκαλεί τις ΗΠΑ –σε μια ξεκάθαρη αποτύπωση ευρωατλαντισμού– να βοηθήσει στα ζητήματα που αφορούν την Τουρκία. Στη παράγραφο 33 η ΕΕ κάνει ουσιαστικά πάσα στην Ουάσινγκτον, η οποία τους επόμενους μήνες λόγω του ζητήματος των S-400 θα μπει σε ένα ενδιαφέρον διπλωματικό γαϊτανάκι με την Άγκυρα από το οποίο θα προκύψουν νέες δυναμικές.

Τι σημαίνει για την Κύπρο

Αυτό που πρέπει να προβληματίσει τη Λευκωσία (αλλά και την Αθήνα) είναι πως μετά από σειρά έκνομων γεωτρήσεων εντός κι εκτός της οριοθετημένης ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας οι μόνες συνέπειες τις οποίες υπέστη η Τουρκία ήταν η συμπερίληψη σε έναν κατάλογο δύο ονομάτων εκτελεστικών αξιωματούχων της τουρκικής κρατικής ΤΡΑΟ – χωρίς ουσιαστικά να υπάρξει κάποιο αντίκρισμα ή απτό αποτέλεσμα που να απέτρεπε την Τουρκία από το να προχωρήσει με τις έκνομες ενέργειές της. Για την Ελλάδα όλη η ένταση πέριξ του συγκροτήματος του Καστελορίζου έχει κι επιπλέον αποτύπωμα μιας και στην περίπτωση των ελληνοτουρκικών υπάρχει και stand off –τους τελευταίους μήνες πιο έντονα αλλά και διαχρονικά– με στρατιωτικούς όρους. Για την Αθήνα η «κυπριακή της στιγμή» όπως γράψαμε και στο παρελθόν στον «Π» βρίσκεται ήδη εδώ.

Τι να αναμένουμε

Εκτός απροόπτου η Λευκωσία θα προσέλθει κάποια στιγμή σε μια άτυπη πενταμερή για το Κυπριακό όπου η λογική με την οποία θα κινηθεί διπλωματικά θα είναι αυτή της μη απώλειας του blame game σε ένα παίγνιο όπου όλοι συμφωνούν ότι διαφωνούν. Το ζητούμενο εδώ είναι σε ποιο βαθμό θα υπάρξει μια αποτελεσματική διαχείριση ενός αδιεξόδου ή υπό το βάρος των πιέσεων η ΚΔ θα συρθεί σε μια διαδικασία διαπραγμάτευσης υπό χειρότερους όρους. Το σενάριο ωστόσο που δεν πρέπει να αποκλειστεί σε αυτό το στάδιο είναι μια ευρωπαϊκή σύσκεψη για την Ανατολική Μεσόγειο όπου η Κύπρος δεν θα διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο καθώς και η δυναμική επανεμφάνιση των τουρκικών γεωτρύπανων στην περιοχή και δη εντός της κυπριακής αποκλειστικής οικονομικής ζώνης. Ένα αδιέξοδο στο Κυπριακό με μια επιτυχή γεώτρηση της Τουρκίας στην Κύπρο θα άλλαζε άρδην, εκ νέου, τα δεδομένα δημιουργώντας νέα αφόρητα τετελεσμένα.

Αντί επιλόγου

Το σκληρό μάθημα που Αθήνα και Λευκωσία αποκομίζουν κι από αυτή τη Σύνοδο είναι πως για την ευρωπαϊκή πρόσληψη η Τουρκία παραμένει ένα τεράστιο μέγεθος όσον αφορά τη γεωπολιτική της περιοχής και πως παρά τις αναθεωρητικές της τάσεις, τον τρόπο με τον οποίο ασκεί εξωτερική πολιτική και τις έκνομες ενέργειές της παραμένει ένας σημαντικός εταίρος για σειρά λόγων – κυνικών ή κυνικότερων. Όμως η «πρόκληση πολιτικού και οικονομικού κόστους στην Τουρκία» φαίνεται να έχει αποσυνδεθεί, οριστικά, από το ζήτημα της επιβολής κυρώσεων. Είναι η ώρα για αναδιατύπωση, κατόπιν ανανοηματοδότησης, των στρατηγικών επιλογών της Κύπρου. Και για αυτοκριτική.

Twitter: @JohnPikpas