Οι δρ Διέτης και δρ Τσιούτης απαντούν μέσω του «Π», στα δικά σας ερωτήματα για την Covid-19

Στείλτε τις δικές σας απορίες στο epistoles@politis.com.cy

Τι είναι το «δεύτερο κύμα» και πώς ορίζεται; Ποια είναι η διαφορά του από την «έξαρση»;

Μια πανδημία παίρνει τη μορφή του «κύματος» στον επιδημιολογικό χάρτη, διότι ξεκινάει με την αύξηση των κρουσμάτων λόγω της αυξανόμενης μετάδοσης του ιού και τελειώνει με τη μείωση των κρουσμάτων λόγω της μειωμένης μετάδοση του ιού. Το κύμα χαρακτηρίζεται από τη φάση αύξησης της μετάδοσης του ιού (με χαρακτηριστικό τον αριθμό αναπαραγωγής / δείκτη μετάδοσης R>1) και τη φάση μείωσης της μετάδοσης (πτώση του αριθμού αναπαραγωγής / δείκτη μετάδοσης). Όταν η ανοσία χαθεί (είτε λόγω μακράς διάρκειας, είτε λόγω παρουσίας νέου παθογόνου ή μεταλλαγμένου στελέχους), ή όταν τα μέτρα προστασίας χαλαρώσουν, τότε υπάρχει επανάληψη αυτού του κύκλου με την ίδια μορφή, την οποία ονομάζουμε «δεύτερο κύμα» ή «τρίτο κύμα» κ.ο.κ. Από την άλλη, η έννοια «έξαρση» (spike, στα αγγλικά), έχει να κάνει με την απότομη αύξηση κρουσμάτων. Οι αυξομειώσεις των κρουσμάτων εν μέσω πανδημίας είναι φυσιολογικές δεδομένου ότι βασίζονται (εκτός από τη μετάδοση του ιού) και στον τρόπο και την ακρίβεια της καταγραφής τους. Είναι συχνό φαινόμενο το δεύτερο κύμα μιας πανδημίας να είναι μεγαλύτερο από το πρώτο, δεδομένης της έντασης των μέτρων περιορισμού της μετάδοσης και της κόπωσης και της ψυχολογικής πίεσης που προκαλούν τα αυστηρά μέτρα προστασίας στον άνθρωπο και άρα τη μειωμένη αποδοτικότητά τους σε ένα δεύτερο κύμα σε σχέση με το πρώτο. Ο μόνος τρόπος πρόληψης εμφάνισης δεύτερου κύματος σε μια πανδημία είναι είτε η εξαφάνιση του ιού από τη φύση, είτε η μακρόχρονη παρουσία ανοσίας ή/και μέτρων. Εάν ένα από τα δύο δεν συμβεί, τότε είναι σχεδόν σίγουρη η εμφάνιση ενός δεύτερου ή τρίτου κύματος σε μια πανδημία.







ΤΕΣΤ ΚΑΙ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΙ

Έγινε χθες προληπτικό τεστ σε έναν χώρο εργασίας και ένα άτομο βγήκε θετικό ενώ οι άλλοι αρνητικοί. Τι προνοεί ο νόμος για τους υπόλοιπους; Αυτοπεριορισμό και επανεξέταση, ή μήπως επειδή είναι αρνητικοί μπορούν να συνεχίσουν κανονικά την εργασία τους;

 

