Οι Δρ Διέτης και Δρ Τσιούτης απαντούν μέσω του «Π» στα δικά σας ερωτήματα για τον κορωνοϊό

Του Δρος Νικόλα Διέτη και του Δρος Κωνσταντίνου Τσιούτη

Στείλτε τις δικές σας απορίες στο epistoles@politis.com.cy

ΑΡΙΘΜΟΣ ΜΕΘ ΚΑΙ ΚΛΙΝΕΣ

Με βάση τον αριθμό ΜΕΘ που έχουμε στην Κύπρο, τον αριθμό ασθενών με κορωνοϊό στις ΜΕΘ και τον ρυθμό αύξησης των κρουσμάτων, ποιος πιστεύετε είναι ο μέγιστος αριθμός κρουσμάτων που θα μπορούσε να αντέξει η χώρα μας ώστε να μην φτάσει το σύστημα υγείας στα όριά του;

Είναι δύσκολο να αξιολογηθεί ο αριθμός κρουσμάτων, όπως και ο ρυθμός αύξησής τους, που θα οδηγούσαν σε τόσο σημαντική επιβάρυνση του συστήματος υγείας. Η κατανομή σε ηλικία και τα υποκείμενα νοσήματα των νέων περιστατικών είναι παράγοντες που καθορίζουν σημαντικά τον αριθμό των ατόμων που θα χρειαστούν νοσηλεία. Ο ρυθμός εντοπισμού νέων περιστατικών έχει άμεση συνάρτηση με την ταχύτητα επιβάρυνσης των υπηρεσιών υγείας (και γι’ αυτό είναι σημαντικό να επιβραδυνθεί). Επίσης ο αριθμός των επιβεβαιωμένων περιστατικών δεν αντιστοιχεί απαραίτητα στον συνολικό αριθμό των πραγματικών περιστατικών κάθε δεδομένη στιγμή: για παράδειγμα, όσο περισσότερα περιστατικά εντοπίζονται σε μικρό διάστημα, τόσο δυσχεραίνεται η έγκαιρη ιχνηλάτηση, εντοπισμός και εργαστηριακός έλεγχος των επαφών τους, και άρα τόσο περισσότερα άτομα είτε θα παραμείνουν αδιάγνωστα, είτε θα καθυστερήσει ο εντοπισμός τους. Η ετοιμότητα του συστήματος υγείας έχει ενισχυθεί σημαντικά και έχει φτάσει πλέον σε εξαιρετικά υψηλή αναλογία διαθέσιμων κλινών ΜΕΘ ανά πληθυσμό. Ωστόσο το επιθυμητό είναι να αναχαιτιστεί η μετάδοση του ιού πριν το σύστημα φτάσει στα όριά του, καθώς η χρονική απόσταση που υπάρχει μεταξύ του εντοπισμού περιστατικών και της αύξησης των νοσηλειών σε ΜΕΘ είναι έως αρκετές εβδομάδες. Αυτό λοιπόν σημαίνει πως όταν έχει καταληφθεί ένα σημαντικό ποσοστό κλινών στη ΜΕΘ (π.χ. 50%) ή όταν έχουν πολλαπλασιαστεί σε μικρό χρονικό διάστημα, η ανάγκη για δραστικά μέτρα αναχαίτισης της μετάδοσης θα είναι επιτακτική.

Οκτώ ημέρες μετά την εμφάνιση συμπτωμάτων, έκανα τεστ κορωνοϊού και βγήκε θετικό. Μετά από την περίοδο απομόνωσής μου και αφού πέρασαν 18 ημέρες μετά την εμφάνιση των πρώτων συμπτωμάτων, έκανα και δεύτερο τεστ και βγήκε και αυτό ξανά θετικό. Συμπληρώθηκαν οι 21 ημέρες της αναγκαστικής απομόνωσής μου αλλά ακόμη νιώθω κάποια συμπτώματα (κούραση, πόνος στα πλευρά και στην πλάτη). Δεν θέλω να βγω και να κολλήσω άλλους. Τι να κάνω;

