Δρ. Διέτης και Δρ. Τσιούτης απαντούν στα δικά σας ερωτήματα σε σχέση με τον νέο κορωνοϊό

Του δρος Νικόλα Διέτη και του δρος Κωνσταντίνου Τσιούτη

Οι δύο επιστήμονες απαντούν κάθε εβδομάδα σε απορίες αναγνωστών για τον κορωνοϊό. Στείλτε τις δικές σας απορίες στο epistoles@politis.com.cy

ΚΑΡΑΝΤΙΝΑ VS ΑΠΟΜΟΝΩΣΗ

Ποια η διαφορά μεταξύ «καραντίνας» και «απομόνωσης»; Πότε χρειάζεται να κάνει κάποιος το πρώτο και πότε το δεύτερο;

Η ουσιαστική διαφορά μεταξύ των δύο όρων είναι το μέρος όπου εφαρμόζεται το καθένα. Η απομόνωση (δηλ. η αποφυγή επαφής με άλλα άτομα) μπορεί να γίνει οπουδήποτε, ακόμα και στο σπίτι μας («αυτοπεριορισμός» ή αλλιώς «κατ' οίκον απομόνωση» - self-isolation/home-isolation). Η καραντίνα είναι ένας τρόπος απομόνωσης αλλά γίνεται σε προκαθορισμένο χώρο και με επιτήρηση, ενώ μπορεί να γίνει είτε για κάποιο άτομο ξεχωριστά είτε για ολόκληρο γεωγραφικό διαμέρισμα (π.χ. μια πόλη). Στην Κύπρο αποφεύγουμε τον όρο καραντίνα και χρησιμοποιούμε κυρίως τον όρο «απομόνωση» επειδή ο όρος «καραντίνα» χρησιμοποιήθηκε στη διάρκεια του lockdown για τους αφιχθέντες στο νησί (π.χ. σε ξενοδοχεία καραντίνας). Κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19, κάποιος χρειάζεται να μπει σε απομόνωση όταν:

• Έχει επιβεβαιωμένη λοίμωξη COVID-19 (εργαστηριακή επιβεβαίωση παρουσίας του ιού).


• Έχει έρθει σε στενή επαφή με επιβεβαιωμένο κρούσμα.


• Έχει συμπτώματα ύποπτα COVID-19 και αναμένει ιατρική εκτίμηση για την πιθανότητα να έχει κορωνοϊό.

Η απομόνωση μπορεί να γίνει εντός της οικίας ή σε προκαθορισμένο χώρο, σε περίπτωση που ένα άτομο δεν έχει μέρος να μείνει (π.χ. είναι επισκέπτης από το εξωτερικό) ή για άλλους κοινωνικούς λόγους. Νοείται ότι σε περίπτωση που θα χρειαστεί άμεση ιατρική φροντίδα, το άτομο που βρίσκεται σε απομόνωση θα εισαχθεί σε νοσηλευτήριο.

ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΕΣ

Όλες αυτές οι παύσεις που γίνονται στις μελέτες των εμβολίων λόγω παρενεργειών δεν προβληματίζουν τους επιστήμονες ότι το εμβόλιο μπορεί να μην είναι ασφαλές / αποτελεσματικό;