Ο κανονισμός προβλέπει ότι όταν ένα άτομο βρεθεί θετικό, τα άτομα που είχαν στενή επαφή μαζί του τις τελευταίες 48 ώρες πριν γίνει το τεστ εντοπίζονται, μπαίνουν σε αυτοπεριορισμό και προγραμματίζονται για εργαστηριακό έλεγχο (τεστ). Στο παράδειγμα αυτό, όπου έγινε ήδη εργαστηριακός έλεγχος σε χώρο εργασίας, εντοπίζονται τα άτομα στον χώρο εργασίας που είχαν στενή επαφή με το άτομο αυτό, δηλώνονται στην ιχνηλάτηση και μπαίνουν σε αυτοπεριορισμό, έστω και αν είχαν αρνητικό αποτέλεσμα στο τεστ τους, καθώς θα μπορούσαν να βγουν θετικά (και να μεταδίδουν) αργότερα. Ο αυτοπεριορισμός διαρκεί για 14 ημέρες από την ημερομηνία της τελευταίας επαφής που είχαν με το θετικό άτομο και, σύμφωνα με τις ισχύουσες οδηγίες, υποβάλλονται σε νέο έλεγχο τη 14η ημέρα για να εξέλθουν από τον αυτοπεριορισμό. Σε περίπτωση που εμφανίσουν συμπτώματα κατά τη διάρκεια της απομόνωσής τους, επικοινωνούν με τον/την προσωπικό ιατρό τους για να λάβουν ιατρικές οδηγίες και πιθανόν να παραπεμφθούν σε νέο τεστ. Σε ένα διαφορετικό σενάριο, όπου δεν θα είχαν ήδη υποβληθεί σε τεστ, θα καλούνταν από τη μονάδα ιχνηλάτησης για να υποβληθούν σε τεστ κατά τη διάρκεια του αυτοπεριορισμού τους, αλλά και πάλι θα έπρεπε να παραμείνουν σε αυτοπεριορισμό για 14 ημέρες.



ΜΕΤΡΑ ΚΑΙ ΙΑΣΗ

Αν κάποιος περάσει την ασθένεια, θα πρέπει να εξακολουθεί να λαμβάνει όλα τα προστατευτικά μέτρα μετά την πλήρη ίασή του;

Είναι μια πολύ καλή ερώτηση, αλλά η απάντησή της έχει άμεση σχέση με τη γνώση μας για το εάν μπορούμε να επαναμολυνθούμε από τον κορωνοϊό ή όχι. Στη στήλη της προηγούμενης εβδομάδας (την οποία μπορείτε να βρείτε στην ιστοσελίδα του «Πολίτη») καταγράψαμε αναλυτικά το τι γνωρίζουμε για αυτό το ενδεχόμενο. Εν συντομία, η επαναμόλυνση ενός ατόμου σε σύντομο χρονικό διάστημα μετά την αρχική μόλυνση, φαίνεται να είναι ένα σπάνιο γεγονός. Μελέτες δείχνουν ότι τα αντισώματα που παράγουμε μετά από μια μόλυνση αρχίζουν να φθίνουν μόνο μετά τους 3 μήνες, αν και το γεγονός ότι φθίνουν δεν σημαίνει απαραίτητα ότι δεν μπορούν να παραχθούν σε περίπτωση νέας έκθεσης στον ιό. Προς το παρόν όμως δεν γνωρίζουμε σε ποιο επίπεδο των αντισωμάτων είμαστε προστατευμένοι, αλλά φαίνεται τα επίπεδα των αντισωμάτων μας να είναι σε επίπεδο ικανοποιητικό να αντιμετωπίσουν τον ιό τουλάχιστον τους πρώτους μήνες. Θεωρητικά λοιπόν, ένας άνθρωπος που έχει μολυνθεί δεν χρειάζεται να λάβει προστατευτικά μέτρα μετά την ίασή του. Το πρόβλημα όμως στην πράξη είναι διπλό: 1) όταν κάποιος ασθενής περάσει τη λοίμωξη πλήρως, δεν γνωρίζει πόσα είναι τα αντισώματά του και σε τι ρυθμό θα αρχίζουν να μειώνονται. Ακόμη και αν γνώριζε ο ασθενής με κάποιο τεστ αντισωμάτων τον αριθμό των αντισωμάτων του, δεν υπάρχει διαγνωστική αξία σε αυτό το δεδομένο (δεν μπορεί δηλαδή ο γιατρός να το χρησιμοποιήσει για να πει στον ασθενή με σιγουριά εάν είναι σίγουρα προστατευμένος, διότι οι γνώσεις μας είναι ελλιπείς). 2) ακόμη και αν ξέραμε με σιγουριά ότι ο ασθενής αυτός έχει αρκετά αντισώματα για να μην επαναμολυνθεί, μπορεί ακόμα να ακουμπήσει μια μολυσμένη επιφάνεια με τα χέρια του και να μεταφέρει τον ιό στο σπίτι ή στη δουλειά, μεταδίδοντάς τον και μολύνοντας άλλους. Γνωρίζουμε από μελέτες ότι ο ιός μπορεί να επιβιώσει σε επιφάνειες για μέρες, αλλά ο Αμερικανικός Οργανισμός Ελέγχου Λοιμώξεων αναφέρει ότι η πιθανότητα μόλυνσης κάποιου από μολυσμένη επιφάνεια είναι πολύ μικρή αν και πιθανή. Με βάση τα παραπάνω, και με βάση το βάθος των γνώσεων που έχουμε σήμερα, καταλαβαίνει κανείς ότι για να είναι ασφαλής και εάν θέλει να προστατεύσει πλήρως τον εαυτό του και τους γύρω του, θα ήταν φρόνιμο να συνεχίσει να λαμβάνει όλα τα προστατευτικά μέτρα ακόμα και μετά το πέρας της λοίμωξής του.