Κατ’ αρχήν το ότι ενδιαφέρεστε για τους συνανθρώπους σας και κάνετε την ερώτηση ενώ σας έχουν δώσει το ΟΚ να βγείτε από την απομόνωση, δείχνει ότι νοιάζεστε για την υγεία των συμπολιτών σας περισσότερο από τη διευκόλυνσή σας. Καθώς έχουν περάσει 21 ημέρες από την εμφάνιση των συμπτωμάτων σας και νιώθετε αρκετά καλύτερα, είναι πολύ πιθανό ότι δεν μεταδίδετε τον ιό και τα τεστ σας παραμένουν θετικά λόγω θραυσμάτων ιού. Το ενδεχόμενο κάποιος να μεταδίδει για τόσο μεγάλο διάστημα είναι εξαιρετικά απίθανο. Τα συμπτώματα που περιγράφετε μπορεί να παραμείνουν σε έναν βαθμό, ακόμα και εβδομάδες μετά την ανάρρωση. Έχει παρατηρηθεί σε ένα ποσοστό τουλάχιστον 10-20% των ατόμων που εμφανίζουν συμπτώματα Covid-19, ότι συνεχίζουν και έχουν συμπτώματα για περισσότερο από 3 εβδομάδες, μεταξύ των οποίων κούραση, μυαλγίες, δύσπνοια, βήχας, ζαλάδα, αδυναμία, κ.ά. Η κατάσταση αυτή ονομάζεται κοινώς “long-covid” ή σύνδρομο μετα-Covid-19 (Πηγή 1). Πολλά από τα συμπτώματα της κατάστασης αυτής χρειάζονται ιατρική αξιολόγηση και στοχευμένη φροντίδα. Γι’ αυτό, είναι ορθό να επικοινωνήσετε με ιατρό για να σας αξιολογήσει κλινικά και να σας δώσει τη δέουσα αγωγή, ώστε να ανακουφίσετε τα συμπτώματά σας και να ανακάμψετε ταχύτερα.

ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΥΤΟΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟ

Πριν από δύο μέρες βρέθηκα με μία φίλη μου. Σήμερα με ειδοποίησε ότι πριν βρεθούμε είχε έρθει σε στενή επαφή με κρούσμα. Η φίλη μου θα μπει σε αυτοπεριορισμό. Πρέπει κι εγώ να μπω σε αυτοπεριορισμό; Τι πρέπει να κάνω;

Η φίλη σας αποτελεί στενή επαφή με επιβεβαιωμένο περιστατικό και γι’ αυτό χρειάζεται να μπει σε αυτοπεριορισμό για 14 ημέρες από την ημέρα επαφής, να παρακολουθεί την υγεία της και σε περίπτωση εμφάνισης συμπτωμάτων να επικοινωνήσει με ιατρό. Ιδανικά, θα προβεί για εργαστηριακό έλεγχο το συντομότερο μετά την ενημέρωσή της. Εσείς δεν χρειάζεται να κάνετε κάτι, ούτε να απομονωθείτε, έως ότου γνωρίζετε το αποτέλεσμα του ελέγχου της φίλης σας, που ήταν και η επαφή σας. Επίσης, εάν είχε έρθει σε επαφή με το επιβεβαιωμένο περιστατικό σε πολύ μικρό διάστημα πριν συναντηθεί μαζί σας (π.χ. μία ημέρα), η πιθανότητα να κόλλησε και να ήταν και μεταδοτική όταν σας συνάντησε είναι εξαιρετικά μικρή. Όταν κάνει τον εργαστηριακό έλεγχο, στην περίπτωση που είναι αρνητική, δεν χρειάζεται να ανησυχείτε για την επαφή που είχατε μαζί της. Σε περίπτωση που είναι θετική και έκανε έλεγχο εντός 48 ωρών από τη συνάντησή σας, θεωρείστε στενή επαφή και θα πρέπει να απομονωθείτε.

ΕΜΒΟΛΙΟ ΚΑΙ ΜΕΤΡΑ

Όταν θα βγει το εμβόλιο, εφόσον είναι επιτυχές και κάνει τη δουλειά που πρέπει, δεν σημαίνει ότι αν εμβολιαστούμε θα τελειώσουν τα μέτρα και θα επιστρέψουμε στην κανονικότητα;