Μια παύση σε μια κλινική μελέτη γίνεται όταν παρουσιάζεται κάποιο μη αναμενόμενο σύμπτωμα σε κάποιον εθελοντή που συμμετέχει στη μελέτη. Αυτές οι παύσεις ενεργοποιούνται αυτόματα λόγω της εφαρμογής πρωτοκόλλων ασφαλείας και δείχνουν κατ’ αρχήν ότι τηρούνται οι κανονισμοί προστασίας των εθελοντών, πράγμα που από μόνο του αυξάνει το αίσθημα ασφάλειας και εμπιστοσύνης του κοινού στη μελέτη αυτή. Μια μελέτη γίνεται σε χιλιάδες εθελοντές και οποιοδήποτε μη αναμενόμενο & μη άμεσα εξηγήσιμο σύμπτωμα εμφανίζεται ενεργοποιείται η παύση της μελέτης μέχρι να διαπιστωθούν τα εξής: α) ακριβώς τι είδους σύμπτωμα είναι αυτό και ποια είναι η σημασία του β) εάν είναι πιθανό το εμβόλιο να ήταν υπεύθυνο για την εμφάνιση αυτού του συμπτώματος. Για κάθε νέο φάρμακο είναι φυσιολογικό να γίνονται κάποιες παύσεις στις κλινικές του μελέτες και οι παύσεις αυτές δεν σημαίνουν απαραίτητα κάτι κακό για το εμβόλιο προς μελέτη. Για παράδειγμα, στην κλινική μελέτη του εμβολίου της Johnson & Johnson που τέθηκε πρόσφατα σε παύση παίρνουν μέρος συνολικά 60.000 εθελοντές. Είναι φυσιολογικό κάποιοι από αυτούς να έχουν κάποια ασθένεια που δεν γνωρίζουν, ή να παίρνουν κάποια φάρμακα για μια χρόνια ασθένειά τους που να προκάλεσε κάποιο σύμπτωμα, ή να είχαν κάποια δραστηριότητα στη ζωή τους που να προκάλεσε αυτό το σύμπτωμα από αντίδραση του οργανισμού (π.χ. αλλεργία). Με το παραμικρό μη αναμενόμενο σύμπτωμα που θα εμφανιστεί σε οποιονδήποτε από αυτούς ενεργοποιείται η παύση. Και όλα αυτά τα πιθανά σενάρια θα πρέπει να μελετηθούν από ανεξάρτητη επιτροπή ειδικών και να αποκλειστούν ώστε να εξετασθεί η πιθανότητα να προέρχεται αυτό το σύμπτωμα από το εμβόλιο ή όχι. Το συμπέρασμα της ανεξάρτητης επιτροπής θα πάει στον εθνικό οργανισμό που είναι υπεύθυνος για την αδειοδότηση (π.χ. FDA για τις ΗΠΑ) και εκείνος θα πάρει την τελική απόφαση για το αν θα συνεχίσει ή θα διακοπεί οριστικά η μελέτη. Η εταιρεία δεν έχει κανέναν λόγο ή δύναμη μετά την ενεργοποίηση μιας παύσης για να πάρει οποιαδήποτε απόφαση. Και άρα αυτό σημαίνει ότι όταν και εφόσον συνεχίσει η κλινική μελέτη θα έχει περάσει αυτό το συμβάν αναλυτική επιθεώρηση που θα επικυρώσει την ασφάλεια του εμβολίου το οποίο μελετάται.  (Πηγή 1)



ΤΕΣΤ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ

Ελλαδίτες φίλοι μου έρχονται στην Κύπρο για επίσκεψη δύο εβδομάδων. Υποχρεούνται να κάνουν το τεστ κορωνοϊού πριν μπουν στο αεροπλάνο. Αν το τεστ τους είναι αρνητικό, είναι 100% ασφαλές να τους φιλοξενήσω στο σπίτι μου; Χρειάζεται να κάνουν και δεύτερο τεστ; Τι μέτρα θα συμβουλεύατε να πάρω ή να πάρουν;