RAPID TESTS

Αυτά τα γρήγορα τεστ που φέρνει η Κύπρος (rapid tests), πρακτικά σε τι θα μας βοηθήσουν; Θα είναι διαθέσιμα για να τα χρησιμοποιήσει ο κόσμος (π.χ. από φαρμακεία) ή θα τα χρησιμοποιούν μόνο τα νοσοκομεία;

 

Κατ' αρχάς να διευκρινίσουμε ότι rapid tests (ταχέα τεστ) μπορεί να είναι είτε τεστ αντισωμάτων, είτε τεστ αντιγόνου. Τα πρώτα αναγνωρίζουν τα αντισώματα που παράγει κάποιος μετά από μόλυνσή του, ενώ τα δεύτερα αναγνωρίζουν μέρος του ιού (ζωντανού ή όχι). Τα τεστ αντισωμάτων (rapid antibody tests) είναι διαθέσιμα σε πάρα πολλά σημεία και είναι πολύ εύκολα στη διενέργειά τους, αλλά δεν βοηθούν στη διάγνωση της νόσου Covid-19 καθώς αναγνωρίζουν μόνο αντισώματα. Ως εκ τούτου, η ευρεία χρήση τους και ειδικά η χρήση τους από μη επαγγελματίες υγείας δεν συνιστάται, αφού μπορεί να προκαλέσουν περισσότερο σύγχυση παρά να δώσουν αξιόπιστη πληροφορία. Τα δε τεστ αντιγόνου (rapid antigen tests) τα οποία και εγκρίθηκαν πρόσφατα για χρήση στην Κύπρο από το Υπουργείο Υγείας, εάν χρησιμοποιηθούν ορθά και με τις σωστές ενδείξεις, μπορούν να βοηθήσουν αρκετά στον έγκαιρο εντοπισμό περιστατικών και στον περιορισμό της μετάδοσης. Πρόκειται για γρήγορα τεστ που δίνουν αποτέλεσμα σε 15-30 λεπτά, είναι φθηνά, εύκολα στην εκτέλεση (αν και ο εξοπλισμός που απαιτείται δεν είναι ιδιαίτερα εξειδικευμένος, λαμβάνεται δείγμα από το αναπνευστικό σύστημα και πρέπει να εκτελείται από εκπαιδευμένο επαγγελματία) ενώ έχουν και υψηλό επίπεδο ευαισθησίας καθώς ανιχνεύουν τέτοια ποσότητα ιού στις εκκρίσεις του αναπνευστικού ενός ατόμου, ώστε όταν το αποτέλεσμα είναι θετικό τότε υπονοεί μεταδοτικότητα. Ωστόσο επειδή έχουν λίγο χαμηλότερη ευαισθησία από τη μοριακή εξέταση (RT-PCR) και το χρονικό «παράθυρο» που ανιχνεύουν τον ιό είναι μικρό, η χρησιμότητά τους είναι υψηλότερη σε άτομα με υψηλή κλινική υποψία για Covid-19 (π.χ. άτομα με συμπτώματα) ή σε άτομα και περιοχές με μεγαλύτερη πιθανότητα να βρεθούν θετικά (π.χ. σε περιοχές με πάρα πολλά κρούσματα).