Δυστυχώς δεν θα είναι τόσο απλό. Τα περισσότερα εμβόλια που έχουμε ανακαλύψει δεν είναι 100% αποτελεσματικά. Τα περισσότερα είναι μεταξύ 60 και 80% αποτελεσματικά. Το εμβόλιο της γρίπης για παράδειγμα είναι περίπου 65% αποτελεσματικό και δεν υπάρχει λόγος να περιμένουμε κάτι διαφορετικό από το εμβόλιο του κορωνοϊού. Αν υποθέσουμε ότι θα αγγίξει το 70% αποτελεσματικότητας, αυτό σημαίνει ότι από αυτούς που θα εμβολιασθούν, 3 στους 10 δεν θα τους καλύψει το εμβόλιο και ίσως μολυνθούν αν εκτεθούν. Βεβαίως, υπάρχει πιθανότητα εάν εμβολιασθείς και μολυνθείς από τον ιό, να μην παρουσιάσεις συμπτώματα ή να μην νοσήσεις βαριά. Αυτό δεν το γνωρίζουμε τώρα αλλά θα το γνωρίζουμε όταν τελειώσουν οι κλινικές μελέτες του εμβολίου. Εκτός των παραπάνω, ένα ποσοστό του πληθυσμού δεν θα μπορεί να εμβολιασθεί με το εμβόλιο, τουλάχιστον στην αρχή, λόγω του ότι δεν θα υπάρχουν δεδομένα ασφάλειας για αυτούς τους ανθρώπους. Άρα αυτοί οι συνάνθρωποί μας θα είναι εκτεθειμένοι στον ιό και ο μόνος τρόπος να προστατευτούν είναι εάν εμείς οι υπόλοιποι εμβολιασθούμε. Επίσης, εφόσον το εμβόλιο θα είναι προαιρετικό, υπάρχει μια μικρή μερίδα συμπολιτών μας που δεν θα θέλει να εμβολιασθεί για δικούς τους λόγους. Τέλος, δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι εκτός από τη μετάδοση μέσω υδροσταγονιδίων, ο ιός μπορεί να μεταφερθεί από επιφάνεια σε επιφάνεια μέσω του αγγίγματος με τα χέρια μας, και άρα να μεταδοθεί σε έναν μη εμβολιασμένο συμπολίτη μας που θα ακουμπήσει με τα χέρια του το πρόσωπό του. Όλα αυτά μας δείχνουν ότι α) δεν θα είναι ασφαλής όλος ο πληθυσμός μας ακόμα και όταν γίνουν οι εμβολιασμοί, β) ότι θα υπάρχει ακόμη κίνδυνος μετάδοσης του ιού σε όσους δεν θα είναι εμβολιασμένοι. Αυτό δείχνει τη σημασία που έχει να εμβολιασθεί όσο το δυνατόν μεγαλύτερο ποσοστό του πληθυσμού μας. Επομένως, η εφαρμογή ή όχι μέτρων προστασίας μετά τους εμβολιασμούς θα εξαρτηθεί κυρίως από την επιδημιολογική εικόνα της χώρας μας (κρούσματα, μετάδοση, νοσήσεις). Το μόνο σίγουρο είναι ότι θα πρέπει να συνεχίσουμε τα ατομικά μέτρα προστασίας ακόμη και μετά τους εμβολιασμούς, για να προστατέψουμε όσους δεν θα είναι εμβολιασμένοι και για να συνεισφέρουμε στη βελτίωση της επιδημιολογικής εικόνας όσο το δυνατόν γρηγορότερα.

ΠΗΓΕΣ

Πηγή 1: https://www.nature.com/articles/d41586-020-02335-z

Πηγή 2: https://eu.usatoday.com/story/news/factcheck/2020/04/15/fact-check-disposable-masks-should-always-worn-colored-side-out/2993699001/

 Αυτό το γνωρίζατε;

Άλλο ασφάλεια, άλλο αποτελεσματικότητα

Ένα εμβόλιο για να πάρει έγκριση θα πρέπει να αποδείξει δύο πράγματα: ότι είναι ασφαλές και ότι είναι αποτελεσματικό. Το ένα δεν προδιαθέτει για το άλλο αλλά και τα δύο είναι απαραίτητα για τον στόχο του, την προστασία ενός πληθυσμού. Η ασφάλειά του εμβολίου έχει σχέση με τις παρενέργειες που προκαλεί στον άνθρωπο. Όσο λιγότερες και πιο ήπιες, τόσο πιο ασφαλές. Η αποτελεσματικότητα του εμβολίου είναι το ποσοστό προστασίας που προσφέρει από τη μόλυνση σε όσους εμβολιάζονται. Όσο μεγαλύτερο το ποσοστό, τόσο πιο μεγάλη προστασία δίνει στον πληθυσμό.