Ορθώς, οι αφιχθέντες από χώρες κατηγορίας Β (όπως η Ελλάδα) οφείλουν να κάνουν το τεστ κορωνοϊού εντός 72 ωρών πριν ταξιδέψουν. Χώρα που κατατάσσεται στην κατηγορία Β σημαίνει ότι έχει καλή επιδημιολογική εικόνα και θεωρείται χαμηλού ρίσκου, αλλά υπάρχει αβεβαιότητα στην εικόνα σε σχέση με τις χώρες κατηγορίας Α. Αν το τεστ άφιξης είναι αρνητικό, τυπικά η επαφή μαζί τους θεωρείται ασφαλής και δεν διατρέχετε ιδιαίτερο κίνδυνο μετάδοσης. Ωστόσο, η σύσταση του Υπουργείου Υγείας είναι, ακόμα και κάτω από αυτές τις συνθήκες, η προσοχή για αποφυγή στενής επαφής μαζί τους για κάποιες ημέρες, η αυτοπαρακολούθηση για εμφάνιση συμπτωμάτων και εάν έχουν τη δυνατότητα τα άτομα αυτά να υποβάλλονται σε νέο τεστ περίπου μία εβδομάδα μετά την άφιξή τους. (Πηγή 2).  Προσοχή στις στενές επαφές σημαίνει αποφυγή εναγκαλισμών/ασπασμών, παραμονή σε ξεχωριστά δωμάτια, χρήση ξεχωριστής τουαλέτας/μπάνιου αν είναι εφικτό, αποφυγή χρήσης κοινών κουζινικών και τακτική υγιεινή χεριών.

ΜΕΤΡΑ ΚΑΙ ΙΟΙ

Νοουμένου ότι τηρούνται τα μέτρα για την πανδημία με μάσκες, πλυσίματα κ.ο.κ., αυτό δεν θα μειώσει τη μετάδοση και άλλων ασθενειών όπως κρυολογήματα και γρίπες;

Λογικά, ναι, κατά ένα ποσοστό αυτό το περιμένουμε. Εξαρτάται βέβαια κατ’ αρχήν από το εάν ο τρόπος μετάδοσης αυτών των ασθενειών «μοιάζει» με τον τρόπο μετάδοσης του κορωνοϊού. Όσον αφορά την αναπνευστική οδό, ναι, οι μάσκες θα βοηθήσουν και στην αποφυγή μετάδοσης άλλων αερομεταφερόμενων βακτηρίων ή ιών. Το ίδιο ισχύει και για αυτά που μεταφέρονται μέσω των βλεννογόνων (μάτια, μύτη, στόμα) με το άγγιγμα των χεριών μας, όπου το συχνό πλύσιμο θα μας προστατέψει και από αυτά. Γι’ αυτόν τον λόγο, π.χ., όλοι οι χειρουργοί που μπαίνουν σε ένα χειρουργείο πλένουν με σαπούνι πολύ καλά τα χέρια τους και φοράνε μάσκα, ώστε να μειώσουν τη μετάδοση οποιουδήποτε βακτηρίου ή ιού από τον γιατρό στον ασθενή. Υπάρχουν πολλές μελέτες που συνηγορούν στη χρήση μάσκας και στο πλύσιμο των χεριών εναντίον ιών και βακτηρίων. (Πηγή 3).  Σε μια μελέτη μετα-ανάλυσης 21 διαφορετικών μελετών για την προστατευτική ικανότητα της μάσκας έναντι των ιών του αναπνευστικού βρέθηκε πολύ σημαντική προστασία για διάφορους ιούς (SARS-CoV, H1N1, γρίπης, SARS-CoV2, RVI). Σε μια άλλη μελέτη του 2011, βρέθηκε ότι το πλύσιμο των χεριών μειώνει την ποσότητα πολλών διαφόρων βακτηρίων στα χέρια (συμπεριλαμβανομένων εντερόκοκκων και στρεπτόκοκκων) κατά 80%.(Πηγή 4).