Αυτό το γνωρίζατε;

Υπερπληροφόρηση!

 Εάν βάλετε τους όρους Covid-19 ή SARS-CoV-2 στη διεθνώς αναγνωρισμένη μηχανή αναζήτησης επιστημονικών δημοσιεύσεων Pubmed, θα δείτε ότι το 2020 έχουν ήδη δημοσιευθεί περισσότερα από 65.000 επιστημονικά άρθρα για το θέμα του νέου κορωνοϊού. Πρόκειται για τεράστιο όγκο επιστημονικής πληροφορίας, άνευ προηγουμένου, ενδεικτικό της ανάγκης για συνεχή επαγρύπνηση και στενή παρακολούθηση των επιστημονικών δεδομένων από τη μεριά των επιστημόνων, αλλά και ενδεικτικό του μεγέθους των πόρων που έχουν αφιερωθεί στην πανδημία αυτή.



Πολυσυστηματικό Φλεγμονώδες - Σύνδρομο από τη νόσο Covid-19

Τους προηγούμενους μήνες είχαν βγει στη δημοσιότητα περιστατικά Πολυσυστηματικού Φλεγμονώδους Συνδρόμου σε παιδιά που είχαν τη νόσο Covid-19. Το σύνδρομο αυτό ήταν αρκετά σοβαρό και έμοιαζε κλινικά με τη νόσο Kawasaki, αν και είχε αρκετές διαφορές. Τελευταία, έχουν αναφερθεί παρόμοια περιστατικά με Πολυσυστηματικό Φλεγμονώδες Σύνδρομο σε ενήλικες, το οποίο δείχνει τις διαφορετικές κλινικές εκφάνσεις που μπορεί να παρατηρηθούν στη νόσο Covid-19.



60 εμβόλια στη μάχη

Μέχρι αυτή τη στιγμή, 60 εμβόλια είναι επίσημα καταγεγραμμένα στη διεθνή βάση κλινικών μελετών, ενώ άλλα 6 εμβόλια (όλα κινεζικά και ρωσικά) έχουν πάρει προέγκριση για χρήση στις χώρες τους. Από τα 60 εμβόλια που «τρέχουν», τα 11 βρίσκονται στο τελευταίο στάδιο των κλινικών μελετών που είναι και το πιο σημαντικό – αυτό που μελετά εάν το εμβόλιο είναι αποτελεσματικό κατά της μόλυνσης από κορωνοϊό. Από αυτά τα 11, τέσσερα είναι αμερικανικών εταιρειών (Moderna, Pfizer, Johnson & Johnson, Novavax) ένα είναι της βρετανικής εταιρείας AstraZeneca με το Πανεπιστήμιο Οξφόρδης, ένα είναι της ινδικής Bharat Biotech, ένα του ρωσικού κρατικού ινστιτούτου Gamaleya Research Institute, τρία των κινεζικών εταιρειών (Cansino, Sinovac, Sinopharm) και ένα του κινεζικού κρατικού ινστιτούτου Wuhan Institute.



Παραγγελίες εμβολίων Ευρώπης

Ανεξάρτητα με τις μονομερείς παραγγελίες εμβολίων στις οποίες προχώρησαν κάποιες χώρες της Ευρώπης, η Ευρωπαϊκή Ένωση προχώρησε σε παραγγελία 400 εκατομμυρίων εμβολίων της εταιρείας Johnson & Johnson, 400 εκατομμυρίων εμβολίων των AstraZeneca/Οξφόρδης και 400 εκατομμυρίων εμβολίων των εταιρειών Sanofi/GlaxoSmithKline. Από αυτά τα τρία, το τελευταίο είναι το μοναδικό που βρίσκεται σχετικά «πίσω» στις κλινικές μελέτες σε σχέση με τα άλλα δύο, αφού μόλις τον Σεπτέμβριο μπήκε στη φάση 2 των μελετών.