Τεστ αντιγόνου

Το τεστ αντιγόνου είναι το τεστ που γίνεται για να σου δείξει εάν υπάρχει ένα συγκεκριμένο μέρος του ιού στο σώμα σου. Αυτά τα μέρη του ιού που ανιχνεύει το τεστ είναι συνήθως πρωτεΐνες πολύ συγκεκριμένες για κάθε ιό. Επομένως ένα θετικό τεστ αντιγόνου σημαίνει ότι έχει ανιχνευθεί το συγκεκριμένο μέρος του ιού στο σώμα μας. Δυστυχώς, αυτά τα τεστ αν και είναι πολύ πιο γρήγορα από την κλασική μέθοδο ανίχνευσης του ιού (PCR), είναι λιγότερο ευαίσθητα και έχουν ένα ποσοστό λάθους. Το «λάθος θετικό» σημαίνει ότι ανιχνεύθηκε το μέρος του ιού στο σώμα σου, αλλά ίσως ο ιός δεν είναι ζωντανός πλέον (π.χ. έχεις περάσει τη λοίμωξη, το σώμα σου αντιμετώπισε τον ιό αποτελεσματικά, αλλά έχουν μείνει υπολείμματα του ιού στο σώμα σου). Το «λάθος αρνητικό» σημαίνει ότι το μέρος του ιού δεν ανιχνεύθηκε στο σώμα σου, αλλά ίσως η ποσότητά του να είναι πολύ μικρή (πρόσφατη μόλυνση) και άρα να έχεις τον ιό αλλά να μην είναι ανιχνεύσιμος.

Τεστ αντισωμάτων

Το τεστ αντισωμάτων είναι ένα τεστ που σου δείχνει εάν έχεις αντισώματα ενάντια σε έναν ιό. Αντισώματα έχουμε όταν ένας ιός μάς έχει μολύνει και ο οργανισμός μας τα έχει παραγάγει για να τον εξουδετερώσει. Μετά από κάποιο διάστημα, τα αντισώματά μας μειώνονται, μερικές φορές σε τέτοιο σημείο που μια επαναμόλυνση με τον ιό να είναι πιθανή. Ένα θετικό τεστ αντισωμάτων μπορεί να σημαίνει ότι έχεις μολυνθεί στο παρελθόν από τον ιό, αλλά δεν μπορεί να σου πει εάν η ποσότητα των αντισωμάτων που έχεις είναι σε τέτοια ποσότητα και σε τέτοια ποιότητα ώστε να μπορεί να σε προστατεύσει από μια επαναμόλυνση. Επομένως θετικό τεστ αντισωμάτων δεν σημαίνει ότι δεν χρειάζεται ατομική προστασία.

Γιατί μας απασχολούν οι ΜΕΘ;

Ένας οποιοσδήποτε ιός δημιουργεί πρόβλημα στον άνθρωπο όταν: δημιουργεί βαριά συμπτώματα που οδηγούν στη νοσηλεία του ή όταν προκαλεί θάνατο. Εάν η βελτίωση της γνώσης μας για τον ιό και η βελτίωση της ποιότητας νοσηλείας μειώσει τους θανάτους, παραμένει το πρόβλημα της βαριάς νοσηλείας (Μονάδες Εντατικής Θεραπείας, ΜΕΘ). Τα κρεβάτια ΜΕΘ είναι συγκεκριμένα σε κάθε χώρα και χρησιμοποιούνται για πάρα πολλά διαφορετικά βαριά περιστατικά. Αν μια μεγάλη αύξηση των κρουσμάτων οδηγήσει σε μεγάλο αριθμό ασθενών που χρειάζονται νοσηλεία σε ΜΕΘ, αυτό θα οδηγήσει στη μη χρήση τους από άλλους ασθενείς που τη χρειάζονται για άλλη ασθένεια. Επομένως το Σύστημα Υγείας δεν θα μπορεί να καλύψει την αυξημένη αυτή ανάγκη και άρα οι γιατροί θα πρέπει να κρίνουν ποιος ασθενής θα εισαχθεί στις ΜΕΘ και ποιος όχι, με αποτέλεσμα τη ραγδαία αύξηση θανάτων.