Πηγή 1: https://www.statnews.com/2020/10/14/covid-19-clinical-trial-pauses-show-the-system-is-working/

Πηγή 2: https://coronavirus.com2go.co/press/18092020_1.pdf

Πηγή 3: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7253999/

Πηγή 4: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3037063/



Αυτό το γνωρίζατε;

COVID-19 και αθλητές

Ένας αθλητής/μία αθλήτρια που έχει αναρρώσει μετά από COVID-19 και μπορεί να βγει από την απομόνωση, συστήνεται πρώτα να ελεγχθεί καρδιολογικά και πνευμονολογικά προτού επανέλθει κανονικά στην αθλητική δραστηριότητα. Αυτό γίνεται διότι οι αθλητές/αθλήτριες έχουν ιδιαίτερα αυξημένη ανάγκη σε καρδιακή και αναπνευστική απόδοση και άρα για να είναι ασφαλείς στο άθλημά τους θα πρέπει πρώτα να διαπιστωθεί εάν η λοίμωξή τους έχει επηρεάσει τις λειτουργίες αυτές.

Κορωνοϊός και αντιβιοτικά

Γενικά, στις λοιμώξεις από ιούς (όπως είναι και ο κορωνοϊός), δεν χορηγούμε αντιβιοτικά, καθώς αυτά δεν είναι αποτελεσματικά κατά των ιών αλλά κατά των βακτηρίων! Αν και τους πρώτους μήνες της πανδημίας δοκιμάστηκαν διάφορα αντιβιοτικά σε ασθενείς με λοίμωξη COVID-19 για να δούμε εάν αυτός ο ιός αντιδράει διαφορετικά από τους άλλους, δεν έχει βρεθεί κανένα αντιβιοτικό που να είναι αποτελεσματικό στη θεραπεία της νόσου COVID-19. Παρ' όλα αυτά, εάν ένας ασθενής με COVID-19 πάθει πνευμονία, εκεί συνήθως χορηγούνται αντιβιοτικά για την αντιμετώπιση της πνευμονίας.

Καλό ή κακό ανοσοποιητικό;

Η λοίμωξη που προκαλεί ο νέος κορωνοϊός έχει δύο φάσεις. Η πρώτη είναι όταν το ανοσοποιητικό μας σύστημα προσπαθεί να καταπολεμήσει τον ιό. Σε εκείνη τη φάση το ανοσοποιητικό μας σύστημα είναι σύμμαχός μας. Οι περισσότεροι ασθενείς μετά από κάποιες ημέρες τα καταφέρνουν και το ανοσοποιητικό τους σύστημα εν τέλει καταπολεμάει τον ιό. Αλλά αυτή η «μάχη» του ανοσοποιητικού μας το εξασθενεί. Έτσι, σε κάποιους ασθενείς που το ανοσοποιητικό τους σύστημα δεν καταφέρνει τελικά να υπερέχει του ιού, το πρόβλημα είναι διπλό διότι από τη μία δεν έχει φύγει ο ιός από το σώμα μας και από την άλλη το ανοσοποιητικό μας είναι εξασθενημένο!

Τότε μπαίνουμε στη δεύτερη φάση, όπου διάφορα βακτήρια που υπάρχουν στο περιβάλλον εκμεταλλεύονται το ασθενές ανοσοποιητικό και προσβάλλουν τον οργανισμό μας (συνήθως με πνευμονία). Σε εκείνη τη φάση ο οργανισμός μας πανικοβάλλεται και ενεργοποιεί «ό,τι έχει και δεν έχει» στο ανοσοποιητικό μας σύστημα (κάτι που λέγεται «καταιγίδα κυτταροκινών») ώστε να αντιμετωπίσει όλους τους εχθρούς (ιός και βακτήρια). Σε αυτήν τη φάση το ανοσοποιητικό μας σύστημα κάνει περισσότερο κακό παρά καλό - είναι σαν να ρίχνεις χειροβομβίδες σε ένα σπίτι για να σκοτώσεις ένα ποντίκι. Αυτοί οι ασθενείς είναι συνήθως εκείνοι που βρίσκονται στις ΜΕΘ και παλεύουν για τη ζωή τους. Σε αυτήν τη δεύτερη φάση χρησιμοποιούμε στην κλινική ισχυρά αντιφλεγμονώδη φάρμακα που καταστέλλουν το ανοσοποιητικό μας σύστημα, το οποίο πλέον δεν είναι σύμμαχός μας...